ludzkie dzieje

18

17 – 29 września 2010 * Kurier Galicyjski

zapomNiaNy GeNiusz

układu pokojowego, albo obalenie cara

goś nieznanego i zapewne dzikiego

i wprowadzenie na rosyjski tron kogoś

kraju. Tak to musiał widzieć Edison,

sprzyjającego sobie.

sądząc po jego reakcji na rosnące

A co mu dało zajęcie Moskwy? – A

coraz bardziej znaczenie Tesli.

to akurat wiemy bardzo dokładnie.

Edison rozpoczął bowiem działa-

szymON KAzImIERsKI

Co przyniosły światu wyczyny ta-

nia propagandowe, mające zniechę-

kich „geniuszy” jak Aleksander Mace-

cić wszystkich do wykorzystywania

O nich uczą się dzieci

doński, czy Napoleon?

prądu zmiennego twierdząc, że jest

na lekcjach historii

Ale to o nich wciąż od nowa uczy

on śmiertelnie niebezpieczny. W tym

Nie wiem, czy Państwo zwrócili

się dzieci w szkołach całego kontynen-

celu zaczął urządzać spektakle, na

uwagę na pewną dziwną prawidło-

tu. A czy któreś z tych dzieci wie, kim

których uśmiercał prądem zmiennym

wość. Obserwując sposoby nauczania

był i co zrobił dla świata Nikola Tesla?

najrozmaitsze zwierzęta. Psy, koty,

historii we wszystkich państwach Eu-

konie, a nawet podobno, słonia, za-

ropy, wszędzie widać to samo. Nauka

kupionego w cyrku. Jakby mu tego

historii polega głównie na nauczaniu

Kim był Nikola Tesla?

Cewka Tesli

NasłowoTesla,każdyzestarszych

było mało, Edison opracował pomysł

dzieci historii wojen, podbojów, anek-

Polaków od razu zaczyna opowiadać

krzesła elektrycznego do wykonywa-

sji i wszelkich innych przejawów pań-

o bardzo fajnym czeskim radiu, jakie

nia egzekucji zbrodniarzy, skazanych

stwowego bandytyzmu. Tak uczono

Nikola Tesla

kiedyś było marzeniem wielu polskich

na karę śmierci. Tak jest, proszę

historii od najdawniejszych czasów

Państwa. Krzesło elektryczne zostało

i trwa to aż po dzień dzisiejszy. Dzię-

wymyślone przez Edisona. Powstało,

ki temu, spośród wszystkich, którzy

jako wyraz walki pomiędzy Edisonem

mieli wpływ na historię świata, zna się

i Teslą. Miało pokazywać każdemu, że

wielkich zabijaków, dręczycieli i mor-

prąd zmienny zabija. Pierwszy skaza-

derców, zaś najlepszy nawet władca,

niec zginął na krześle elektrycznym

ale nieprowadzący choćby jednej woj-

6 sierpnia 1890 roku.

ny, wydaje się być kimś nieciekawym

Na to odpowiedział Tesla pod-

i szybko ulega zapomnieniu. Raz

czas pokazu w roku 1893, kiedy to w

po raz, historia znajduje sobie idola,

obecności 4000 świadków przepusz-

super wodza, wokół działań którego

czał bezkarnie przez swoje ciało prąd

rozkręca się szalenie krzykliwą kam-

zmienny o napięciu ponad miliona

panię propagandową. Na przykład,

Krzesło elektryczne

wolt! Taki prąd przepływa tylko po

Aleksander Macedoński, którego je-

naskórku człowieka, nie wnika do tka-

dynym wyczynem było to, że podbił

od nich dużo, dużo lepszy.

nek i nie niszczy ich.

ileś tam krajów i zniewolił ileś tam na-

Edison kontra Tesla

rodów. W nowszych czasach mieliśmy

W Stanach Zjednoczonych doszło

Napoleona Bonaparte – „Boga wojny”!

do spotkania biednego emigranta Te-

Pierwsza na świecie

I znowu. Cały dorobek Napoleona po-

sli i bardzo już bogatego i znanego

elektrownia wodna

W roku 1895 ruszyła przy Wodo-

legał właściwie na ciągłych wojnach,

wynalazcy Edisona. Było to spotkanie

spadzie Niagara pierwsza na świecie

podbojach, przemarszach i coś tam

ludzi tak od siebie różnych, jak tylko

elektrownia wodna, zaprojektowana

jeszcze.

jest to w ogóle możliwe. Edison – to

przez Teslę. Produkowała ona prąd

W Polsce był czas, kiedy Napo-

typowy samouk, który nigdy długo nie

zmienny, przesyłany na odległość

leona ubóstwiano. Wiadomo za co.

chodził do szkoły, bo albo z niej ucie-

42 kilometrów do miasta Buffalo. Ta-

Za wywalczenie dla Polaków Księ-

kał, albo go z niej wyrzucano. Pomimo

kiego wyczynu nie mogła dokonać

stwa Warszawskiego, które chociaż

wszystkich sukcesów, jakie osiągnął,

żadna elektrownia prądu stałego.

ułomne, pokurczliwe i nieposiadające

człowiek raczej prostacki. Tesla – to

Ten prąd ma bowiem dziwną cechę.

nawet w swojej nazwie słowa Polska,

inteligentny i wykształcony w Euro-

Nie daje się przesyłać na dalekie

było dla zrozpaczonych Polaków jed-

pie artysta i wizjoner. Tesla bardzo

odległości, po drodze grzęznąc nie-

nak czymś polskim, po wielu latach

szanował Edisona, natomiast Edison

jako w drutach przesyłowych. Nowa

niewoli. Ten zachwyt nie pozwolił na

potraktował Teslę lekceważąco. Za-

elektrownia wodna prądu zmiennego

powiedzenie choćby jednego słowa

trudnił Teslę, zlecając mu udosko-

Gigantyczne napięcie prądu zmiennego nie jest groźne

i jej możliwości przesyłowe, to już był

prawdy o rzekomym geniuszu Napo-

nalenie generatorów prądu stałego

10 lipca 1856 roku w chorwackiej wsi

rodzin, zaś młodzi Polacy nie wiedzą

koniec Edisona. Został zmuszony do

leona. A to był tylko doskonały taktyk.

w celu podniesienia ich wydajności,

Smiljan, w rodzinie prawosławnego

nawet i tego. A przecież codziennie,

przejścia we wszystkich swoich elek-

Na szczeblu operacyjnym już trafiały

a już sam Tesla, dodatkowo, obiecał

prezbitera. Niezły system szkolny,

włączając światło, odkurzacz, tele-

trowniach z produkcji prądu stałego,

mu się grube błędy, a strategiem był

usprawnić silnik Edisona, podnosząc

jaki panował w cesarstwie austriac-

wizor, czy żelazko, korzystają z wy-

na zmienny.

żadnym! Nie wierzycie mi Państwo?

jego sprawność o 25%. Edison zgo-

kim, do którego należała Chorwacja

nalazku genialnego Tesli. I chodzi tu

Pomimo tak spektakularnych zwy-

- To niech mi ktoś powie, po co

dził się, choć twierdził, że silnikowi nie

spowodował, że nadzwyczaj uzdol-

nie o poszczególne przedmioty, które

cięstw, Tesla jednak nie nadawał się

Napoleon pchał się do Moskwy?

potrzeba żadnych poprawek. (Potem

niony Nikola, mógł otrzymać stypen-

wymieniłem, a o energię elektryczną

do życia w warunkach żarłocznego

Czyżby ten geniusz nie wiedział, że

się okazało, że Tesla jednak ten sil-

dium i odbyć studia inżynierskie na

prądu zmiennego, która jest doprowa-

kapitalizmu amerykańskiego. To był

już od dawna stolica Rosji znajduje

nik usprawnił). Jako wynagrodzenie

politechnice w Graz u, a potem na

dzana do naszych domów, włącznie z

człowiek z innego świata. Niesłycha-

się w Petersburgu, a Moskwa stała się

Edison obiecał Tesli 50 000 dolarów,

Uniwersytecie w czeskiej Pradze. Je-

jej źródłem, czyli elektrownią i syste-

nie wrażliwy, pełen dziwactw, wciąż

miastem niewiele znaczącym? Atak

ale kiedy Tesla wywiązał się z po-

den z profesorów tej uczelni pomógł

mem przewodów, po których płynie ta

zapatrzony w swoje wizje i dlatego

na Petersburg mógłby mu przynieść

wierzonej mu pracy, Edison nie tylko

mu uzyskać pracę w amerykańskiej

energia. Powszechność dostępu do

wciąż nieuważny w życiu prywatnym.

zdobycie miasta, ujęcie cara i wy-

nie wypłacił mu obiecanej sumy, ale

firmie telefonicznej w Budapeszcie,

energii elektrycznej zawdzięczamy

Łatwowierny, dobrze nadawał się na

muszenie na nim jakiegoś ważnego i

wręcz wyśmiał Teslę, twierdząc, że

skąd poprzez Francję, z listem pole-

Nikoli Tesli, Serbowi, urodzonemu

ofiarę dla chamów i brutali, których

przynoszącego Francji wielkie korzyści

nie zna się na amerykańskim humo-

cającym do słynnego Thomasa Edi-

wtedy było pełno w Ameryce. Często

rze, bo obiecane wynagrodzenie było

Mając 12 lat znał już na pamięć tablice lo-

sona, udał się do Ameryki. Każdy, kto

nie pamiętał o konieczności opaten-

przecież tylko żartem.

garytmiczne. Wykonywał w pamięci nawet

poznał Teslę, był pod wrażeniem jego

towania swoich wynalazków. Oszu-

Współpraca Tesli z Edisonem trwa-

niesamowitej osobowości. Ten chło-

kiwany był przeto na każdym kroku.

ła tylko kilka miesięcy, po czym obaj

bardzo skomplikowane obliczenia. Miał dar

pak, urodzony na chorwackiej wsi, był

Wciąż albo zarabiał krocie, albo zo-

panowie rozeszli się ze sobą na za-

oceny wielkości i pojemności obserwowa-

nadzwyczajnie uzdolniony. Mając 12

stawał oszwabiony do imentu przez

wsze. Musiało tak się stać. Edison

lat znał już na pamięć tablice logaryt-

swoich jakoby najbliższych przyjaciół

wszystkie swoje wynalazki oparł na

nych przedmiotów i z daleka, „na oko”,

miczne. Wykonywał w pamięci nawet

i znajomych.

prądzie stałym i natury prądu zmien-

podawał te wymiary z dokładnością do

bardzo skomplikowane obliczenia.

nego zdawał się nie rozumieć. Tesla

jednej dziesiątej milimetra. Sam nie wie-

Miał dar oceny wielkości i pojemności

natomiast miał wizję cywilizacji, opar-

Wielki uczony

obserwowanych przedmiotów i z da-

tej o prąd zmienny.

i dziwak jednocześnie

dząc kiedy, nauczył się sześciu języków,

leka, „na oko”, podawał te wymiary z

Ciągłe przesilenie umysłowe, ja-

Po odejściu od Edisona, Tesla z

którymi władał swobodnie. Podczas stu-

dokładnością do jednej dziesiątej mili-

kiemu podlegał, manifestowało się

pomocą finansistów, wierzących w tę

metra. Sam nie wiedząc kiedy, nauczył

całą gamą natręctw i maniactw, któ-

nową możliwość energii elektrycznej,

diów uczył się po 20 godzin na dobę, bez

się sześciu języków, którymi władał

re gnębiły go właściwie aż do śmier-

utworzył własną firmę, która zaczęła

jakiegokolwiek złego wpływu na własne

swobodnie. Podczas studiów uczył się

ci. Zanim cokolwiek zjadł, lub wypił,

osiągać coraz większe powodzenie.

zdrowie. Jego profesorowie dość szybko

po 20 godzin na dobę, bez jakiegokol-

musiał obliczyć pojemność talerza,

Pozycja Edisona, niekwestionowane-

wiek złego wpływu na własne zdrowie.

filiżanek i poszczególnych dań. Przed

go dotąd geniusza Ameryki, została

dochodzili do wniosku, że ten student jest

Jego profesorowie dość szybko do-

jedzeniem, jakoby w celach higienicz-

poważnie zachwiana, a dokonał tego

od nich dużo, dużo lepszy.

chodzili do wniosku, że ten student jest

nych, wycierał wszystkie sztućce pa-

jakiś nikomu nieznany Serb, z jakie-