kurier kulturalny

26

17 – 29 września 2010 * Kurier Galicyjski

Fryderyk chopiN (1810-1849)

i jeGo lWoWscy koNtyNuatorzy

część XV – lwowscy muzykolodzy o chopinie

Warto także wspomnieć, że

Po opublikowaniu jedynie czterech

badania nad twórczością Chopina

numerów, jak się wydaje z powodu

obecne były także w procesie dy-

braku odpowiednich finansów, mie-

daktycznym lwowskiej muzykologii.

sięcznik ostatecznie przestał się uka-

W roku akademickim 1937/1938,

zywać. Stefania Łobaczewska także

jako osobny przedmiot wpisana była

na łamach innych czasopism publiko-

bowiem w program studiów analiza

wała artykuły poświęcone Chopino-

harmonii i melodyki oraz problema-

wi, m.in. „Szopen a współczesność”

tyka małych form muzycznych w twór-

(1932). Warto także nadmienić, że

mICHAŁ PIEKARsKI

czości Fryderyka Chopina.

matką Zofii Lissy była uczennica

Podczas okupacji profesor Chy-

Karola Mikulego, dzięki czemu tak-

We Lwowie oprócz dzia-

biński nie zaprzestał swojej pracy.

że doskonale grająca na fortepianie

łalności artystycznej i kom-

Przewidując, że wojna musi się kiedyś

córka, znała tradycje interpretacyjne

pozytorskiej uprawiano także

skończyć, w zaciszu własnego domu

utworów Chopina.

badania naukowe nad muzy-

rozpoczął w 1943 r. przygotowania

Po II wojnie światowej Zofia Lissa

ką. Dyscypliną zajmującą się

uczczenia 100. rocznicy śmierci Fry-

rozwinęła swoją karierę, także jako

tą problematyką jest muzyko-

Lwowscy muzykolodzy (od lewej): Adolf Chybiński, maria

deryka Chopina, mającej mieć miej-

ideowa komunistka, stając się jedną

logia. Początki profesjonalnej

szczepańska, bronisława Wójcikówna, ks. Hieronim feicht,

sce w 1949 r. W tym celu postanowił

z najważniejszych postaci na Uniwer-

działalności muzykologicznej

Lwów ok. 1925; fotografia: H. feicht, „Wspomnienia”, Kra-

zorganizować zespół muzyków i mu-

sytecie Warszawskim (UW). W 1948

w tym mieście sięgają roku

ków 2008

zykologów dla opracowania wielkiej

r. założyła na UW Zakład Muzykologii,

1912, gdy na Uniwersytecie

dziesięciotomowej publikacji „Analizy

działający do dziś. Opublikowała wiele

wadzką jej i męża do stolicy. W tym

czość Fryderyka Chopina.

Lwowskim rozpoczął swoją

i objaśnienia dzieł wszystkich Fryde-

prac poświęconych Fryderykowi Cho-

samym roku mianowano ją członkiem

Po II wojnie światowej, od 1949 r.

działalność Adolf Chybiński

ryka Chopina”, która ostatecznie uka-

pinowi, zebranych m.in. w „Studiach

zarządu i komisji, przygotowującej ca-

pracował aż do emerytury w nowo-

(ur. 1880 w Krakowie, zm.

zała się drukiem w Krakowie w latach

nad twórczością Chopina” (1970).

łościowe wydanie dzieł Fryderyka Cho-

powstałym Zakładzie Muzykologii Uni-

1952 w Poznaniu), wybitny

1949-1950.

Stefania Łobaczewska w 1944 r. za-

pina, pod patronatem Ignacego Jana

wersytetu Warszawskiego (obecnie

polski uczony. Na wzór dzia-

mieszkała na stałe w Krakowie, gdzie

Paderewskiego. Po zatwierdzeniu ha-

Instytut Muzykologii), do którego ab-

łających w Niemczech katedr

kierowała Katedrą Historii i Teorii

bilitacji, przedstawionej w 1934 r. na

solwentów zalicza się również autor

bronisława Wójcik-

muzykologicznych, założył on

Muzyki UJ (krakowska muzykologia).

UJ, jeździła z wykładami z Warszawy

niniejszego artykułu. Józef Chomiński

Keuprulian

zakład muzykologii Uniwersy-

Do wybitnych lwowskich badaczy

W dalszym ciągu publikowała także

do Krakowa, gdzie otrzymała docen-

analizował wiele dzieł Chopina, publi-

tetu Lwowskiego.

twórczości Fryderyka Chopina (chopi-

na temat twórczości Chopina, m.in.

turę, Zmarła mając niespełna 48 lat.

kując na ten temat artykuły i rozprawy

nologów) należała Bronisława Wójcik-

„Wkład Chopina do romantyzmu euro-

Jako powód przedwczesnej śmierci

naukowe. Głównym jego zadaniem

Działalność

Keuprulian (ur. 1890 we Lwowie, zm.

pejskiego” (1955).

podawany jest ogólny słaby stan

było dostrzeżenie i opisanie techniki

Adolfa Chybińskiego

1938 w Warszawie). Wywodziła się

Adolf Chybiński stworzył jedną z

zdrowia i wyczerpanie organizmu.

kompozytorskiej. Wśród nich warto

z polskiej rodziny, posiadającej ko-

W międzywojennym Lwowie dzia-

pierwszych polskich placówek muzyko-

Strata, jaką poniosła wówczas nauka

wymienić „Preludia Chopina” (pod

rzenie ormiańskie. W 1917 r. na Uni-

łał także Seweryn Barbag (ur. 1891 r.

logicznych, nazywaną później „szkołą

polska przeszła niemal niezauważal-

red. Adolfa Chybińskiego, 1950),

wersytecie Lwowskim obroniła pracę

w Przemyślanach, zm. 1944 r. w Świ-

Chybińskiego”. We Lwowie istniała

nie. Dopiero w numerze czerwcowym

„Sonaty Chopina” (1960), „Struktura

doktorską z zakresu muzykologii. W

drze k. Warszawy) – muzykolog i kom-

ona formalnie do końca 1939 r. Za-

„Muzyki Polskiej” opublikowano dość

motywiczna etiud Chopina jako pro-

latach 1919-1925 pracowała w Zakła-

pozytor. Nie był jednak uczniem Adolfa

kład mieścił się na ul. Mickiewicza 5

obszerne wspomnienie o zmarłej,

blem wykonawczy” (1958), „Z zagad-

dzie Muzykologii, prowadząc zajęcia

Chybińskiego, bowiem studia ukończył

(obecnie вул. Листопадового Чину).

rozpoczynające się jakże wymow-

nień faktury fortepianowej Chopina”

ze studentami. Była także członkiem:

w 1924 r. w Wiedniu pod kierunkiem

Zakres prowadzonych badań obejmo-

nymi słowami: „Ta sama względna

(1960).

Polskiego Towarzystwa Orientalistycz-

samego Guido Adlera (założyciela

wał przede wszystkim historię muzyki

cisza, która towarzyszyła sukcesom

nego, Towarzystwa Naukowego we

dyscypliny, jaką jest muzykologia). We

– badanie źródeł muzycznych, analizę

muzykologicznym śp. Bronisławy

Pozostali

Lwowie, Polskiego Towarzystwa Fi-

Lwowie pracował jako wykładowca

utworów poszczególnych kompozyto-

Wójcik-Keuprulian, towarzyszyła jej

lwowscy muzykolodzy

lozoficznego, Societé Française de

w konserwatorium. Na uwagę zasłu-

rów. Oprócz tego, ważnym zadaniem

przedwczesnemu zgonowi”.

Muzykologię na lwowskiej uczelni

Musicologie i Deutsche Gesselschaft

guje jego książka „Studium o pieśniach

lwowskiej szkoły muzykologicznej były:

Bronisławę Wójcik-Keuprulian,

studiowali zarówno Polacy, Ukraińcy,

für Musikwissenschaft.

Chopina” (Lwów, Ossolineum 1927).

praca edytorska, inwentaryzacja za-

zgodnie z jej życzeniem, pochowano

jak i Żydzi. Na temat twórczości Fry-

Jako muzykolog, należała do wy-

Do młodych, dobrze zapowia-

bytków muzycznych i organizacja ich

we Lwowie, na Cmentarzu Łyczakow-

deryka Chopina publikowali m.in. w

bitnych znawców twórczości Fryde-

dających się polskich absolwentów

systematycznych badań. Głównym za-

skim. Jej mąż Garabel Keuprulian

wydawanym we Lwowie czasopiśmie

ryka Chopina. W swojej pionierskiej,

Zakładu Muzykologii Uniwersytetu

daniem Chybińskiego było stworzenie

po jej śmierci powrócił do Lwowa,

„Szopen”.

Jana Kazimierza we Lwowie nale-

ze względu na nowoczesne metody

podstaw dla historii muzyki, jakkolwiek

gdzie w rok później zmarł z powodu

Miesięcznik „Szopen” (tak przed

żał Jan Józef Dunicz (1910-1945).

badawcze, publikacji „Melodyka Cho-

nie lekceważył on też muzyki jemu

pogarszającego się stanu zdrowia.

wojną zapisywano nazwisko kom-

Oprócz pracy muzykologicznej pisał

pina” (Lwów 1930) poddała wnikliwej

współczesnej. W Zakładzie zajmowa-

Spoczęli we wspólnym grobie, po któ-

pozytora) redagowany przez Włady-

też audycje dla lwowskiego radia.

analizie wszystkie elementy melodyki

no się także dydaktyką, kształcąc w

rym dziś już nie ma śladu, ponieważ

sława Świeżego, lwowskiego śpie-

Podczas II wojny światowej działał w

i ornamentyki chopinowskiej. W ten

ten sposób kolejne pokolenie muzyko-

został całkowicie przekopany, o czym

waka i pedagoga, zaczęto wydawać

konspiracji i w tajnym nauczaniu. W

sposób pragnęła za pomocą rzetelnej

logów. Stanowisko asystentów pełnili:

szerzej pisze Jurij Smirnow („Biuletyn

w 1932 r., w celu upamiętnienia Dni

1944 r. rozpoczął pracę, poświęconą

analizy muzycznej uwolnić postrzega-

Bronisława Wójcikówna, ks. Hieronim

Ormiańskiego Towarzystwa Kultural-

Chopinowskich w Polsce. Zaintere-

kameralnym dziełom Fryderyka Cho-

nie twórczości Chopina w kategoriach

Feicht, Maria Szczepańska.

nego”, nr 46-47, Kraków 2006).

sowanie Chopinem związane było

pina, która już nie została ukończona.

nacechowanych sentymentalizmem,

W badaniach nad muzyką polską

z odbywającą się w 1932 r. w War-

W kwietniu 1944 r. został uwięziony w

co zostało docenione jeszcze przed

nie zabrakło także prac poświęconych

szawie II Edycją Międzynarodowego

Józef Chomiński

Warszawie, na Pawiaku i następnie

wojną. Zdzisław Jachimecki, profesor

Fryderykowi Chopinowi. Działo się tak,

Twórczością Fryderyka Chopina

Konkursu Pianistycznego im. Fryde-

wywieziony do obozu koncentracyj-

muzykologii na Uniwersytecie Jagiel-

pomimo, że sam profesor Chybiński

zajmował się także Józef Chomiński

ryka Chopina. Warto nadmienić, że

nego w Gross-Rosen.

lońskim w Krakowie podkreślił, że

w swej pracy naukowej stosunkowo

(ur. 1906 w Ostrowie k. Przemyśla,

po raz pierwszy konkurs odbył się

Lwowscy muzykolodzy stworzyli

praca ta może być wzorem badania

rzadko podejmował kwestie, związa-

zm. 1994 w Warszawie), pochodzący

w 1927 r., a w październiku 2010 r.

podwaliny pod naukowe piśmiennic-

stylometrycznego w odniesieniu do

ne z muzyką polską XIX w., koncen-

z mieszanej ukraińsko-polskiej rodzi-

odbędzie się jego 16. edycja. Mie-

two o muzyce. Wnieśli także wkład

zagadnienia melodyki w ogóle. Także

trując się zazwyczaj na dawniejszych

ny (jego ojciec był księdzem greko-

sięcznik „Szopen” był pismem o cha-

w badania nad twórczością Frydery-

inne jej publikacje nad twórczością

epokach. Mimo to, poświęcił także kil-

katolickim). Swoje artykuły zamiesz-

rakterze popularnym, przeznaczonym

ka Chopina. Szczególny udział mia-

Chopina stanowią bardzo ważny

ka artykułów Fryderykowi Chopinowi,

czał m.in. w wydawanym we Lwowie

m.in. dla uczniów szkół muzycznych.

ła w tym Bronisława Wójcik-Keupru-

wkład do badań chopinologicznych.

m.in. „Chopin – Moniuszko i ich sta-

w międzywojennej Polsce ukraińskim

Na łamach „Szopena” publikowały

lian, należąc do najważniejszych

Wiele z nich, pochodzących z lat

nowisko w muzyce polskiej” (1908).

profesjonalnym czasopiśmie muzycz-

m.in.: Bronisława Wójcik-Keuprulian

badaczy jego twórczości w między-

1926-1932, zebrano i wspólnie wy-

Jako muzykolog, cieszący się naj-

nym „Muzyka Ukraińska” („Українська

i Stefania Łobaczewska. W jednym

wojennej Polsce. Po II wojnie świa-

dano pod nazwą „Chopin. Studia, kry-

większym autorytetem naukowym w

Музика”), które dla podwalin ukraiń-

z numerów ukazały się streszczenia

towej pod kierunkiem lwowskich

tyki, szkice” (Warszawa 1933).

międzywojennym Lwowie (a także w

skiej muzykologii odegrało ogromną

odczytów, wygłoszonych z okazji Dni

uczonych wykształciło się szereg

W 1934 r. Bronisława Wójcik-Keu-

całej niemal Polsce,) Adolf Chybiński

rolę. Ukazywało się ono w latach

Chopinowskich we Lwowie autorstwa

muzykologów, w tym wybitnych cho-

prulian została zaproszona do udziału

wygłosił przemówienie, zatytułowane

1937-1939 przy wsparciu Towarzy-

lwowskich muzykologów: Seweryna

pinologów.

w pracach Instytutu Fryderyka Chopi-

po prostu „Fryderyk Chopin” podczas

stwa Naukowego im. T. Szewczenki.

Barbaga, Jerzego Freiheitera, Zofii

na w Warszawie, gdzie otrzymała sta-

uroczystej akademii w Operze Lwow-

Józef Chomiński pisał m.in. na temat

Lissy i Stefanii Łobaczewskiej (m.in.

łą posadę, co wiązało się z przepro-

skiej 16 września 1931 r.

wpływu ukraińskiego folkloru na twór-

„Echa konkursu chopinowskiego”).