kurier kulturalny

28

17 – 29 września 2010 * Kurier Galicyjski

tustaŃ: podr ż do przeszŁości

zbroja może kosztować nawet kilka

przypominał: „Każdy dobry kulisz za-

OKsANA DUDAR tekst

tysięcy dolarów. Hełm, miecz, kolczu-

czyna się od słoniny”.

JAROsŁAW sTANCzAK

ga – do tego potrzeba specjalisty. Jed-

zdjęcia

nak mnóstwo współczesnych rycerzy

Twierdza nie padła

sami sporządza sobie średniowieczny

Muzyka, tańce, pamiątki, rycer-

Rycerze walczyli między

„ubiór” – szyją, wykuwają. Do pewnych

ska zbroja – świetnie, ale cóż to za

sobą o względy pięknych dam

rycerskich wspólnot przyjmują jedynie

festiwal bez historycznej rekonstrukcji

podczas średniowiecznego

wtedy, gdy kandydat przyjdzie po raz

rycerskiego turnieju. W tym roku boje

festiwalu.

kolejny i stanie do pojedynku w sa-

były prowadzone w pięciu nomina-

Średniowieczni wojownicy sztur-

mych naramiennikach i mieczem w

cjach: dwubój z mieczem i tarczą w

mują niedostępną, chociaż wyima-

dłoni. Ustał, wytrzymał, wrócił – praw-

ręce, walka ręczna (przypomina to

ginowaną, fortecę. Twierdzy bronią

dziwy wojownik. Jedynie przez szklany

współczesną grecko-rzymską walkę),

odważni rycerze w lśniących zbrojach.

ekran może się wydawać, że posługi-

rzuty „spłyciamy” (krótkie druciki),

Nieustraszenie odbijają atak wroga i w

wanie się kilkukilogramowym mieczem

strzelano z łuku i przeprowadzono

końcu zwyciężają. Nie, nie są to sceny

w metalowej zbroi jest łatwe.

„buhurtę” – walka pomiędzy drużyna-

z powieści o dawnych dziejach, to tylko

W tym roku jednak rycerze musieli

mi lub „ława na ławę”. Na szczęście,

część programu corocznego festiwalu

zrezygnować opancerzenia ze wzglę-

w odróżnieniu od prawdziwych bojów

„Tu Stań!”, odbywającego się w Urze-

Ruiny zamku Tustań

du na niesprzyjającą pogodę. Deszcz

rycerskich, tym razem na polu bitwy

czu, skolewskiego obwodu.

nie pozostawiano rannych, a już tym

3-5 września, w tym roku ponow-

bardziej – zabitych. Współcześni ry-

nie rycerze, białogłowy i wędrujący

cerze, wykorzystują specjalne ude-

muzykanci osiedlili się dokoła starych

rzenia tępymi mieczami. A do swoich

ruin.

przeciwników nie żywią niczego poza

uczuciem zdrowej konkurencji. Prze-

Cud z wyższej półki

cież obecnie rycerstwo traktuje się

Fortecę Tustań nie przypadkowo

jako dyscyplinę sportową, co prawda

wybrano dla przeprowadzenia festiwa-

nie olimpijską, ale w przyszłości – kto

lu historycznej rekonstrukcji. Forteca,

wie…

znajdująca się na skrzyżowaniu szlaku

Najważniejszą częścią festiwalu, na

handlowego pomiędzy Portugalią i Chi-

który wszyscy z niecierpliwością czekają

nami a solnym szlakiem z Drohobycza

jest nocny szturm fortecy. Przygotowa-

do przełęczy karpackiej, od IX do XIV

nia do tego wydarzenia zaczynają się

wieku, była bezpieczną przystanią

dużo wcześniej. Już od kilku lat goście

południowo-zachodnich granic Rusi

mogą obserwować oblężenie fortecy za

Kijowskiej, z czasem księstwa Halicko-

pomocą specjalnej machiny – trebuszu.

Wołyńskiego. Znajdowała się na szla-

W średniowieczu była wykorzystywana

ku Mongołów, Tatarów i Węgrów.

do rujnowania murów obronnych lub

Złote czasy fortecy, wybudowanej

miotania pocisków. Do wykonania takiej

przez Białych Chorwatów w IX wieku,

machiny potrzebna jest nie byle jaka

przypadają na XIII wiek. Jednak wraz

wiedza i wysiłek. W tym roku oprócz

z rozwojem cywilizacji, handlarze

trebuszu, można było zobaczyć jesz-

przesiadają się z koni na statki, tym

cze jedną machinę wojenną – taran,

samym szlak handlowy z Azji do Euro-

o podobnym przeznaczeniu.

py traci na znaczeniu. Co prawda, do

Gdy nad Tustaniem pojawił się

upadku fortecy przyczyniły się inne,

księżyc, zapalono pochodnie, tworząc

ważniejsze wydarzenia, po pierwsze

w ten sposób niezwykłą atmosferę.

– jako taka stabilizacja stosunków pol-

Wojownicy rozpoczęli przygotowania

sko-węgierskich i rozszerzenie granic

do ataku – ktoś z okrzykiem na ustach

Polski na wschód. Po drugie – w Eu-

i mieczem w dłoni, ktoś z gołymi ręko-

ropie rozpoczęto własną produkcję

ma rzucił się na wroga, ktoś dzielnie

pokładów soli. Po trzecie – nastąpił

bronił murów. Oczywiście, wszystko to

rozwój wojskowej techniki, a wraz z

średnio przypominało prawdziwą wal-

tym – zmieniła się taktyka wojenna.

mógł bardzo uszkodzić metal, więc do

kę, a jedynie świetny spektakl teatral-

Pierwsza pisemna wzmianka o Tu-

walk stawano w szortach.

ny. Nikt nie miał żadnych wątpliwości,

staniu powstaje dopiero w XV wieku.

Tak, jak i w poprzednich latach,

że twierdza nie padnie i wróg odstąpi,

Obecnie, z umocnień pozostały same

podczas festiwalu działało kilka scen,

ale pod koniec walki echem rozniosło

ruiny. Kiedyś jednak forteca o wyso-

Te niezwykłe miejsca odwiedzali

tym roku zamiast namiotów dla ryce-

prócz „Centralnej”. Na „Dzieciaku” wi-

się gromkie: „Za zwycięstwo!”.

kości pięciopiętrowego domu, była

Danyło Halicki, Kazimierz Wielki, Bal-

rzy i średniowiecznych maszyn bojo-

dzów zabawiali bardowie, a na „Pomo-

Po zakończeniu festiwalu namioty

umieszczona na trzech skałach – Ka-

tazar Haket, a Iwan Franko leczył tu

wych mógł być tu plac z wagonikami

ście syrenim” – folkowe grupy Urycza

zwinięto, goście rozjechali się. Zniknęli

mieniu, Małej Skale i Ostrym Kamie-

oczy wodą, mającą ponoć uzdrawia-

dla budowlańców. Dlatego nie dziwo-

i skolewskiego obwodu. Dla dzieci

mężni rycerze, piękne panny, ucichła

niu. Niesamowity widok. Na terytorium

jącą moc.

ta, że tegoroczny festiwal przebiega

przeznaczony był „Plac zabaw”. Każdy

muzyka i śpiewy. Jednak duch epoki

fortecy znajdowały się dwie studnie, z

W Tustaniu zachowała się jesz-

pod hasłem: „Broń swoją fortecę!”.

mógł znaleźć coś dla siebie. Ktoś uczył

pozostał. Pozostał w każdym kamie-

których, w wypadku oblężenia, wody

cze jedna ważna rzecz – petroglify

się średniowiecznych tańców, powta-

niu, w każdym ziarnku piasku…

wystarczało na 150-280 dni. Murów

(wyryte w kamieniu obrazy), wywo-

Po zbroję

rzając kroki za nauczycielami. Ktoś

Do następnego festiwalu, naj-

twierdzy bronił niewielki, ale dobrze

łujące ogromne zainteresowanie ar-

do rzemieślników

uczył się władania mieczem i strzelania

częstszymi gośćmi Tustania będą

wyszkolony garnizon, składający się z

cheologów i historyków. Najprawdo-

Istotnym szczegółem festiwalu

z łuku. Ktoś walczył o nagrody, trafiając

alpiniści, których kuszą tutejsze skały.

500. ludzi.

podobniej w czasach pogańskich w

jest to, że rekonstrukcyjna działal-

kamieniem w przewróconą przyłbicę

Jedynie archeolodzy martwią się, że

Fortecę zdobywano i spalano kilka

tym miejscu znajdowała się świątynia.

ność, występy zespołów folkowych

lub włażąc na pięciometrowy słup.

kruchy piaskowiec nie wytrzyma ata-

razy (raz paliła się z powodu błyska-

Większość rycin, to solarne znaki –

i bardów nie odbywają chaotycznie,

Jak zwykle, najciekawszym miej-

ku sportowców.

wicy), jednak za każdym razem ją od-

symbole Słońca. Jednak największe

ale poprzez kompleksową reżyse-

scem festiwalu, był sektor rzemieśl-

budowywano. Po drewnianych belach

wrażenie wywiera wyryty w kamieniu

rię, połączone są w spójną teatralną

niczy. Majstrowie zachwycali gości

i pokryciach zostało cztery tysiące

wizerunek ludzkiej twarzy.

sztukę.

Legenda

swoimi pracami – wyrobami z gliny,

Legenda wiąże powstanie komplek-

niezauważalnych wycięć w skale. To

Obecnie jest to miejsce wyjątkowe

Organizatorzy byli bardzo wyma-

rekonstrukcją dawnych wyszywanek

su Uryckich skał z mitycznymi olbrzy-

właśnie dzięki nim odtworzono ze-

– pamiątka historyczna, archeologicz-

gający wobec uczestników – żadnej

i oczywiście – rycerską zbroją. Jed-

mami, które tu ponoć zamieszkiwały.

wnętrzną część fortecy. Dokonał tego

na, architektoniczna i przyrodnicza.

syntetyki, szwów wychodzących spod

ni przyglądali się jej z otwartą buzią,

Jeden z nich poprosił diabła o stworze-

lwowski architekt Mychajło Rożko. 30

Znajduje się pod ochroną państwa, ze

maszyny do szycia, o niedopasowaniu

inni kupowali dla podkreślenia swego

nie w ciągu jednej nocy pałacu, ale gdy

lat swojego życia poświęcił na badanie

względu na swoje położenie w Parku

do epoki nawet nie warto wspominać.

rycerskiego statusu. Ochotnicy sami

zapiał pierwszy kur, pałac i olbrzym

Tustania, a po śmierci sprawę przejął

Narodowym „Skolewskie Beskidy”, do

I oto rycerze, ich białogłowy i wędru-

mogli wypróbować swoich sił w le-

zostali przemienieni w kamienie.

jego syn Wasyl – inicjator festiwalu hi-

tego ma status rezerwatu przyrodni-

jący artyści starają się upodobnić do

pieniu z gliny lub potrzymać w ręku

storycznej rekonstrukcji „Tu Stań!”.

czego. Mimo tego wszystkiego, poja-

swoich praojców. Nie tylko wyglądem

prawdziwy wykuty miecz.

Po upadku fortecy, na długo o niej

wił się pomysł postawienia na tej bez-

zewnętrznym, ale takimi detalami jak

Pochodzenie nazwy

Do potomka kozaków, Mychajła

Swoją nazwę forteca zawdzięcza

zapomniano. Ale to właśnie tutaj, w

cennej ziemi hotelu. Wtedy też plan

naczynia czy grzebienie.

Reszetyła, gości doprowadził zapach:

zbitce słów: „tu stań”, a więc zatrzy-

1914 roku, odbył się studencki festyn

przeprowadzenia festiwalu „Tu Stań!”

Co prawda, by zostać prawdzi-

mężczyzna gotował kulisz według sta-

maj się tu, pokaż co wieziesz i zapłać

z okazji 100. rocznicy urodzin ukraiń-

został zagrożony. Gdyby nie zaintere-

wym rycerzem, trzeba się natrudzić,

rego przepisu. Częstując wszystkich,

myto.

skiego poety Tarasa Szewczenki.

sowani sprawą ludzie i prokuratura, w

a do tego – sporo zapłacić. Rycerska