29

Kurier Galicyjski * 17 – 29 września 2010

lwowskie spotkania

JURIJ smIRNOW tekst

z prof. Wojciechem krzywobłockim

OLEG zAJACzKIWsKI

zdjęcie

w katedrze Ormiańskiej we Lwowie,

Dwa lata temu, kiedy po-

jego twarz została uwieczniona

magałem reżyserowi Woj-

przez Rosena, jako twarz jednego

ciechowi Grabowskiemu z

z apostołów.

Katowic w robieniu filmu

Stale sięgam do pamiętników

o lwowskim artystycznym

mojego ojca. Po wojnie historia gru-

stowarzyszeniu „Artes”, nie

py „Artes” nie mogła wyjść na jaw.

myślałem, że ta przygoda

Kierunek ich twórczości nie odpo-

będzie miała ciąg dalszy.

wiadał zasadom socjalistycznego

film z sukcesem był poka-

realizmu. W 1969 r., w Muzeum

zany w telewizji polskiej i na

Narodowym we Wrocławiu, miała

festiwalu bruno schulza

miejsce jedyna powojenna wysta-

w Drohobyczu. W sierpniu

Aleksander Krzywobłocki (od lewej) i Jurij smirnow

wa „Zrzeszenie Artystów Plastyków

poprosił mnie o spotkanie

„Artes” 1929-1934”.

Wojciech Krzywobłocki, syn

Tadeusz Wojciechowski, „mu-

- Ojciec przekazał część swoich

tego samego lwowskiego

zykant”

zbiorów do archiwum muzealnego.

architekta, malarza, foto-

W 1975 r. odbyła się we Wrocławiu

grafika, członka i jednego

jedyna jak dotychczas jego własna

z założycieli „Artes” Alek-

wystawa retrospektywna „Aleksan-

sandra Krzywobłockiego.

der Krzywobłocki. Fotomontaże”.

W dwudziestoleciu międzywo-

Jego prace znajdują się także w

jennym Aleksander Krzywobłoc-

Muzeum Sztuki Współczesnej w

ki był postacią znaną i cenioną

Łodzi. To pierwsze Muzeum Sztuki

w kręgach artystycznych Lwowa.

Współczesnej na całym świecie,

Urodzony w 1901 r. we Lwowie,

założone z darów znanych artystów

podjął studia na Wydziale Architek-

francuskich i polskich, między innymi

tury Politechniki Lwowskiej w 1922

F. Legera i Pablo Picasso. Dzieła „ar-

roku. Ważne były dla niego lekcje

tesowców” można obejrzeć w Galerii

marek Włodarski, „fryzjer”

pobierane u znanego lwowskiego

Sztuk Pięknych we Lwowie – wymie-

ojca, także już po wojnie, we Wrocła-

fotografika i piktorialisty Henryka

nia Krzywobłocki – U siebie w domu

wiu – wspomina Krzywobłocki – Po

Mikolascha. Po powrocie do Lwowa,

mam kilka dzieł mojego ojca, np. ar-

wojnie, Rosjanie zatrzymali ojca na

ze swojej podróży po Włoszech, w

tystyczny foto portret Margit Sielskiej,

stanowisku konserwatora, wyjechał

1929 r. poznaje grupę młodych arty-

jeden z całego cyklu podobnych

dopiero w 1946 r. Mieszkaliśmy przy

stów-malarzy i grafików. Byli w śród

portretów. M. Sielska sama trzyma

ulicy Stryjskiej w nowych blokach,

nich Jerzy Janisch, Henryk Streng,

ramę i patrzy z tej ramy. Bardzo

tuż koło parku. Byłem tam, ale nie

Mieczysław Wysocki, Margit Raich,

cenię sobie dzieła Bruno Schulza.

zdecydowałem się na to, by wejść

Roman Sielski, Tadeusz Wojciechow-

Oficjalnie nie był członkiem „Artes”,

do mieszkania. Ale znalazłem bun-

ski etc. Wszyscy młodzi, energicz-

lecz utrzymywał ścisły kontakt z tą

kier, który przy blokach zbudowano

ni, utalentowani, po zagranicznych

grupą. Chciałbym wrócić do Lwowa,

Aleksander Krzywobłocki, „stadion”

w 1939 r. według projektu ojca. Z

studiach i podróżach. Na przykład

ale nie jako turysta, lecz artysta. Wła-

czasów okupacji pamiętam przera-

J. Janisch i M. Wysocki studiowali

wym. Na jego fotografii swoje piętno

śnie tutaj chciałbym zaprezentować

wciągnięcie jego elity artystycznej

żające rzeczy. Jako dziecko patrząc

w słynnej Conservatorie des Artes et

odcisnęła nowa rzeczywistość, ele-

swój dorobek twórczy. Chcę pomóc

w szerszy krąg współpracy euro-

przez okno, zobaczyłem grupę Hi-

Metters w Paryżu, zaś H. Streng i M.

menty konstruktywizmu oraz wła-

temu miastu stać się Europą. Ważna

pejskiej, zwłaszcza w dziedzinie

tlerjungend. Szli w szeregu i kopali

Raich w Academy Modern u F. Lege-

sna, oryginalna interpretacja surre-

jest dla mnie prezentacja twórczości

grafiki. Moje największe osiągnięcia

jakiegoś małego Żyda. W 1946 r.

ra. Do Lwowa wracali pełni nowych

alizmu. Krzysztof Jurecki uważał,

mego ojca i jego przyjaciół, zwłasz-

są właśnie w tym zakresie. Jestem

na tym samym miejscu widziałem

pomysłów i chęci do tworzenia no-

że „z racji bardzo indywidualnego

cza tych, którzy zginęli podczas woj-

profesorem Kunstlerische Volks-

radzieckich pionierów (może komso-

wej sztuki. W większości pochodzili

wykorzystania medium fotograficz-

ny. Na cmentarzu Łyczakowskim są

hochschule i Wiener Kunstshule w

molców) którzy kopali jakiegoś chło-

z biednych rodzin, mieszkali na

nego, użytego do badania własnej

groby mojej rodziny. Moja babcia nie

Wiedniu. Prowadzę zajęcia na Uni-

paka, bo skradł chleb. Ojciec do Lwo-

przedmieściach. Byli różnych naro-

podświadomości i sfery imaginacji,

chciała wyjeżdżać ze Lwowa, zosta-

wersytecie Sztuki w Linz i na ASP w

wa nigdy nie wrócił, chociaż bardzo

dowości – Żydzi, Polacy, Ukraińcy.

można nazwać artystę najbardziej

ła sama, zmarła w 1961 r.

Krakowie.

tego chciał. Teraz Lwów jest miastem

Tworzyli tak charakterystyczny dla

surrealistycznym twórcą polskim

Profesor Wojciech Krzywobłocki

Wojciech Krzywobłocki jest rów-

otwartym i wolnym, szkoda, że ojciec

Lwowa konglomerat tradycji i men-

okresu międzywojennego”.

wygląda bardzo młodo, jak na swoje

nież Komisarzem wielkiej wystawy

nie dożył tych lat.

talności różnych grup narodowo-

Krzywobłocki również był aktyw-

lata.

grafiki w ramach międzynarodowe-

Powracając do sztuki…

ściowych i wyznaniowych. To wła-

ny w wykonaniu projektów architekto-

- Całe życie uprawiam sport –

go Biennale w Wiedniu i Krakowie.

- Swoją misję widzę także w

śnie z nimi Krzywobłocki rozpoczął

nicznych. Współpracował z Wydzia-

mówi o sobie, zdejmując okulary,

- Chciałbym zaprosić do udziału

propagowaniu dorobku twórczego

działalność nowego stowarzyszenia

łem Konserwatora Wojewódzkiego.

jakby miały przeszkadzać w tej waż-

w tej wystawie lwowskich artystów, a

grupy „Artes”. Działania tej grupy to

artystycznego „Artes”, które odegra-

Wojciech Krzywbłocki wspomi-

nej sprawie – Jestem zachwycony

do Lwowa sprowadzić samą wystawę

integracja kulturalna różnych kultur

ło wybitną rolę w sztuce Lwowa lat

na, że lwowski okres życia dla jego

Lwowem i mam do mego rodzin-

– mówi Krzywobłocki – Szukam kon-

i narodowości. Również jak przed-

30-ych XX wieku. Pierwsze wystawy

rodziny zakończył się w 1946 roku.

nego miasta ogromny sentyment,

taktów jeśli chodzi o sprawy Ukrainy,

wojenny Lwów – mekka wspaniałej

artystów z „Artes” jednych zachwy-

- Wyjechała cała Politechnika

chciałbym mu pomoc.

Lwowa. Przeniesienie tej wystawy do

kultury, nie tylko polskiej, ale też ży-

Lwowa – to bardzo poważne przed-

cały, innych wprawiały w konster-

i mój ojciec z rodziną również. Naj-

Wojciech Krzywobłocki –to zasłu-

dowskiej, niemieckiej, ukraińskiej.

sięwzięcie – mnóstwo grafiki, znanych

nację. Ich sztuka charakteryzowała

pierw zamieszkaliśmy we Wrocławiu,

żony profesor i twórca dzieł graficz-

Z tej grupy artystycznej mało kto

nazwisk z całego świata.

się  wpływami  konstruktywizmu,

gdzie ojciec pracował jako konserwa-

nych. Jest laureatem licznych nagród

przeżył wojnę – mówi syn lwowskie-

W. Krzywobłocki będzie prowa-

puryzmu, surrealizmu, później tak

tor zabytków. W 1956 roku ukończy-

i wyróżnień, przyznawanych na mię-

go artysty – Po wojnie pamiętam

dził rozmowy w tej sprawie w kon-

zwanym nowym realizmem. W pra-

łem studia w Krakowie na ASP. od

dzynarodowych imprezach artystycz-

Strenga (Marka Włodarskiego) jako

sulacie polskim we Lwowie i ukraiń-

sie i na wystawach ostro zwalczali

1974 roku, przez 10 lat prowadziłem

nych, między innymi w Krakowie, we

profesora ASP w Warszawie. Jerze-

skim w Krakowie.

prowincjonalizm części lwowskiej

zajęcia ze studentami w Katowicach

Florencji, Ibizie. Jego prace znajdują

go Janischa poznałem we Wrocławiu

- Bardzo sobie cenię działalność

publiczności i jej konserwatyzm. Nie

w krakowskiej filii ASP. Uważam się

się w wielu renomowanych świato-

– przyjeżdżał wielokrotnie do mego

mego ojca jeszcze tu, we Lwowie jako

zważając na krytykę i małe zarobki,

za obywatela świata. Urodziłem się

wych kolekcjach, w tym w: Ludwig Mu-

ojca. Dobrze pamiętam Tadeusza

konserwatora zabytków. W czasie

artyści trzymali się obranej linii. Ich

we Lwowie. Mieszkałem do 1984 r.

zeum Kolonii, Muzeum w Oldenbur-

Wojciechowskiego, byłem jego stu-

wojny brał on udział w ratowaniu

wystawę w Warszawie stołeczna

w Polsce i już ponad 25 lat w Austrii,

gu, Muzeum Sztuki Współczesnej

dentem na ASP w Krakowie. W po-

dzieł sztuki. Współpracował z kon-

prasa oceniła jako „zbyt śmiałą i ry-

w Wiedniu, moja małżonka jest Au-

w Tokio i Nowym Jorku, w Albertina

wojennych latach był on profesorem

serwatorem wojewódzkim Zbignie-

zykowną”. Krzywobłocki w ramach

striaczką. Teraz przyjechałem do Lwo-

Print Collection w Wiedniu, Tate Gal-

i rektorem tej uczelni, wybitnym wi-

wem Hornungiem i kustoszem Ga-

„Artes” wypowiadał się w fotografii

wa w poszukiwaniu swoich korzeni.

lery w Londynie, zbiorach Muzeum

trażystą. Jego witraże zdobią kate-

lerii Narodowej Jerzym Guttlerem.

eksperymentalnej, w tym w fotoko-

Chciałbym dla tego miasta zrobić coś

Narodowego w Warszawie, Krakowie,

dry w Krakowie i we Wrocławiu, zaś

Hornung był wielkim przyjacielem

lażu oraz w fotomontażu negatywo-

pożytecznego, chociażby poprzez

Poznaniu, Szczecinie i Wrocławiu etc.