reset czy kontynuacja?

8

5 – 14 października 2010 * Kurier Galicyjski

eksterminacji Polaków i Ukraińców.

ukraińskie stały się tak ważne, że

impresje po koNfereNcji

Proszę mi jednak uwierzyć, że upa-

zależy od nich los nie stu i nawet nie

miętniono ich bardzo wiele i odbyła

tysiąca, a setek tysięcy ludzi. Cięż-

się decydująca zmiana w świadomości

ko sobie wyobrazić, żeby ci ludzie

AGNIESZKA SAWICZ

społecznej odnośnie traktowania tych

nie przeciwstawiali się radykalnej

pomników.

zmianie charakteru tych stosunków.

Niedawno jeździłem z grupą współ-

Myślę, że nasze zadanie polega na

Trzecia już z kolei konfe-

pracowników na tereny za linią Curzo-

pracy właśnie w nieprzychylnych do

rencja współorganizowana

na. Odwiedziliśmy tam wszystkie po-

nas środowiskach, w tym w środowi-

przez „Kurier Galicyjski” i Na-

mniki, rozmawialiśmy z ludźmi i zoba-

sku polityki. Mówię tu przede wszyst-

rodowy Uniwersytet Przykar-

czyliśmy, że wszystkie groby i pomniki

kim w kontekście sytuacji ukraińskiej,

packi w Iwano-Frankowsku,

stoją nienaruszone. Niektórych jeszcze

chociaż polska też wymaga pewnej

do jakich dołączył w tym

nie wykończono, ale jak nam mówio-

dyskusji. Podstawową rolę pełni tu

roku Uniwersytet im. Iwana

no, nie zdarzało się tu żadnych aktów

inteligencja.

Franki we Lwowie, spotkała

wandalizmu. Nie mogę oczywiście o

Pojednanie powinno odbyć się

się z ogromnym zaintereso-

tym zapewnić, ale przynajmniej o tym

przede wszystkim na poziomie pań-

waniem naukowców zarówno

nie słyszałem.

stwowym, gdyż bez tego nic nie bę-

Zbliżam się do wniosków. Pierw-

dzie możliwe. Jeśli jednak nie będzie-

ukraińskich, jak i polskich.

szym wnioskiem jest powtórzenie tezy,

my pracować, to politycy pewnie nie

Stała się okazją do wymiany

którą mi często przypisują, chociaż

będą mieli pewnej wizji, strategii, mo-

poglądów, nierzadko bardzo

nie jest to teza moja, lecz Madeleine

tywacji itp. Znowu będę apelował do

kontrowersyjnych, lecz tego

Albright. Ona głosi, iż pojednanie nie

klasycznego przykładu – bez Giedroy-

rodzaju starcie się różnych

jest aktem jednorazowym. Jest ono

cia nie byłoby tej formy polsko-ukraiń-

punktów widzenia jest prze-

podobne do jazdy na rowerze – po-

skiego pojednania, która teraz stała

cież  warunkiem  wypraco-

winniśmy ciągle pedałować, żeby nie

się możliwa. Myślę, że całkowicie tu

wania konsensusu w ocenie

spaść z roweru. Pojednanie nie może

zgadzam się z Olą Hnatiuk i Bogumiłą

wspólnej niełatwej historii,

być aktem jednorazowym. Pewne ak-

Berdychowską, że jaki byśmy nie mieli

ale i rzeczywistości. Raz jesz-

cje symboliczne powinny to pojedna-

obecnie reżim polityczny, co byśmy

cze okazało się przy tym, że

nie zaczynać. Nie znaczy to jednak,

nie robili – możemy oddać im fabryki,

że nie powinniśmy ciągle dokonywać

przedsiębiorstwa, ale nie mamy pra-

największe emocje i polemiki

aktów pojednania i w ten czy inny spo-

wa oddawać w ich ręce edukacji, bo

niekoniecznie muszą stać

sób odnawiać te akcje. Mam następu-

ona będzie decydowała o przyszłości

Przedstawiciele mediów obecni

jącą tezę: to, co się stało w stosun-

Ukrainy, zwłaszcza o przyszłości sto-

w Jaremczy, towarzysząc obradom,

kach polsko-ukraińskich w dziedzinie

sunków polsko-ukraińskich. Jeśli chce-

zdobyli informacje, które ich odbiorcy

pamięci historycznej, jest zjawiskiem

my określić punkt, w którym możemy

będą mieli okazję skonfrontować z

bardzo pozytywnym. Uważam więc,

obecnie osiągnąć maksymalne suk-

własnymi poglądami czy też z poglą-

że jeśli mówimy obecnie o jakimś

cesy przy minimalnym finansowaniu,

dami polityków. Nie muszą się zga-

„RESECIE”, to chcę przyznać rację

to myślę, że to powinna być wymiana

dzać z tym, co usłyszeli, nie muszą

prelegentom, że dyskusje historyczne

młodzieży studenckiej. Nie mogę się

zgodzić się czytelnicy czy słuchacze.

powinny ustąpić na plan dalszy, gdyż

natomiast zgodzić z Janem Malic-

Ale jeśli dziennikarze zmuszą kogoś

pojednanie już się odbyło. Nie myślę,

kim, który mówi o naszym obowiązku

do zastanowienia się choćby przez

że historycy już nie mają nic do roboty.

większego akcentowania środowisk

Powinni oni odrobić swą dużą „pracę

intelektualnych, które występują na

chwilę nad tym, czy w stosunkach

domową”. Jest nim bardzo dokładna i

płaszczyźnie uniwersyteckiej, gdyż

polsko-ukraińskich potrzebny jest re-

krytyczna rewizja własnej historii na-

jest ona większa. Widzimy przecież,

set, kontynuacja, czy może jeszcze

rodowej. Ukraińscy historycy powinni

że przez ostatnie pół roku uniwersy-

inny zabieg, to chwała im za to rze-

zrobić to w stosunku do historii Ukra-

tety na Ukrainie coraz bardziej tracą

telne wywiązanie się z obowiązku.

iny, a polscy – w stosunku do historii

na wolności. Będą one coraz bardziej

Przybyli na konferencję naukowcy

Polski. Dotyczy to zwłaszcza wojny

pełniły rolę polityczną i polecenia, na-

zdecydowali się wystosować apel do

polsko-ukraińskiej lat 1943-1947. Jeśli

rzucone im przez Kijów. A oto świeży

Odczytanie apelu, wystosowanego do prezydentów Polski

prezydentów Polski i Ukrainy, Broni-

mówimy o aspiracjach europejskich

przykład na potwierdzenie mych słów:

i Ukrainy

sława Komorowskiego i Wiktora Ja-

Ukrainy, to nie będą one zbyt duże,

we Lwowie Rada Rektorów, po przyj-

nukowycza. Przyjęty entuzjastycznie

informowania, przekładania treści

a może i bliskie zeru dopóty, dopóki

się udziałem partnerów z róż-

ściu nowej władzy, z własnej woli po-

Ukraińcy będą uważali za bohaterów

miejmy nadzieję, że z równym entu-

zbyła się dawnego przewodniczącego

z języka fachowego na codzienny,

nych państw, ale mogą różnić

Banderę czy Stalina. Jest to moje

I. Wakarczuka i wyznaczyła innego,

zjazmem spotka się w szerokim gronie

komentowania i prowokowania do

i świat naukowy tego samego

zdanie, które zresztą nie raz już wypo-

który teraz współpracuje aktywnie z

naukowców obu państw, a następnie

refleksji. W tym kontekście dziwi

kraju. I Polacy, i Ukraińcy nie

wiadałem. Z taką wiązanką bohaterów

partią Regionów. Wiedzą Państwo

i wysłuchają go politycy. Miejmy też

ignorancja tych, którzy mimo za-

odbierają w ten sam sposób

będziemy mieli drogę do eurointegracji

też o wizytach SBU na Katolickim

nadzieję, że gdy stanie się on głośny

proszeń lekceważą ku temu okazje.

poczynań swoich polityków,

jeśli nie zamkniętą, to bardzo utrudnio-

Uniwersytecie we Lwowie. Widocz-

ci, którzy mieli okazję być świadkami

Tymczasem, chyba każdy człowiek

co daje nadzieję, że najbliż-

ną. Ukraińscy historycy powinni więc

nie, nie możemy mieć nadziei na to,

jego powstania, a zaniechali tej moż-

nauki jest zainteresowany, by prze-

sze lata upłyną na rzeczowej

odrobić swą „pracę domową” na temat

że w najbliższych latach uniwersytety

liwości dostrzegą wreszcie, że także

myślenia i wnioski z dyskusji mogły

dyskusji tak w granicach wła-

przeszłości historycznej.

mogą być pewną płaszczyzną współ-

gdzieś w ukraińskich Karpatach za-

być poznane przez jak najszerszy

snego kraju, jak i z sąsiadami.

Nasze pojednanie odbywało się na

pracy. Zdaje mi się, że najważniejsze

padają decyzje ważkie i podnoszone

krąg odbiorców, aby nie były sztuką

Jak trafnie bowiem zauważył

dwu płaszczyznach. Przede wszyst-

są obecnie nasze spotkania tego ro-

są głosy, jakie powinny być słyszane

dla sztuki, aby wyszły z tego pozor-

kim, na płaszczyźnie państwowej, ale

dzaju, jak tu w Jaremczy. Nie są one

profesor Jarosław Hrycak,

bardzo ważne jest jednak pojednanie

wprawdzie duże, podobne do kropli w

w najdalszych zakątkach naszych

nie hermetycznego świata, na które-

jednym z zadań inteligencji

również na płaszczyźnie społecznej.

czymś, ale mogą mieć kolosalne zna-

państw.

go hermetyczność w znacznej mie-

jest wzięcie na swe barki

Dialog nie odbywał się wyłącznie

czenie, jeśli je odpowiednio nagłośnić

Swoje obowiązki postrzegania

rze pracują właśnie dziennikarze. Ich

odpowiedzialności za to, co

między Warszawą i Kijowem, mię-dzy

w mediach.

wszelkich aspektów rzeczywistości

zadaniem powinno być doprowadze-

dzieje się w jej ojczyźnie.

Kuczmą i Kwaśniewskim czy Kaczyń-

Ostatnią moją tezą jest to, że

powinni wypełniać politycy, powinni

nie do szerokiej publicznej dyskusji,

Nie mniej głos inteligencji wciąż

skim i Juszczenką, co jest niezmiernie

przeżywamy obecnie ogromna fru-

publicyści. Ale i przed kadrą uniwer-

a przynajmniej dostarczenie dysku-

jest jeszcze słabo słyszany. Politycy

ważne. Zawsze jednak bardzo inten-

strację – rozczarowanie Ukrainą, Pol-

sytecką stoi zadanie by aktywnymi

tantom argumentów, w tym poprzez

kreujący rzeczywistość XXI wieku spra-

sywny dialog toczył się między środo-

ską i całym światem. Jest to oczywi-

uczestnikami wszelkich sympozjów

przedstawienie zdań innych, niż

wiają wrażenie, że nie słuchają tego, co

wiskami społecznymi, instytucjami na-

ście bardzo negatywne zjawisko, ale

i konferencji stali się nie tylko ludzie

polityków z pierwszych stron gazet.

ma ona do powiedzenia, a także i do

ukowymi itd. Istnienie właśnie tych dwu

chcę tu przeprowadzić jedną paralelę

z naukowymi tytułami, ale i młodzież,

Może mniej wyważonych, może bar-

przeciętnego zjadacza chleba ten głos

płaszczyzn dialogu przyczyniło się do

historyczną. Bardzo dobrze pamiętam

studenci, naukowcy, rozpoczynający

dziej kontrowersyjnych niekiedy, lecz

nie dociera w sposób taki, jaki mogli-

powodzenia lwowskiego przedsięwzię-

rozmowę z Michnikiem, który zawsze

cia. W przypadku Wołynia natomiast,

lubi opowiadać o tym, jak przeżywali

dopiero swoją karierę. Bo gdy ich bra-

poprzez fakt, iż nie są powiązane z

byśmy tego oczekiwać. A szkoda,

był obecny raczej czynnik państwowy,

oni podobny stan frustracji w latach

kuje to dyskusje profesorskiego gro-

wymiernymi korzyściami, jakie idą w

gdyż być może wielu osobom pozna-

bardzo słabo poparty przez czynnik

siedemdziesiątych. Podobny stan fru-

na wydają się nie być pełne. Stąd,

ślad za pozostawaniem na politycz-

nie wyników naukowych badań czy

społeczny, przede wszystkim dotyczą-

stracji przeżywała też czeska grupa

kiedy apelujemy do dziennikarzy

nym świeczniku, prawdopodobnie na

też opinii pozwoliłoby zyskać szerszą

cy miejscowej społeczności wołyńskiej.

dysydencka – koniec, świat stoi moc-

i najwyższych urzędników w pań-

swój sposób bardziej obiektywnych.

perspektywę spojrzenia tak na histo-

Wydaje mi się, że na Wołyniu jeszcze

no i nic już nie da się zmienić. Od cze-

stwie, zwróćmy uwagę i na to, co

Jasnym jest, że obiektywizmu w

rię, jak i na współczesność.

nie odbyły się te dyskusje, które miały

go więc oni zaczęli? Stworzyli polsko-

sami powinniśmy zrobić, mianowi-

czystej postaci nie uświadczymy w

Dlatego niepokoi brak szerszego

miejsce we Lwowie. Ten fakt stawia

czeską solidarność. Uważam więc,

cie zadbajmy, by młodzi ludzie mieli

niczyjej wypowiedzi, gdyż nie wiemy

zainteresowania mediów konferencja-

wyzwanie przed ukraińskimi historyka-

że powinno teraz utworzyć się coś

okazję stać się podmiotami dyskur-

nawet, co dla takiej klasyfikacji „obiek-

mi naukowymi. Nie wszyscy dzienni-

mi. Jeśli rzeczywiście dojdzie do tego,

podobnego do polsko-ukraińskiego

su, jaki toczony jest z tak wielkim

tywny bądź nie” miałoby być punktem

karze uznają tego rodzaju spotkania

że stosunki miedzy Warszawą i Kijo-

forum społecznego, na którym inte-

zaangażowaniem, a niestety nie

wem potoczą się drogą dramatyczną,

odniesienia.Ale nie od dziś wiadomym

za tak ważne, by zaprezentować je

lektualiści i działacze społeczni będą

to zawsze zostaje nam ta „poduszka”

mogli się wypowiedzieć i wykonać tę

zawsze jest słyszany. Bo przecież

jest, że to różnorodność pozwala się

w przystępnej formie szerokiemu gro-

społeczeństwa obywatelskiego, która

pracę, której nie może skończyć rząd

warto wychować sobie godnych

rozwijać światu, jest jego siłą napędo-

nu odbiorców. A przecież to na me-

będzie ten dialog kontynuowała.

w Warszawie czy Kijowie.

partnerów do dyskusji.

wą. Czego dziennikarze niekiedy nie

diach, jako kreatorach opinii publicz-

Powinniśmy powiedzieć sobie, że

zapis nieautoryzowany

kG

chcą bądź nie potrafią zrozumieć.

nej spoczywa szczególny obowiązek

przez ostatnie 20 lat stosunki polsko-