hołd poległym na wzgórzu 385

14

5 – 14 października 2010 * Kurier Galicyjski

90. roczNica bitWy pod dytiatyNem

tym miejscu i pragniemy przekazać

KONSTANTY CZAWAGA

potomnym wiedzę o tym wydarzeniu

tekst i zdjęcia

– powiedział Zinowij Berehowski,

Na to pole chwały, które przed II

pierwszy wiceprzewodniczący iwa-

wojną światową nazywano Polski-

no-frankowskiej rady obwodowej.

mi Termopilami, nie jeżdżą jeszcze

– Chcemy, aby młode pokolenia

wycieczki z Polski. Rzadko też skła-

Ukraińców i Polaków żyły w dobrych

dane są tu kwiaty i wieńce. Tyko od

stosunkach, miały porządne warun-

niedawna, przy krzyżu ustawionym

ki dla swego rozwoju i rozbudowy

na zniszczonym przez Sowietów

swoich państw”.

cmentarzu wojennym, ślady które-

„Spotykamy się w bardzo szcze-

go można odnaleźć na najwyższym

gólnym dla nas miejscu, gdzie zie-

wzgórzu w okolicy wsi Dytiatyn, koło

mia przesiąknięta jest krwią Polaków

Halicza, dzięki staraniom franciszka-

i Ukraińców, którzy wałczyli za drogie

nów z Bolszowców oraz rodzin kre-

dla nas wszystkich wartości – zazna-

sowiaków z Gliwic i wsparciu Konsu-

czył w swoim słowie konsul generalny

latu Generalnego we Lwowie, po raz

RP we Lwowie Grzegorz Opaliński. –

drugi skromnie obchodzono kolejną

Nie ucichły jeszcze echa wystrzałów

rocznicę krwawej bitwy polsko-bol-

Wielkiej wojny, która przyszła do hi-

szewickiej. Organizatorzy tegorocz-

storii pod nazwą I wojny światowej,

nych obchodów przewidzieli trudne

gdy budzące się do życia po ponad

warunki drogowe w tej miejscowości

wiekowej i mrocznej nocy państwo

i sprowadzili, aż z Warszawy, dwa

polskie, stanęło wobec kolejnej cięż-

dżipy dla dojazdu osób starszych

kiej próby. Najazd wojsk bolszewic-

i chorych. Większość przybyłych

kich zagroził nie tylko odbudowującej

gości z Iwano-Frankowska (d. Sta-

się Polsce, ale także całej Europie,

nisławowa), Halicza, Rohatyna i Pol-

która zapłonąć miała ogniem bolsze-

ski wspinała się na górę w strugach

wickiej rewolucji. Zarówno Polacy, jak

deszczu, po śliskiej drodze polnej

i Ukraińcy, doskonale wiedzieli czym

oraz ścieżkami wśród wysokich mo-

był bolszewizm. Niósł ze sobą niedo-

krych traw i chwastów.

lę, cierpienie i nieznane w Europie

Uczestników uroczystości przy-

od wieków barbarzyństwo. Wobec

witał Szymon Hatłas, organizator

takiej perspektywy, nie sposób było

projektu „Dytiatyn 1920 - Polskie

nie stanąć ramię w ramię, Polak

Termopile”. Mszy św. przewodniczył

obok Ukraińca, aby bronić ojczystej

lwowski biskup pomocniczy Leon

ziemi i walczyć o życie dla swoich

Mały, który poświęcił krzyż w miej-

bliskich. Ziemia stanisławowska

scu pochówku polskich żołnierzy.

usiana jest mogiłami żołnierzy pol-

Historię stoczonej tam bitwy przybli-

skich i ukraińskich., którzy złożyli

żył zebranym w homilii o. Grzegorz

najwyższą ofiarę na ołtarzu wolno-

Cymbała OFM Conv., który opiekuje

ści swoich ojczyzn. Jednym z takich

się cmentarzem. 16 września 1920

miejsc jest Dytiatyn, miejsce tra-

roku, pole koło wioski stało się miej-

gicznego krwawego boju z dywizją

Zinowij Berehowski, pierw-

scem bohaterskiej i tragicznej zara-

„Czerwonych Kozaków”. Bitwa ta

szy wiceprzewodniczący iwa-

zem bitwy w wojnie polsko-bolsze-

miała kluczowe znaczenie dla utrzy-

no-frankowskiej rady obwo-

wickiej, nazwanej później Polskimi

mania ofensywy na froncie w Gali-

dowej

Termopilami. Starli się tam ze sobą

cji Wschodniej. Poświęcając swoje

wiedział franciszkanin. Wyróżnił on

żołnierze polscy – z jednej i słynna

życie, niewielki oddział Wojska Po-

też wielką życzliwość miejscowych

dywizja „Czerwonych Kozaków”,

skiego powstrzymał na wiele godzin

Ukraińców, którzy pomagają ducho-

wspierana przez brygadę piechoty

nieprzyjaciela, osłaniając w ten spo-

wieństwu i świeckim z Polski bu-

– z drugiej. Polacy walczyli do koń-

sób macierzystą 8 Dywizję piechoty

dować niedaleko stąd, w Bołszow-

ca. Prawie nikt nie ocalał. Za swój

oraz ratując od rozbicia Ukraińską

cach, Młodzieżowe Centrum Pokoju

czyn, polscy bohaterowie otrzymali

dywizję kawalerii. Obrona wzgórza

i Pojednania.

Krzyż Virtuti Militari, a miejsce bitwy

385 zapisała jest we wdzięcznej

„Dzisiaj dokonaliśmy wielkie-

otaczali wielką czcią przedstawicie-

pamięci mieszkańców tych ziem,

go aktu miłosierdzia, poświęcając

le wojska i mieszkańcy Galicji.

a nasza tu obecność w dniu dzi-

to miejsce i krzyż”– powiedział po

Bitwa pod Dytiatynem była jed-

siejszym potwierdza, że pamięć ta

mszy św. biskup Leon Mały. Przy-

nym z miejsc losowania szczątków

twa nadal mimo podejmowamych

pomniał on również, że sługa Boży

ludzkich, umieszczonych później w

w czasach sowieckiej okupacji prób

Jan Paweł II skierował do ludzi na-

Grobie Nieznanego Żołnierza w War-

sfalszowania historii. Powstrzyma-

szych czasów encyklikę „Dives in

szawie. Uwieczniono ją też na jednej

nie bolszewickiego najazdu w roku

misericordia” (Bóg bogaty w miło-

z płyt Grobu. Bitwę czterokrotnie na-

1920 było jednym z najważnie-

sierdzie). „Właśnie miłosierdzie ma

malował Jerzy Kossak i raz Wojciech

szych wydarzeń w dziejach nowo-

kierować człowiekiem. Nie walka

Kossak. Wszystkie te obrazy zagi-

żytnej Europy. Zwycięztwo to było

klas, ale miłosierdzie. Właśnie w

nęły podczas II wojny światowej. Na

olbrzymim sukcesem odrodzonego

tym duchu wspominamy te wyda-

miejscu pochówku żołnierzy wybu-

państwa polskiego. Nie można za-

rzenia” – dodał. Nawiązując do koń-

dowano kapliczkę ku czci poległych,

pominać także o braterstwie broni,

czącej się dzisiaj wizyty Benedykta

którą w 1947 rozebrano na polecenie

Nie mogąc tam przybyć osobiście,

Nawiązując do historycznego mia-

jakie połączyło wówczas Polaków

XVI w Wielkiej Brytanii i problemów,

władz sowieckich.

gdyż w tym samym dniu przewodni-

na tej bitwy – „Polskie Termopile”,

i Ukraińców. Sojusz ten przeszedł

jakie jej towarzyszą, zaznaczył, że

W swojej homilii o. Grzegorz

czył uroczystościom ku czci św. Woj-

przypomniał, że heroiczna odwaga

do historii pod nazwą Sojuszu Pił-

„w duchu dialogu można je rozwią-

Cymbała zaznaczył, że miejscowa

ciecha w Kaliningradzie, przesłał on

żołnierzy i bohaterska obrona, zosta-

sudski-Petlura. Winien on być sym-

zywać”. Na zakończenie wezwał

ludność pamięta o tym wydarzeniu,

na ręce profesora list, zapewniając

ła wprawdzie utrwalona na Grobie

bolem tego, co łączy dwa bratnie

zgromadzonych na uroczystościach

przekazując wiedzę o nim kolejnym

zebranych o swej łączności modli-

Nieznanego Żołnierza w Warszawie,

narody”. Polski dyplomata podkre-

Polaków i Ukraińców do otwarcia

pokoleniom, ponieważ miejsce to

tewnej ze wszystkimi uczestnikami

ale „odzyskana za cenę ich krwi wol-

ślił, że dzisiaj, gdy historia staje się

serc na miłość Boga i bliźniego.

jest ważne zarówno dla Polaków, jak

obchodów oraz serdecznie im dzię-

ność zobowiązuje nas wszystkich,

narzędziem propagandy, musimy

Również w Polsce działa Spo-

i Ukraińców. „Dlatego dziś wspólnie

kując i pozdrawiając.

by na zawsze utrwalić tę pamięć tak-

jeszcze raz razem – Polacy i Ukra-

łeczny Komitet Budowy Pomnika

pochylamy głowy nad tymi, którzy

Arcybiskup Muszyński zazna-

że w sercach i umysłach Polaków”.

ińcy, dokładać wszelkich starań, by

Żołnierzy poległych pod Dytiatynem

bronili wolności. Świętujemy to zwy-

czył, że duchowo włączył się w

Prymas-senior podkreślił – „Dla nas,

prawda o wspólnej historii, bardzo

pod przewodnictwem prof. Wojciecha

cięstwo, bo dziś oba narody są już

dzieło upamiętnienia i modlitwy

żyjących Polaków, którzy dziś cieszą

często bolesna i trudna, nie stała

Roszkowskiego. Zaprosił on na ob-

wolne. Razem powinniśmy szukać

za Żołnierzy, poległych w obronie

się wolnością, jest to wielkie zobo-

się przeszkodą i barierą, ale była

chody 90. rocznicy tego wydarzenia

tych kart historii po to, żeby budować

ojczyzny 16 września 1920 roku,

wiązanie”.

trwardym, solidnym fundamentem

prymasa Polski-seniora, emerytowa-

nową, lepszą historię, w której nie

odprawiając w tej intencji Mszę

„Jeżeli naród nie zna swej prze-

w buduwaniu relacji między naszy-

nego metropolitę gnieźnieńskiego,

będzie już tylu krwawych ofiar i nie

św. w Gnieźnie, „u kolebki naszych

szłości, to nie jest godny przyszło-

mi narodami.

kG

arcybiskupa Henryka Muszyńskiego.

będzie ginęło tak wielu ludzi” – po-

dziejów kościelnych i narodowych”.

ści, dlatego też jesteśmy dziś na