150. rocznica urodzin

22

30 listopada – 16 grudnia 2010 * Kurier Galicyjski

pomNiki padereWskieGo

Paderewskiego Domowi Polskiemu w

czył odsłonięcie tego pomnika (au-

Żytomierzu. Z tej okazji na frontonie

torstwa rzeźbiarza M. Kamieńskiego,

odsłonięto tablicę z czarnego marmuru

1883-1943) na wrzesień 1939 r. Po-

z napisem w języku polskim o następu-

mnik przechowywano zarówno w cza-

jącej treści: „Dom Polski imienia Igna-

sach okupacji niemieckiej jak i po woj-

cego Jana Paderewskiego (6. XI. 1860

nie, gdy zaczęto kwestionować zasługi

ALEKSANDER NIEWIńSKI

– 29. VI. 1941) kompozytora, świato-

Paderewskiego. Ustawiono go dopiero

wej sławy pianisty, działacza na rzecz

w 1985 r. wraz z powrotem zasług Pa-

Wśród Wielkich Polaków,

niepodległej Polski, Premiera Rządu

derewskiego do powszechnej świado-

pochodzących  z  Kresów

Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1919,

mości po latach politycznego niebytu.

Wschodnich dawnej Rzeczy-

od 1939 roku przewodniczącego Par-

Trzecim z kolei pomnikiem I. J. Pa-

pospolitej, przypomnienie po-

lamentu Polskiego na Emigracji”.

derewskiego w Warszawie jest pomnik

staci Ignacego Jana Paderew-

w Łazienkach Królewskich, gdzie na

skiego w br. ma szczególne

kamiennym postumencie umieszczo-

Droga ku sławie

znaczenie. Przypada przecież

Ignacy Jan Paderewski przyjechał

no odlaną z brązu głowę artysty. Auto-

150. rocznica jego urodzin.

ze stron rodzinnych do Warszawy w

Ignacy Jan Paderewski już za

rem rzeźby z 1901 r. jest Amerykanin

wieku 12 lat wagonem towarowym

życia stał się legendą, poświęciwszy

Edward Onslow Ford. Trafiła ona do

(inne wówczas nie kursowały) i rozpo-

go całkiem muzyce i Ojczyźnie. Był

Polski w 1951 r. jako część kolekcji

czął naukę w Instytucie Muzycznym. Po

gorącym patriotą, a jednocześnie wy-

muzealnej, przekształconej w 1992 r.

uzyskaniu dyplomu prowadził w Instytu-

bitnym kompozytorem, pianistą-wirtu-

w Muzeum I. J. Paderewskiego i Wy-

cie klasę fortepianu średniego stopnia.

ozem o sławie światowej.

chodźstwa Polskiego w Ameryce.

Jego pierwszy koncert odbył się też w

Jego talent artystyczny uzupełniał

Warszawie. Tu również skomponował

możliwości, jako „ambasadora spraw

fundator pomników

pierwsze utwory i wziął ślub z Antoniną

polskich” jeszcze przed I wojną świato-

Ignacy Jan Paderewski był rów-

Korsakówną, zmarłą wkrótce po uro-

wą. Już w styczniu 1915 r. Paderewski

nież fundatorem pomników. W „Pa-

dzeniu syna Alfreda. W 1882 r. wyjechał

wraz z H. Sienkiewiczem, jako najbar-

miętnikach” artysta wspominał, że na

do Berlina. W latach późniejszych wielo-

dziej znani w świecie Polacy utworzyli

podobne cele od początku swej pra-

krotnie koncertował w Warszawie, gdzie

w Szwajcarii Komitet Generalny Po-

cy, od każdego zarobku przeznaczał

dzięki jego wsparciu finansowemu po-

mocy Ofiarom Wojny w Polsce. Po

pewną kwotę. Kierował się oczywi-

wstała Filharmonia Warszawska. W

apelu do narodów cywilizowanych

ście poczuciem patriotyzmu.

tym że czasie (na przełomie XIX – XX

rozpoczęła się ogólnoświatowa kwe-

Ignacy Jan Paderewski

Jeden z nich to pomnik płk. Edwar-

w.) z jego inicjatywy, a częściowo i fun-

sta, która przyniosła w całym okresie

da Mandella House a (1858-1938), do-

I wojny światowej znaczne kwoty. Ko-

mitet rozdzielił te pieniądze za pośred-

nictwem działających w kraju instytucji

charytatywnych i opiekuńczych wśród

potrzebujących pomocy Polaków na

ziemiach polskich i uchodźców, którzy

znaleźli się w innych krajach i prowa-

dzili żywą akcję propagandową na

rzecz niepodległości Polski. Ofiarna

działalność Paderewskiego w tym

okresie np. w Stanach Zjednoczonych

jest szeroko znana i dobrze opracowa-

na przez historyków.

Kresowe źródło

Ignacy Jan Paderewski urodził się

Pomnik I. J. Paderewskiego w Parku Ujazdowskim w War-

6 listopada 1860 r., i jak osobiście pi-

szawie

sał w „Pamiętnikach”: „Urodziłem się

bardzo dawno temu w małej wiosce na

Podolu, które dziś już do Polski nie na-

leży, ale ongiś wchodziło w skład ziem

dawnej Rzeczypospolitej. Wieś ta na-

zywała się Kuryłówka. Było to jedno z

najcudowniejszych miejsc na świecie”.

Paderewski był związany z Żyto-

mierzem, gdzie kupił swemu schoro-

wanemu ojcu dworek, dzięki pienią-

dzom zarobionym podczas pierwsze-

go tournee po Ameryce Północnej.

Zamieszkali w nim ojciec artysty Jan

Paderewski wraz ze swą drugą żoną

Pomnik Grunwaldzki w Krakowie

Anną z Tańkowskich, oraz przybrani

bracia Ignacego – Stanisław i Józef,

Kościół pod wezwaniem św.

a także siostra Maria. Drewniana bu-

radcy i najbliższego współpracownika

Warszawskie

Jana z Dukli w Żytomierzu

dowla tego dworku przetrwała do dziś

Prezydenta USA Tomasa Woodrowa

pomniki Paderewskiego

przy ul. Podolskiej 12. Drugą żonę

Wilsona (autorstwa rzeźbiarza Polaka

Obecnie w Warszawie stoją trzy

Jan Paderewski poślubił w 1867 r.,

F. Blacka). Uroczyście odsłonięto go

pomniki Paderewskiego. Jeden z nich

końca. A Paderewski, przyzwyczajony

Grób Jana i Anny Paderew-

gdyż matka Ignacego – Poliksena z

4 lipca 1932 r. przy alei lipowej od

w byłym parku Skaryszewskim, który

w ciągu długiej swej kariery artystycz-

skich w Żytomierzu

Nowickich zmarła w kilka miesięcy

strony ul. Zielenieckiej w Warszawie.

nazwano imieniem pianisty jeszcze w

nej do entuzjazmu, był wtedy inny niż

po urodzeniu syna. Na zabytkowym

duszy wzniesiono także Hotel Bristol.

Pomnik ten przetrwał okupację nie-

1929 r. na mocy decyzji magistratu

w chwilach triumfów estradowych.

cmentarzu, nazywanym w Żytomie-

Do Warszawy powrócił również 1

miecką, ale w czasie „zimnej wojny”

Warszawy. Dopiero w 1981 r. to imię

Promieniowała zeń nie duma osobista,

rzu „polskim”, można odwiedzić

stycznia 1919 r., witany entuzjastycz-

na początku lat 50. został rozebrany

parku zwrócono, a w 1988 r. u wej-

ale prawdziwe szczęście, że spełnił się

grób Jana i Anny Paderewskich. W

nie przez tłumy mieszkańców nie tylko

i przetopiony na litery zdobiące Pałac

ścia do parku uroczyście odsłonięto

cud jego marzeń, że wita go nie miasto

1995 r. żytomierscy Polacy zrekon-

jako artysta, ale również jako działacz

Kultury i Nauki. Z inicjatywy Polonii

pomnik patrona – popiersie z brązu

Warszawa, ale wolna stolica”.

struowali ten grób, gdyż był poważ-

polityczny, działający na rzecz niepod-

amerykańskiej pomnik ten odtworzono

na granitowym cokole z wizerunkiem

Od 16 stycznia 1919 r. pełnił stano-

nie uszkodzony w czasach sowiec-

ległości Polski. Roman Wapiński, bio-

w 1991 r. (rekonstrukcja M. Koniecz-

Orła polskiego.

wisko premiera rządu i ministra spraw

kich. Na dawnym miejscu ustawio-

graf Paderewskiego, przekazuje to wy-

nego). Napisy na postumencie m.in.

Pomnik I. J. Paderewskiego, sto-

zagranicznych II Rzeczypospolitej.

no ułamany krzyż i wyremontowano

darzenie następująco: „Okna kamienic

głoszą: „Szlachetnemu rzecznikowi

jący w parku Ujazdowskim, przedsta-

Jego rezydencją wówczas był zamek

ogrodzenie.

roiły się od setek głów widzów, balkony

sprawy polskiej/Wdzięczni Polacy”.

wiający siedzącego artystę, przeszedł

królewski. Jednocześnie przyznano

W ramach obchodów Roku Pa-

urywały się pod ciężarem zgromadzo-

Podobny los spotkał inny, bardziej

również burzliwe dzieje. Prezydent

mu tytuł honorowego obywatela mia-

derewskiego (2001 r.), nadano imię

nych. Wiwatom i okrzykom nie było

znany pomnik, jaki powstał z pomocą

Warszawy Stefan Starzyński wyzna-

sta Warszawy.