26

2011 – rok Czesława miłosza

kurier galicyjski * 18–28 listopada 2011 nr 21 (145)

CZESŁAw MIŁOSZ,

ziemniaki, badminton i karaluchy…

Na początku listopada, w czterech miastach Ukrainy odbyły się spotkania z poezją Czesława Miłosza.

Kijów, Lwów, Iwano-Frankiwsk i Charków odwiedzili tłumacze jego wierszy na język ukraiński i laureaci

nagrody literackiej im. Josepha Conrada Taras Prochaśko i Sergij Żadan. Sale księgarni „Je” w każdym

mieście były przepełnione, a goście otrzymali płyty z nagraniami tłumaczeń wierszy Miłosza i poświęcone

mu wydanie specjalne tygodnika „Ukraińskij Tyżdeń”.

upodobania i dał mi do tłumaczenia

JULIA ŁOKIeTKO

teksty napisane w oparciu o filozo-

SABINA RÓŻYCKA

fię przyrody. Dzięki niej, wspaniale

tekst i zdjęcia

można przedstawić kwestię istnie-

nia w człowieku rożnych czasów.

Serię spotkań poświęconych

Czas ciała, obecności jednostki w

poecie zorganizował Instytut Polski

pewnym czasie i przestrzeni, a za-

w Kijowie w ramach promocji au-

razem przechodzenia przez jej cia-

diobooka „Taras Prochaśko i Sergij

ło czasu nieskończonego. Człowiek

Żadan czytają wiersze Czesława

powinien sobie uświadomić, że jest

Miłosza”. Jest to jeden z szeregu

jednocześnie nieskończonym, nie-

projektów Programu Kulturalnego

śmiertelnym nosicielem wieczności,

Polskiej Prezydencji w Unii Euro-

a zarazem umiejscowioną tu i teraz

pejskiej 2011. „Audiobook gromadzi

istotą przemijającą. Rozumiemy, że

tłumaczenia wierszy, które wchodzą

karaluchów jest mnóstwo. Wszyst-

do większego projektu – antologii

kie osobniki gatunku są karalu-

„Miłosz Podpowiedziany”, która po-

chami. Były, są i będą takie same.

winna ukazać się w grudniu 2011

Każdy karaluch jest jednak jedyny w

r. – opowiada wicedyrektor Instytutu

swoim rodzaju. Zabijając go, prze-

Polskiego w Kijowie Anna Lazar. –

rywasz jakieś życie. Rozumiesz,

Niepowtarzalność dzieła polega na

że jest to jeden z wielu karaluchów,

tym, że jest owocem wspólnej pracy

a jednak – jest to niepowtarzalny,

polskich i ukraińskich poetów. Pol-

Taras Prochaśko (od lewej) i Sergij Żadan

jedyny w swoim rodzaju karaluch,

scy poeci dokonali wyboru wierszy

Czesława Miłosza, które są dla

nich w jakiś sposób ważne. Andrij

Bondar natomiast wybrał wśród

nich teksty do tłumaczenia na język

ukraiński i podzielił między ukraiń-

skimi poetami tak, by każdy praco-

wał nad tekstami najbardziej odpo-

wiadającymi jego poetyce, stylisty-

ce, temperamentowi, poglądom i

upodobaniom. Prócz wymienionych

już Tarasa Prochaśki i Sergija Ża-

dana, tłumaczenia do antologii wy-

konali: Jurij Andruchowycz, Ostap

Sływynski, Dzwenisława Matiasz,

Bogdana Matiasz, Ołeksandr Irwa-

neć i Andrij Bondar”. Prezentowaną

Goście otrzymują audiobooka i wydanie specjalne tygo-

płytę wyróżnia muzyczna aranżacja,

dnika „Ukraińskij Tyżdeń”

którą wicedyrektor Instytutu Polskie-

go w Kijowie Anna Lazar nazwała

tyczące poezji Miłosza, w każdym

„muzyczną interpretacją utworów

który w twojej kuchni niesie w sobie

mieście inne. Podczas spotkania w

Czesława Miłosza”. Recytacji lek-

wieczność.

Iwano-Frankiwsku Prochaśko porów-

torów towarzyszy gra awangar-

Trafnie podsumowała wieczór

nał poetę z… ziemniakami!!! „Wiemy,

dowego zespołu Nostri Temporis,

poezji we Lwowie Anna Lazar opo-

że ziemniaki niczym niezwykłym się

który wykonuje muzykę specjalnie

wiadając o swym spotkaniu z poezją

nie wyróżniają, a jednak ciężko wy-

stworzoną dla płyty przez młodych

Czesława Miłosza: „Po raz pierwszy

obrazić sobie życia bez nich. Z tej

ukraińskich kompozytorów Oleksija

słyszałam Milosza przez audiobooki, w

nieskomplikowanej jarzyny można

Szmuraka, Bohdana Sehina i Mak-

których czytał własne wiersze. Było to

przygotować przecież setki pysznych

syma Kolomijcia.

własnych zasad i poglądów na to, jak

chem. – Sztuka Miłosza polega na

niepowtarzalne doświadczenie, ponie-

potraw. Ziemniaki, podobnie do poezji

Sergij Żadan przyjechał do

można i warto tłumaczyć. Porówny-

przekazaniu myśli i odczuć. Nawet

waż autor akcentował to, co było dla

Miłosza – są ważne, dobre i doskona-

Iwano-Frankiwska po dość dużej

wałem różne tłumaczenia tego same-

po jednokrotnej lekturze jego utwo-

niego ważne. Dziś słuchałam Was z

łe”. W lwowskiej księgarni „Je” Miłosz

przerwie. „Nie byłem tu od kilku lat” –

go tekstu, strategie tłumaczeniowe,

rów, wiele osób może stwierdzić:

równym zachwytem, – mówi zwracając

został porównany jednocześnie do

wyznaje. Pisarz powrócił na Przykar-

aż wreszcie znalazłem swoją. Myślę,

przecież myślę tak samo, jednak nie

się do Prochaśki i Żadana. – Czytając

badmintona i rzeki. Monolog Pro-

pacie dzięki… Instytutowi Polskiemu

że czytelnik ma z czego wybierać.

potrafiłbym określić wszystkiego w

wykonane przez siebie tłumaczenia,

chaśka przywołał nam na myśl teorię

w Kijowie i Miłoszowi. Podczas pracy

Miłosz jest nadzwyczajnie ciekawy

tak złożony i zarazem lekki sposób.

stworzyliście nowego Milosza, swo-

Heralkita o płynności czasu i pamięci.

nad projektem na nowo odkrył dla

i różny w swej poezji i eseistyce –

Potęga myśli Miłosza ukrywa się mię-

jego Milosza”. Zapraszamy również

„Wiedza Milosza ma charakter doty-

siebie jego twórczość. Istnieje wiele

zaczynając od wczesnych dzieł i

dzy wersami. Nie wyobrażam sobie

do lektury poświęconego Czesławowi

kowy, sensualny, – opowiada pisarz.

tłumaczeń wierszy polskiego poety

kończąc na pochodzących z lat 70

jak można zapamiętać jakiś urywek

Miłoszowi wydania specjalnego tygo-

– Miłosz podobny jest do badmintona.

na języki rosyjski, ukraiński, białoru-

– 90. Uważam, że projekt Instytutu

z wiersza Milosza i powtarzać sobie

dnika „Ukraińskij Tyżdeń”, który za-

Pamiętamy o grze, możemy przypo-

ski. „Ukraińscy czytelnicy mają dość

Polskiego w Kijowie jest wspaniałym

go czas od czasu jak mantrę. Jak w

wiera nie tylko życiorys poety ułożony

mnieć sobie stan radości z gry, może-

dużą przewagę nad czytelnikami z

przykładem konstruktywnego i pro-

ogóle można chcieć z tej poezji jakoś

według dat i bibliografię jego utworów

my od czasu do czasu znów zagrać.

innych krajów. Wiersze Czesława Mi-

duktywnego dialogu między naszymi

skorzystać w sensie poznania infor-

w tłumaczeniu na język ukraiński, ale

Miłosz podobny jest do górskiej rzeki.

łosza na Ukrainie tłumaczono często

kulturami i literaturami.

macyjnego, typu: przeczytam Milosza

też wypowiedzi ukraińskich intelektu-

Całkowicie w niej przebywasz dopóki

i chętnie, – opowiada Żadan. – Jedną

Indywidualnymi przemyśleniami

i zrozumiem wszystko? Wprawdzie…

alistów na temat jego twórczości.

jest, później już tylko o niej pamiętasz,

z „intryg” dla tłumaczy jest zapozna-

na temat filozofii poezji Czesława

duże znaczenie ma dla mnie urywek z

Posłuchać audiobooka mogą

– wyjaśnia. – W ludzkim poznaniu

nie się z poprzednimi tłumaczeniami

Miłosza dzielił się z gośćmi Taras

„Heraklita”: chwila świadomości nigdy

Państwo na stronie Instytutu Pol-

i metodach jego przekazu istnieje ko-

przynajmniej po to, by dosłownie się

Prochaśko. „Wiersze, których tłu-

nas nie zmienia…” – podsumowuje.

skiego w Kijowie: www.polinst.kiev.

nieczność poetyckiego sposobu my-

nie powtarzać. Podczas pracy nad

maczenia dokonałem, można czytać

Ciekawe i specyficzne były przy-

ua oraz Instytutu Adama Mickiewi-

ślenia. Andrij Bondar odgadnął moje

tekstem każdy korzysta z zasobu

szybciej ode mnie, – mówi z uśmie-

rodnicze porównania Prochaśka do-

cza: www.culture.pl