13

kurier galicyjski * 13–30 stycznia 2012 nr 1 (149)

Festiwal Bo! w drodze na Pokucie

Festiwal BO! wraz z towarzyszącą mu wystawą fotograficzną Jolanty Stopki potwierdził jak wielką przepaść

wykopano między naszymi narodami po 1939 roku. Ba, można odnieść wrażenie, iż jakaś niewidzialna siła

dba oto abyśmy tej przepaści nie likwidowali.

Z JOLANTĄ STOPKĄ, nieza-

na Ukrainie nie znają polskich dzieł

nam po raz pierwszy. I stało się tak

leżną dziennikarką, autorką wy-

filmowych? Bo od wielu lat ukraiński

tylko dzięki nam i pomocy Polskiego

stawy fotograficznej pt. „Tropami

widz nie mógł obejrzeć polskich dzieł

Instytutu Sztuki Filmowej.

Pawła Jasienicy Rzeczpospolitej

w ukraińskich telewizjach i kinach!

Była też światowa premie-

Trojga Narodów. I co dalej?” i AN-

Jolanta Stopka: A towarzy-

ra, która odbyła się w kijow-

DRZEJEM KĘPIŃSKIM, dziennika-

sząca Festiwalowi BO! moja wysta-

skim kinie Żowteń i dotyczy-

rzem, dokumentalistą, animatorem

wa stała się pretekstem do polsko-

ła filmu „Towarzysz generał

„Polsko-Ukraińskiego Wędrującego

ukraińskiego dialogu o tym co zrobić

idzie na wojnę”...

Festiwalu Filmowego BO!” rozma-

z materialnymi dowodami naszego

andrzej Kępiński: Festi-

wiał MIROSŁAW ROWICKI.

wspólnego dziedzictwa kulturalnego –

wal BO! zaprezentował trzynaście

dziś przeważnie już ruinami zamków,

ukraińskich premier polskich filmów,

twierdz i pałaców. Nie tylko w moim

w tym jedną światową. Czternaście

od września 2011 roku

przekonaniu nie ma innej alternatywny,

filmów dostosowaliśmy do pokazów

z sukcesem zaznaczyliście

musimy wspólnie, Polacy i Ukraińcy,

na terytorium państwa Ukrainy – zo-

Państwo swą obecność pod

zachować i uratować dla potomnych

stały one przetłumaczone na język

szyldem Polsko-ukraińskie-

te piękne i historyczne obiekty. Nie-

ukraiński, wytłoczyliśmy napisy po

go Wędrującego Festiwalu

które z nich jak np. Wysuczka, Okopy

ukraińsku, tak, że widz mógł oglądać

Filmowego Bo!, przebojem

Świętej Trójcy, Czernelica, Pomorza-

wersję oryginalną filmu i śledzić akcję

zaistnieliście na zachodniej

ny – kiedyś perły architektury – dziś

przy pomocy zrozumiałego mu języka.

ukrainie, w łucku, Tarno-

rozsypują się na naszych oczach.

Dzięki temu prowadzimy już rozmowy

polu i lwowie. Festiwal Bo!

z kilkoma ukraińskimi telewizjami na

zauważano też w Kijowie.

ukraińskie państwo inspi-

Jolanta Stopka

temat warunków emisji filmów przez

macie Państwo jakieś ukraiń-

ruje i wykonuje prace konser-

nas pokazywanych, dotarli do nas też

skie korzenie?

watorskie tam gdzie może,

babci, czyli mojej prababci. Odważyła

Jolanta Stopka: Pierwszy

z pytaniami ofertowymi pierwsi dys-

andrzej Kępiński: W tym

ale potrzeby przewyższają

się dopiero, kiedy obejrzała pierw-

raz na Ukrainę przyjechałam w 1989

trybutorzy, kończony jest już montaż

kulturowym znaczeniu mamy korze-

jego możliwości.

szą wersję mojego filmu „Tron na

roku. Roku bardzo przełomowym dla

andrzej Kępiński: Dlatego

filmu dokumentalnego o naszym festi-

nie, których znakomita część wyrasta-

Ukrainie”. Po 1939 roku niewiedza o

Polski: powstawał okrągły stół, odby-

trzeba wesprzeć młode ukraińskie

walu na wyemitowanie którego czeka-

ła na dzisiejszej Zachodniej Ukrainie,

tych papierach miała chronić rodzinę

ły się pierwsze wolne wybory. Jako

państwo w tym zakresie. Zapropo-

ją już telewizje i może dzięki nam po-

dawniej w województwach Rzeczpo-

przed deportacją na wschód, gdzie

dziennikarz Tygodnika Zamojskiego

nowałem oficjalnie merostwu Łucka

wstanie pierwszy polsko-ukraiński film

spolitej Obojga Narodów – ruskim,

zgodnie z paktem Ribbentrop-Moło-

wraz z kilkuosobową delegacją poje-

zorganizowanie Balu Dobroczynnego

dokumentalny o Wołyniu. Dostaliśmy

tarnopolskim, stanisławowskim, etc.

tow powinna trafić. Bo o tym gdzie

chałam do Łucka i Włodzimierza Wo-

na który zaproszone będą wybitne

też zaproszenie do udziału w jednym

Ale to na pewno nie są korzenie ukra-

powinni mieszkać obywatele podbitej

łyńskiego. Niczego o Ukrainie, prze-

postaci współczesnej Polski i Ukra-

z ukraińskich festiwali.

ińskie.

II Rzeczypospolitej decydowało miej-

praszam wówczas o Socjalistycznej

iny, reprezentanci świata polityki,

Jolanta Stopka: Sfotogra-

czyli obecność Festiwalu

sce urodzenia. Po 1944 roku te pożół-

Republice Ukrainy nie wiedziałam.

biznesu i mediów. Taki Bal Dobro-

fowane przeze mnie zamki, pałace

Bo! na ukrainie potwierdziła

kłe papiery mogły być pretekstem do

My tak jak i Ukraińcy nie mogliśmy

czynny będzie doskonałym pretek-

i twierdze – w przewadze ich ruiny –

i udowodniła zapotrzebowa-

„zainteresowania się” rodziną przez

swobodnie podróżować do siebie

stem do stworzenia fundamentu pod

to materialne dowody naszej wspól-

nie na dobry polski film?

NKWD-UB-SB. Dlatego niewiedza

– bez zaproszeń. A ja krewnych na

ponadpartyjny polsko-ukraiński ruch

Jolanta Stopka: Nie tylko.

nej przeszłości i tożsamości.

o tych papierach miała mnie chronić

Ukrainie nigdy nie miałam. Przyjeż-

społeczny, który wesprze ukraińskie

Potwierdziła i udowodniła zapotrze-

andrzej Kępiński: Jeste-

przed koszmarem politycznej policji

dżając do Łucka, nie wiedziałam

władze w dziele ratowania dóbr kul-

bowanie na pogłębiony polsko-ukra-

śmy sąsiadami o ponad tysiąclet-

i kto wie czego jeszcze. Kiedy za-

nawet czego nie wiem, a ówczesne

tury o których rozmawiamy. Ów Bal

iński dialog.

niej wspólnej historii, a w Polsce

pytałem – dlaczego wcześniej mi ich

władze miasta zupełnie nie były za-

i zebrane dzięki niemu środki mogły-

nie pokazała, odpowiedziała szcze-

interesowane byśmy dowiedzieli się

by dać początek polsko-ukraińskiej

rze: – A po co Ci to było wiedzieć?

czegoś więcej o Wołyniu. Pokazano

fundacji ratującej zabytki znajdującej

Byś tylko miał kłopoty? – A rozmowa

nam Zamek Lubarta i katedrę rzym-

się w dzisiejszej Ukrainie. I impuls do

odbyła się w Kamiennej Górze, pod

skokatolicką, zamienioną na mu-

rozesłania wici w tej sprawie.

Wałbrzychem, prawie tysiąc kilome-

zeum ateizmu. I to było wszystko. Po

Wróćmy do „Festiwalu

trów na zachód od Brzeżan. Matka

raz drugi przyjechałam na Ukrainę w

Bo!”. Jakie macie plany na

zniszczyła większość dokumentów,

2001, podczas wizyty papieża Jana

2012 rok?

aby nie świadczyły przeciwko nam.

Pawła II we Lwowie. Moją przewod-

andrzej Kępiński: Do Łucka,

Podobnie czynili ci, którzy cudem

niczką po mieście była wówczas

Tarnopola, Lwowa i Kijowa zapraszają

przeżyli ludobójstwa aparatu Hitlera,

Ukrainka Orysia, która pokazała mi

nas ponownie z nowym repertuarem

Stalina i OUN/UPA.

zupełnie inny Lwów, niż ten żyjący

w 2012 roku. Dlatego z kijowską Wy-

ciągle w polskich wspomnieniach.

twórnią Filmową Batyskaf przygoto-

czy współczesna ukra-

Ona pokazała mi Sobór św. Jura, a

wujemy się do II edycji Festiwalu BO!

ina da się lubić?

andrzej Kępiński: Nie byłoby

ja jej Cmentarz Orląt, na którym ni-

na Ukrainie. I pierwszej edycji nasze-

naszego Festiwalu, gdyby współcze-

gdy nie była. W późniejszych latach

go festiwalu w Polsce. Chcemy bo-

sna Ukraina nie dawała się polu-

mogliśmy już przyjeżdżać na Ukrainę

wiem pokazać polskiej publiczności

bić! Oczywiście nie oznacza to, że

bez zaproszenia – więc korzystam z

dobre ukraińskie filmy. Nie tracimy

adam Kępiński (od lewej) i mychajło ilienko

wszystko z czym się spotykam na

tego i od blisko 10 lat dokumentuję

też z pola widzenia dwóch naszych

Ukrainie mi się podoba. Nie do zaak-

przemiany zachodzące na Ukrainie.

wspólnych pełnometrażowych pro-

nie znamy filmów jakie powstają na

andrzej Kępiński: Naszą

ceptowania są...

Zjeździłam prawie cały kraj, robiąc

jektów filmowych, bajki muzycznej o

Ukrainie, a Ukraińcy nie znają pol-

obecność śledzili ukraińscy dzienni-

fotograficzną dokumentację do fil-

tym czego może dokonać wzajemna

skiej twórczości filmowej. Tylko dwa

karze, co zaowocowało ponad sześć-

Kiepskie drogi?

andrzej Kępiński: Też. Ale

mów Andrzeja Kępińskiego „Tron na

miłość Rusinki i Lacha pt. „Smog

filmy fabularne i jeden dokumentalny

dziesięcioma znanymi nam publika-

miałem na myśli sowieckie poglądy,

Ukrainie”, „Po prostu Walentyn Isak”

Deszcz” i filmu dokumentalnego „Tro-

z naszego repertuaru były wcześniej

cjami lokalnymi, ogólnokrajowymi

dominujące w świadomości społecz-

i książek „Po obu stronach Dniestru”

pami Pawła Jasienicy Rzeczpospoli-

w Ukrainie okolicznościowo pokazy-

i agencyjnymi, w prasie, internecie,

nej, zakłamujące prawdę historyczną.

(w przygotowaniu do druku) i wydanej

tej Obojga Narodów. Srebrny wiek”.

wane, tj. „Różyczka” i „Hel” oraz mój

kilkunastoma audycjami radiowymi

Jolanta Stopka: Ale drogi,

po rosyjsku „Twórczy Walentyn Isak”.

To właśnie fragment dokumentacji do

„Tron na Ukrainie”! Takie filmy fabular-

i telewizyjnymi. A dwie ukraińskie sta-

ich stan i powszechny stosunek do

Sfotografowane przeze mnie zam-

tego filmu pokazała redaktor Jolanta

ne jak „Czarny czwartek”, „Śluby pa-

cje radiowe przeprowadziły na swej

tego, może być dobrą ilustracją tego,

ki, pałace i twierdze zrobiły na mnie

Stopka w swej wystawie.

nieńskie”, „Operacja Dunaj”, „Kariera

antenie konkurs opracowany przez

co chyba nie tylko ja obserwuję. Nie

ogromne wrażenie. Ilekroć jestem

Nikusia Dyzmy”, Piotrek trzynaste-

redaktora Dmytro Iwanowa o tematy-

czy przyjmiecie Państwo

spotkałam obywatela Ukrainy zado-

tutaj, przechodzę przyśpieszony kurs

go”, „Kup teraz”, „Czarny”, „Erratum”

ce dotyczącej polskiej kinematografii.

zaproszenie naszej redakcji

wolonego ze stanu dróg, ale mimo

historii Rzeczpospolitej, Wielkiego

oraz filmy dokumentalne: „Marsz Wy-

Medialnie nad naszym Festiwalem

i Klubu Galicyjskiego i przy-

tego poprawa ich jakości w ciągu

Księstwa Litewskiego i Rusi Kijow-

zwolicieli” Grzegorza Brauna, „Zo-

BO! patronat objęli: Polskie Radio,

jedziecie z wystawą i polski-

dekady jest niewielka. Podobnie jest

skiej. Kresów.

baczyłem Zjednoczony Naród” Anny

Telewizja Wołyń, Monitor Wołyński,

mi filmami do iwano-Fran-

ze stanem świadomości historycznej.

andrzej Kępiński: Rodzina

Ferenc, dzieła Małgorzaty Szyszki

Kurier Galicyjski i Dziennik Kijowski,

kowska?

W księgarniach pełno pocztów „Het-

mojej babci, ze strony matki, korze-

„Ukraińska dumka Fryderyka Chopi-

za co szczególnie dziękuję. To zain-

Jolanta Stopka, Andrzej

manów Ukrainy”, chociaż wiele z tych

nie swe wywodzi z okolic Brzeżan.

Kępiński: Zaproszenie zostało

na” i „Śladami Zbigniewa Herberta po

teresowanie mediów informuje też

postaci hetmanami nigdy nie było,

Ale dowiedziałem się o tym dopiero

przyjęte. A kiedy Festiwal BO! powi-

Lwowie”, a także film w reżyserii Ro-

nas o tym, ze udało nam się sprowo-

a pocztów książąt Rusi Kijowskiej

kilka lat temu, kiedy moja matka wy-

nien do Iwano-Frankowska przybyć?

berta Kaczmarka i Grzegorza Brauna

kować opinię publiczną do postawie-

i Halickiej brak, chociaż Ruś Kijowska

jęła z szafy pożółkłe papiery. Nic nad-

„Towarzysz generał idzie na wojnę”

nia pytania: dlaczego w Polsce nie

Na wiosnę. dziękuję za

i Halicka istniały. Dlaczego?

zwyczajnego – metryki urodzenia jej

ukraiński widz mógł obejrzeć dzięki

znamy ukraińskich filmów i dlaczego

rozmowę.