20

Ku europie! Razem! Razem!

kurier galicyjski * 13–30 stycznia 2012 nr 1 (149)

Dubno i gniew – dwa państwa,

dwa zamki, jedna historia

W najbliższym czasie na zamku w Dubnie można będzie zobaczyć jednego z jego byłych właścicieli,

znanego hulakę i utracjusza Janusza Sanguszkę, oko w oko spotkać się z legendarnym duchem zamku

synem Tarasa Bulby, Andrijem, zostać świadkiem turniejów rycerskich i innych zabaw szlacheckich.

Stefana Batorego, jako najbogat-

szego magnata Rzeczypospolitej.

Dawało mu to przewagę nad innymi.

Jednak Konstanty-Wasyl nie chciał

tronu. Ród Ostrogskich współcześni

zaczęli nazywać niekoronowanymi

królami.

Ostatni z wielkiego rodu książąt

Ostrogskich – Janusz, chronił skarby

zamku, jako pamięć o wspaniałych

przodkach. Po śmierci księcia Kon-

aGNieSzKa raTNa

stantyna Janusz założył Ordynację

tekst i zdjęcia

ostrogską, stolicą której był początko-

Powrócić do średniowiecza turyści

wo Ostróg, a potem – Dubno. Książę

będą mieli okazję dzięki teatralizo-

Janusz dbał też o wzmocnienie

wanym nocnym wycieczkom. Tego

obronności fortecy – wzmocnił za-

Podpisanie umowy pomiędzy dubieńskim rezerwatem i zamkiem w Gniewie

rodzaju imprezy już od lat organizo-

mek bastionami, dwa z nich dotrwały

wane są w zamku w polskim mieście

to się zdało – ordynację ostrogskich

do naszych dni. Wedle jego rozkazu

Według źródeł historycznych, w ro-

Gniewie. Te dwie placówki niedaw-

Sanguszko skasował, a sam zamek,

zbudowano kazamaty z szerokimi

dzie Ostrogskich odważnymi i męż-

no podpisały umowę o współpracy.

już mocno podupadły, sprezentował

tunelami, które wychodziły za mury

nymi żołnierzami byli nie tylko męż-

Sąsiedzi zza Bugu chętnie podzielili

Stanisławowi Lubomirskiemu.

zamku. Przez te tunele poza mury

czyźni, ale i kobiety. Między innymi, w

się swymi doświadczeniami z kole-

zamku mogła wyjeżdżać nawet kon-

1577 roku Konstanty Ostrogski wydał

gami z Ukrainy. W czasie odwiedzin

nica. Od tego czasu zamek stał się

za mąż swoją siostrzenicę Beatę. W

od nieprzystępnej fortecy

zamku w Dubnie dziennikarz Kuriera

jeszcze bardziej nieprzystępny, bo

czasie ceremonii ślubnej pod zamek

– do pałacu i koszarów

Galicyjskiego mogła na własne oczy

W drugiej połowie XVII wieku,

legendarne skarby były właśnie przy-

niespodziewanie podeszli Tatarzy.

przekonać się, że dzięki współpracy

przy nowych właścicielach Stani-

czyną częstych najazdów. To właśnie

Ich pojawienie się wywołało prawdzi-

z polskimi kolegami zamek może za-

sławie i Michale Lubomirskich, za-

rzeczywiste wydarzenia z oblężenia

wą panikę wśród gości. Jedynie Be-

interesować nie tylko ukraińskich, ale

mek w Dubnie został zasadniczo

zamku opisał Mikołaj Gogol w swej

ata nie zlękła się. Pobiegła do wieży

i europejskich miłośników historii.

przebudowany. W wyniku tych prac

powieści „Taras Bulba”.

i wystrzeliła z armaty. Kula trafiła w

nieprzystępna forteca zmieniła się w

Na korzyść zamku przemawiało

namiot chana i najeźdźcy uszli.

pałac. W tym celi z Włoch do Dubna

nie tylko dogodne jego położenie. Na

Sława o następnym władcy pała-

Na ziemi

przyjechał architekt Dominiko Mer-

jego terenie działała odlewnia, tzn.

cu, Januszu Sanguszce, grzmiała po

niekoronowanych królów

Fragment ekspozycji mu-

Stare mury dubieńskiego zamku

lini. Podczas słynnych jarmarków

ludwisarnia, gdzie nieprzerwanie od-

całej Rzeczypospolitej. I to dosłownie,

zeum

pamiętają najazdy Tatarów krymskich,

kontraktowych, na które do Dubna

lewano działa i kule do nich. To dzięki

ale nijak miało się to do jego czynów

napady oddziałów kozackich Maksy-

przyjeżdżało do 30 tys. ludzi, część

niej zamek był „zakuty” w spiż i ołów.

bohaterskich. Powiadają, że San-

motywami święta Buchusa. Jedną

ma Krywonosa i rosyjskiego hrabiego

pałacu Lubomirscy udostępniali przy-

Oprócz tego znajdowały się tu zapa-

guszko wieczorami lubił przechadzać

z największych sal była sala, gdzie

Szeremietiewa. Zostały nienaruszo-

byłym magnatom. Organizowano tu

sy prowiantu – słoninę, smalec, rybę,

się po murach zamku z kielichem w

podpisywano kontrakty. Jarmarki

ne podczas wojny północnej i wojen

bale, przedstawienia teatralne, kon-

śledzie, wędzone mięsa, szuszeninę

ręku i z okrzykiem „Chwała Rzeczy-

zaczynały się 7 stycznia i trwały cały

napoleońskich. Ani razu najeźdźcom

certy. W wielkiej sali balowej, o wy-

liczono tu beczkami. W tych warun-

pospolitej” palił ze wszystkich dział

miesiąc. Co wieczora na zamku gra-

nie udało się złamać oporu obrońców

sokości półtorej piętra, udekorowanej

kach zamek mógł wytrzymać długo-

na zamku. W taki sposób Sanguszko

no w gry hazardowe, przegrywając

zamku. Tą kamienną fortecę w 1492

okrągłą kolumnadą, podtrzymującą

trwałe oblężenie, nie martwiąc się o

marnotrawił nie tylko zapasy prochu,

nieraz cały utarg, robiąc z biedaków

roku wybudował książę Konstanty

balustradę, tańczono krakowiaka,

wodę, uzbrojenie, prowiant. Obroń-

ale i inne bogactwa zgromadzone na

milionerów, i na odwrót – bogaczy

Ostrogski, po objęciu tych terenów w

wznoszono kielichy, napełnione naj-

com zamku służyły też przejścia pod-

zamku, które otrzymał w spadku.

zmieniając w biedaków.

spadku. Wybór miejsca na budowę

lepszymi węgierskimi winami. Naj-

ziemne, łączące zamek z różnymi

Rozdawał na prawo i lewo skarby

W XIX wieku stało się tak i z sa-

zamku był bardzo trafny. Z jednaj

znamienitsi goście zbierali się w sali

częściami miasta. Nie ostatnią rolę w

i majątki. Pewnego razu nawet Sejm

mymi Lubomirskimi – Józefem i jego

strony otaczała go półkolem rzeka

bankietowej, udekorowanej fryzem z

obronie odgrywali też jego obrońcy.

wezwał go z tej przyczyny. Na nic

synem Marcelim. Przegrywając w

Ikwa, a z drugiej, prawie po same

karty 420 tys. rubli, zostali zmuszeni

mury podchodziły nieprzystępne bło-

sprzedać Dubno Rosjaninowi Jakow-

ta. Wzmocnione przez zamek miasto

lewowi, właścicielowi kopalni złota.

dawało wojskową ochronę terenom,

Ten, z kolei, sprzedaje miasto razem

a jego właścicielowi – dochody z han-

z zamkiem księżnej Boriatyńskiej. W

dlu. W 1507 roku król polski Zygmunt

tym czasie Dubno było już zwykłym

I nadał Dubnu prawo magdeburskie,

prowincjonalnym miasteczkiem – po

a Konstantemu Ostrogskiemu ze-

przeniesieniu jarmarków kontrakto-

zwolono na budowę fortyfikacji,

wych do Zwiahla (dziś Nowogród Wo-

odbywania jarmarków i pobierania

łyński – red.), jego „złoty okres” zakoń-

od przejeżdżających kupców myta.

czył się. Księżna szybko zorientowała

Warto tu zaznaczyć, że książę Kon-

się, że wielkiego dochodu z tego mieć

stanty Ostrogski, hetman litewski, był

nie będzie, szybko „spławiła” miasto

utalentowanym wodzem. Na zamku

za dobrą cenę wojskowym. W czasie

w Dubnie zgromadził liczne trofea,

I wojny światowej zamek silnie ucier-

zdobyte w bitwach. Jego syn, Kon-

piał od ostrzału artylerii austriackiej.

stanty-Wasyl, pomnożył skarby ojca.

Ruiny przestały do 1934 roku, gdy

Według „Rejestru skarbów zamku

władze Polski odbudowały zamek na

Ostrożskich”, spisanego w 1616

nowo. Do 1939 roku na zamku mie-

roku w podziemiach było pięćdzie-

ściły się różne urzędy: starostwo, sąd,

siąt skrzyń, wypełnionych cennymi

sejmik. Podczas okupacji niemieckiej

futrami, kosztownościami, zbroją,

stacjonowały tu oddziały węgierskie.

inkrustowaną cennymi metalami,

Po przyjściu Armii Czerwonej na

srebrnymi i złotymi naczyniami i inny-

zamku rozlokowały się organy wła-

mi dziełami sztuki. Przez pewien czas

dzy sowieckiej. Na początku lat 50.

Konstantego-Wasyla typowano jako

ulokowano tu jednostkę samochodo-

kandydata na króla Polski po śmierci

Nadbramna wieża zamku