24

Kurier kulturalny

kurier galicyjski * 31 stycznia – 16 lutego 2012 nr 2 (150)

Spotkanie z myronem Kyprianem

Formalnym powodem do rozmowy o twórczości Ludowego Artysty Ukrainy, wybitnego współczesnego scenografa i malarza

Myrona Kypriana była jego nowa książka „Wspomnienia. Scenografia. Malarstwo”, wydana w 2011 roku we Lwowie w nakładzie

500 egzemplarzy. To już druga autobiograficzna pozycja autora. Pierwsza pt. „Wszystko w przeszłości”, zobaczyła świat w 2002

roku i spowodowała liczne rozmowy w artystycznym środowisku Lwowa, jak również liczne komentarze lwowskiej prasy. Pisał

o niej i Kurier Galicyjski.

kultury. On też rozumie, że bardzo

Siemieńskich-Lewickich przy ul.

często nikt w rządzie nie chce słu-

Piekarskiej. Ten pałac ginie, wspa-

chać tych ludzi i że pieniądze znaczą

niały zabytek architektury! Trzeba

więcej niż sumienie. Nie zważając

zbudować nową szkołę dla dzieci,

na swoje osiemdziesiąt lat i gorz-

które teraz tam się uczą, zaś pałac

kie doświadczenia z dawnych lat,

kapitalnie wyremontować, odrestau-

był i pozostaje idealistą, który wierzy

rować i zorganizować tam wystawę

w prawdę, sztukę i uczciwość ludzi...

muzealną. Było by to wspaniałe roz-

Do potwierdzenia tych myśli pozwolę

wiązanie na korzyść miasta, wszyst-

sobie na przytoczenie kilku cytatów z

kich zainteresowanych osób, w tym

jego nowej książki.

i dzieci, którym w zaniedbanym pa-

JURIJ SMIRNOW

„Urodziłem się i dorastałem, –

łacu też nie jest dobrze”.

tekst i zdjęcie

pisze Kyprian, – w arystokratycznej

W tej chwili zawitały do Myrona

Myron Kyprian urodził się w 1930

rodzinie z wielowiekowymi tradycja-

Kypriana dwie sympatyczne aktorki

roku w Winnikach koło Lwowa. W

mi. Przodkowie całe swoje życie po-

– Lesia Humenećka i Daria Zalizna.

latach 1948–52 studiował we Lwow-

święcili wysokim postępowym ideom

Przyszły obie prosić głównego sce-

skiej Akademii Sztuk Pięknych. Od

równouprawnienia i w przekonaniu

nografa teatru o jego nową książkę.

1954 roku był głównym scenogra-

o godności ludzkiej, nie zważając na

Z autografem oczywiście. Szczere

fem Teatru Lalek, zaś od 1957 roku

pochodzenie socjalne i narodowość...

słowa uznania i zachwytu talentem

– głównym scenografem Teatru im.

Arystokracja – to w pierwszej kolej-

artysty, jak najbardziej wyrażają

Marii Zańkowieckiej. W tym teatrze

ności wychowanie kolejnych pokoleń

stosunek zespołu teatru do swego

pracuje do dziś, czyli już ponad 50 lat.

i szerokie poglądy, wielka skala my-

zasłużonego weterana. Zrobiliśmy

Można śmiało stwierdzić, że twórczy

ślenia... Na całym świecie nie było

zdjęcia na pamiątkę i kontynuowa-

wizerunek teatru został sformowany

tak wysoko oświeconej i szlachetnej

liśmy rozmowę.

przy bezpośrednim udziale pana

arystokracji jak polska, która bardzo

„Gubernator Cymbaluk był u

Myrona. W jego dorobku twórczym

mocno trzymała się powiązań ro-

nas w teatrze. Kwestia kapitalnego

– setki spektakli. Aktywnie współpra-

dzinnych... W tradycyjnych domach

remontu gmachu teatralnego i los

cował i z innymi scenami, m.in. z ki-

szlacheckich wielkie znaczenie w

zespołu podczas tego remontu są

jowskim teatrem im. Iwana Franki. W

formowaniu przyjacielskich, dobrych

bardzo ważne nie tylko dla nas, ale

1978 r. został odznaczony Narodową

stosunków miały koligacje rodzinne,

dla całego Lwowa. Było kilka róż-

premią Ukrainy im Tarasa Szew-

poziom wzajemnego zrozumienia

nych propozycji, ale moje zdanie

czenki. Był inicjatorem organizacji

i poszanowania. Na przykład, moja

jest takie: gmach trzeba remonto-

muzeum teatru im. Zańkowieckiej.

prababka miała cztery siostry i czte-

wać, ale zespół powinien grać na

Również z jego inicjatywy w gmachu

rech braci. Każdy z nich założył

tej scenie. Nie może być mowy o

teatru ustawiono tablicę pamiątkową

rodzinę, miał dzieci... Często tacy

występach w jakimś innym miejscu

Myron kyprian

upamiętniającą Stanisława hrabiego

dalecy krewni są dla mnie bliżsi niż

i zamknięciu gmachu teatralnego na

Skarbka, który był w XIX wieku fun-

rodzeni bracia i siostry. Dla tego, od-

remont na siedem lub dziesięć lat.

datorem gmachu teatru dla miasta

wiedzając ich we Francji, Anglii lub

Trzeba z głową, bardzo oszczędnie

i to bardzo aktywnie, w życie teatru

cieli i współczesnych przedstawicieli

Lwowa.

Hiszpanii, wspominając przeszłość

wykorzystywać pieniądze, które do-

i naszego miasta.

tych rodów, rozrzuconych po całym

Myron Kyprian jest niezwykle

mówimy, że stara pańska Galicja była

stajemy na remont, ale robić trzeba

„Najbardziej niepokoją mnie ka-

świecie. W pałacach, które przeżyły

ciekawą osobistością, przedstawi-

jedną rodziną... Nic dziwnego też w

kapitalnie, solidnie.

tastrofy, wojny, które niosą ze sobą

katastrofę wojny, władzy radzieckiej,

cielem tej niestety nielicznej inteli-

tym, że w Austrii i przed wybuchem

Uważam też, że nikt nigdzie

ogromne ofiary, śmierć niewinnych

powinny być muzea, szkoły, bibliote-

gencji galicyjskiej, która w nasze

II wojny światowej prawie wszystka

nie znajdzie możliwości zwolnić od

osób. Dziś wielu młodych ludzi nie ro-

ki, instytucje kulturalne, ale państwo-

dni prezentuje wysokie wartości

mieszkańców wszystkich pomiesz-

inteligencja galicyjska pochodziła z

zumie tych przeżyć, przez które prze-

we i opieka państwa powinna być

duchowe i kulturalne, która jest

czeń tego gmachu, udostępnić każ-

rodzin mieszczańskich. Małżeństwa

szło moje pokolenie, które pamięta

widoczna.

ogniwem, łączącym czas obecny z

dej rodzinie nowe mieszkanie. Roz-

Polaków z Ukrainkami, Niemcami,

wojnę. Dla tego w mojej książce wspo-

W teatrze za ostatnie lata zro-

historią. Dla tych ludzi honor i uczci-

mowy na ten temat są zbudowaniem

Żydami były zjawiskiem zwykłym,

minam nazwiska setek znajomych

biłem scenografię do kilku nowych

wość nie są pustym dźwiękiem. Wy-

na piasku. Pomieszczenia, które

codziennym. Ważniejszą była nie

i krewnych, którzy zginęli podczas

spektakli. Między innymi do: „Ostat-

soka kultura osobista łączy się w nim

obecnie ma w swym posiadaniu

narodowość, ale siła potrzeb intelek-

tej przerażającej wojny. Wspominam

niego Hreczkosieja” i „Kryzysu” Ogo-

ze zrozumieniem tradycji galicyjskiej,

teatr praktycznie nam wystarczają.

tualnych. Ceniono rozum, uczciwość,

również ogromne zniszczenia dorob-

rodnyka, „Niewolnika” Kropiwnyćkie-

wielonarodowościowej, wieloobrzędo-

Nie odczuwamy potrzeby rozszerze-

ale też dość często i majątek. Trzeba

ku materialnego i kulturowego całych

go, czy „Swatania na Gonczarówce”

wej kultury naszego kraju, tolerancją

nia, no może na jedną – dwie sale

też przypomnieć, że kiedy w rodzinie

pokoleń. W każdym razie, w nasze

Kwitky-Osnowianenki etc. Niestety

i poważaniem kultury innych naro-

dla prób. Też nie podtrzymuję roz-

ojciec był rzymskim katolikiem, zaś

czasy nie można dopuścić do żadnej

już od kilku lat na afiszu teatru nie

dów. Jak i większość przedstawicieli

mów o budowie we Lwowie nowego

matka – grekokatoliczką, to synów

wojny, żadnego przelewu krwi. Rów-

ma spektakli autorów polskich. Są

przedwojennej inteligencji galicyj-

gmachu teatralnego. Wszystko to

wychowywano i chrzczono w obrząd-

nież w latach powojennych w sposób

spektakle rosyjskie, francuskie, nie-

skiej, Kyprian ma w swoi rodowodzie

nie jest sprawą realną i nie warto o

ku ojca, córki zaś – w obrządku matki.

barbarzyński rujnowano wspaniałe

mieckie, ale polskich nie ma. Myślę

Ukraińców, Polaków, Austriaków, jest

tym nawet mówić i zawracać głowę.

Moja matka pochodziła z rodziny

dzieła architektury – wiejskie pałace,

o tym i proponuję dyrekcji teatru

bliżej, lub dalej spokrewniony prawie

Również rozmowy o prywatnych in-

Winiarskich. Jej ojciec, a mój dzia-

dwory szlacheckie, kościoły, klasz-

pewne dramaty klasyki polskiej.

ze wszystkimi znanymi rodami gali-

westorach – nie są dobrym rozwią-

dek, Roman Winiarski, był żonaty z

tory. A te, które ocalały zaniedbano,

Mam nadzieję, że uda się przeko-

cyjskimi. Utrzymuje bliskie kontakty

zaniem. Jeśli ktoś da nam pieniądze

Marią Horodyską, a pochodził z pol-

przystosowano na różne sierocińce,

nać kierownika artystycznego teatru

z nimi, gdzie by nie rzucił ich los: do

i to wielkie pieniądze, to zechce coś

skiej szlachty z Mazowsza. Wszyscy

domy kultury, ale nie odnawiane, nie

Fedora Stryguna, że jest to potrzebą

Polski, Hiszpanii, Francji i Anglii.

w zamian. A to nie odpowiada inten-

mieli wielki talent artystyczny, lecz

remontowane, często doprowadzone

czasu. Jestem od lat orędownikiem

W nowej książce Myron Kyprian

cjom i potrzebom Państwowego Te-

los skierował ich zainteresowania

do ruiny, rozsypywały się. W nasze

powstania muzeum teatralnego we

podaje setki nazwisk znanych ludzi,

atru. Nie jesteśmy prywatną firmą.

w innym kierunku, w końcu, żyjąc w

dni jest nowe zagrożenie. Nowo-

Lwowie. Miasto ma ogromne trady-

swoich krewnych oraz wybitnych

Dlatego to też są tylko rozmowy. Nie

„Habsburskiej atmosferze” przepili

cześni dorobkiewicze, bogaci ludzie

cje teatralne, które trzeba pokazać

przedstawicieli kultury i sztuki, z któ-

trzeba dyskutować na fantastyczne

wielkie majątki i sami z uśmiechem

chcą kupić takie pałace, zamki prze-

ludziom, uratować od zapomnienia.

rymi współpracował, czy po prostu

tematy, trzeba robić konkretne spra-

mówili, że mając rodowy herb „Trąby”

budować je na swój gust, zniszczyć

Na ten temat rozmawiam już od lat

utrzymuje przyjacielskie stosunki.

wy, potrzebne dla całego zespołu,

– wszystko u nich wyleciało w trąbę”.

to, co jeszcze pozostało. Dlatego

z władzami miasta i województwa

Jest wśród nich Barbara Czartoryska

całego miasta, naszych widzów”.

Z Myronem Kyprianem spotka-

uważam, iż państwo powinno zwró-

lwowskiego. Moje propozycje pod-

z Warszawy, rodzina Makowieckich

Oglądamy raz jeszcze z auto-

łem się w jego gabinecie, w gma-

cić uwagę na ten problem i znaleźć

trzymują przedstawiciele inteligencji

z Hiszpanii, Jan Skarbek z Londynu,

rem nowa książkę. Bardzo solidna

chu skarbkowskim. Zabytkowe me-

pieniądze na ochronę zabytków

Iwowskiej, muzealnicy: na przykład,

Maria i Wiridiana Rej z Francji etc.

praca. Zwracam uwagę nie tylko

ble, stosy książek, obrazy, projekty

architektury i kultury. Od lat maluję

Borys Woźnicki – dyrektor Iwowskiej

Jako scenograf, Kyprian współ-

na tekst, ale też na ilustracje. W tej

scenografii i kostiumów, popiersia

stare zamki, pałace, rezydencje mo-

galerii sztuki. Niestety tak często

pracował z pisarzami tej miary co

monografii jest 328 stron, zaś 270

aktorów i reżyserów teatralnych.

ich krewnych, bliskich mi ludzi. Ma-

zmieniają się władze miasta i woje-

Oleś Gonczar i Aleksander Kornij-

z nich to ilustracje. Myron Kyprian

Jest to jakby dalszy ciąg muzeum

luję te, które pozostały i te, które są

wództwa, że nic nie udaje się dopro-

czuk. Obydwaj klasycy literatury

przedstawił czytelnikom całą swą

teatralnego, które powstało z jego

zniszczone. Ostatnie – na podstawie

wadzić do końca. Obiecał załatwić

ukraińskiej bardzo cenili jego sce-

twórczość – od młodych lat do dnia

inicjatywy i przy jego bezpośrednim

starych zdjęć. Tak powstał cały cykl

tą sprawę jeszcze Szpicer, później

nografie napisane do ich dzieł. Na

dzisiejszego. Oczywiście wybrał

udziale. Artysta stale pracuje twór-

moich prac, jak to widok pałacu Ho-

Kujbida... Tydzień temu rozmawia-

przykład, Kornijczuk w 1969 roku

najlepsze, najbardziej charaktery-

czo i do tego bardzo intensywnie.

rodyskich w Krogulcu, pałacu Turno

łem na ten temat z gubernatorem

sprezentował Kyprianowi swój autor-

styczne obrazy i projekty scenogra-

Scenografia do nowych przedsta-

w Żabińcach, pałacu Anny Dziedu-

Cymbalukiem. Umówiliśmy się na

ski tekst sztuki „Pamięć serca” z taką

fii. Unikatowa książka, która napisał

wień teatralnych i twórczość malar-

szyckiej-Wolańskiej w Rzepińcach,

spotkanie, był bardzo przychylny do

dedykacją: „Drogiemu przyjacielowi

utalentowany autor, artysta, sceno-

ska zajmuje całe jego życie. Nie jest

pałacu Szeptyckich w Pryłbycach,

moich propozycji, ale znów nowość

Myronowi – człowiekowi wielkiego

graf. Każdy z nas może odkryć jego

on pogrążony tylko we wspomnie-

pałacu  Makowieckich-Horodyskich

– mamy już nowego gubernatora

serca i wielkiego talentu”. Sam Ky-

twórczość dla siebie. Zapraszamy

niach o dawnych czasach, pisanie

w Kolędzianach, pałacu Stanisławy

i rozmowy trzeba rozpoczynać od

prian dobrze rozumie odpowiedzial-

do lektury tej książki i na spektakle

wspomnień czy układanie drzew

Deskur w Kacmazowie, Pałacu Ho-

nowa. Myślę o siedzibie muzeum te-

ność współczesnej inteligencji za

teatralne w scenografii Myrona Ky-

genealogicznych swojej i spokrew-

rodyskich w Trybuchowcach itd. Ma-

atru w pałacu hrabiów Bielskich przy

losy Ukrainy, naszego miasta, naszej

priana na lwowskiej scenie.

nionych rodzin. Jest zaangażowany

luję też portrety ich dawnych właści-

ul. Kopernika lub w pałacu hrabiów