ku Europie! razem! razem!

13

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14–27 lutego 2012 nr 3 (151)

Sprzeczka o galicję

rzeczpospolita”

o sytuacji

W czym tkwi magia Galicji? Dlaczego dotychczas nie wygasają konflikty pomię-

języka ukraińskiego

dzy Polakami i Ukraińcami, Żydami i Niemcami? Odpowiedzi na te pytania można

było uzyskać podczas prezentacji książki młodego polskiego autora Łukasza

Saturczaka „Galicyjskość”, która odbyła się w księgarni „JE” w Iwano-Frankowsku

na ukrainie

(dawnym Stanisławowie).

W Internecie rozgorzała walka o

wiada tłumacz. – Nawet ten, kto na-

SABINA RÓŻYCKA

status języka rosyjskiego. Ukraiński

wołuje do morderstwa, nie zawsze

tekst i zdjęcia

ma być gorszy, bo jest podobny do

może zabić. A bywa i odwrotnie. Na-

polskiego.

wet, gdy wydaje się, że nie ma inne-

Autor nie był obecny na prezen-

Najpierw na Facebooku pojawił

austro-węgierski Sztab Generalny po

go wyjścia i wszystko podpowiada

tacji, bo jak powiedział podczas

się plakat, sygnowany przez orga-

to, by oderwać część ziem rosyjskich

jakieś działanie – zawsze jest inne

internetowego kontaktu sam pan

nizację Donbasskaja Ruś, pod ha-

od Rosji. Natomiast język ukraiński

wyjście. O tym jest ta książka”.

Saturczak „nikt go nie zaprosił”!!!

słem: „Uczymy się języka ukraińs...

stworzył Mychajło Hruszewski (pre-

Ciekawym jest przywołanie wielu

Co prawda, sam autor prezentował

wybaczcie, polskiego”. I zestawienie

zydent Ukrainy w 1918 r. – red.), Ro-

drobnostek dnia codziennego. Dziwi

książkę we wrześniu ubiegłego roku

słów niemal identycznych po pol-

sjanin, za austriackie pieniądze.

nawet to, że młoda osoba, jaką jest

w Kijowie. Wtedy został zaproszony

sku i ukraińsku, a innych po rosyj-

Takich filmów jest więcej, jak np.

autor książki, tak po mistrzowsku

na prezentację. W Iwano-Frankow-

sku. Polskie „aby”, ukraińskie „aby”,

„Narodzenie języka ukraińskiego”, w

przenosi się w przeszłość. Bohate-

sku udział w prezentacji książki wziął

rosyjskie „lisz by”. Polski „amator”,

którym akademik Nikołaj Lewaszow

rowie są tak realnie oddani, jakby

jej tłumacz, dobrze znany miłośnikom

ukraiński „amator”, rosyjski „liubitiel”.

też przekonuje, że ukraiński to po

Łukasz Saturczak niedawno spotkał

słowa pisanego w Polsce i na Ukra-

Polska „bielizna”, ukraińska „bilizna”,

prostu dialekt rosyjskiego. Są również

ich na ulicy. Bardzo wyraziście jest

inie…Taras Prochaśko.

rosyjskie „bieljo”.

rozliczne strony internetowe, w których

to przedstawione w książce.

„Autora nie ma, ale tłumaczyłem

W odpowiedzi, szybko pojawił się

dowodzi się na przykład, że słynny

Wprawdzie w czasie prezentacji

książkę, – zaznaczył pan Prochaś-

tomiast według pojęć europejskich

inny plakat: „Uczymy się moskiew-

ukraiński poeta Taras Szewczenko nie

niektórym z obecnych udało się do-

ko, – literatura – to przede wszyst-

– jest to teren od Krakowa do Zbru-

skiego dialektu języka polskiego”.

pisał po ukraińsku, ale po rosyjsku.

strzec w książce pewne „antyukra-

kim tekst, słowa, które smakujemy

cza. Dlatego nazwa ukraińskiego

I analogiczny zestaw słów. Polski

Zdaniem lwowskiego publicysty

ińskie” akcenty. Niby, że Ukraińcy

i delektujemy się nimi podczas

przekładu „Galiція” złożona jest z

„człowiek”, rosyjski „czełowiek”, ukra-

Antina Borkowskiego Internet jest

są tam przedstawieni jako bandyci,

czytania. W momencie, gdy książka

łacińskich liter i cyrylicy,” – wyjaśnił

iński „liudyna”. Polski „samolot”, rosyj-

coraz częściej wykorzystywany jako

którzy mordują sąsiadów. Tłumacz

została przetłumaczona na język

tłumacz. „Cała Galicja jest jedną z

ski „samoliot”, ukraiński „litak”. Polska

instrument walki dezinformacyjnej

książki, Taras Prochaśko zaoponował

ukraiński, stała się też częścią lite-

największych „bomb historycznych”,

„granica”, rosyjska „granica”, ukraiński

przeciw Ukrainie. – To nowe zjawisko

Zaznaczył, że w książce przedstawio-

ratury ukraińskiej”. Taras Prochaśko

które tragicznie wybuchły w latach

„kordon”. Można to potraktować jako

w naszej polityce. W sieci pojawia się

na jest ludzka ohyda, która uzewnętrz-

podkreślił, że książka napisana jest

40 XX wieku. Rany odniesione w tym

żart, na który odpowiedziano żartem.

coraz więcej komentarzy opłaconych

niła się w tym trudnym czasie. Czas

tak, jak we współczesnej literaturze

wybuchu jątrzą się do dziś”.

Nie wiadomo, czy w sprawę rzeczywi-

ekspertów, którzy wygłaszają absur-

– jak zaznaczył Prochaśko – był taki,

ukraińskiej już mało kto pisze. Nie

Wydarzenia i fabuła książki roz-

ście zaangażowana jest Donbasskaja

dalne oświadczenia dotyczące histo-

że gwałt, morderstwo, wyniszczanie

oznacza to, że dobrze czy źle – po

grywają się w samym Przemyślu i w

Ruś – na jej stronie internetowej o

rii Ukrainy czy właściwego „miejsca

i obozy koncentracyjne uważane były

„projekcie nauczania ukraińskiego”

Ukraińców” w Europie i na świecie

omalże za normę. Takie okrucieństwo

nie ma ani słowa. Ale w tle jest konflikt

– mówi „Rz” i podkreśla, że w tę grę

miało miejsce z wielu stron, co bardzo

o status języka rosyjskiego na Ukra-

wciągani są także Polacy i Polska. –

ostro przedstawiono w książce.

inie i niechęć ukraińskich Rosjan do

A sprawdzić, czy wygłaszają teorię

Dlatego ta książka ciekawa jest

uczenia się „języka państwowego”.

prawdziwi czy pseudoeksperci jest

nie tylko z punktu estetycznego, ale

– Ja jestem dwujęzyczna, oczy-

trudno, bo autor informacji bywa ano-

z kulturologicznego i historycznego

wiście, nie licząc znajomości polskie-

nimowy – dowodzi.

punktu widzenia, zarówno dla ukra-

go. Ukraiński i rosyjski znam równie

A ukraińscy historycy i języko-

ińskiego, jak i dla polskiego czytel-

dobrze. Ale na Ukrainie centralnej

znawcy mają w sprawie języka zu-

nika. A także dla każdego, kto chce

najmłodsze pokolenie, uczniowie,

pełnie inne poglądy niż ich rosyjscy

poznać niezdeformowaną prawdę o

zna rosyjski słabo – przyznaje Larysa

koledzy. Ołeksandr Palij dowodzi,

tamtych wydarzeniach na pograni-

Wermińska, z zawodu nauczycielka,

że wiele imion rosyjskich książąt za-

czu polsko-ukraińskim. Autor książ-

szefowa polskiej organizacji w Ber-

pisanych było w dawnych kronikach

ki, Łukasz Saturczak ,obiecał nieba-

dyczowie. – A to, że ukraiński jest na-

w ukraińskim brzmieniu, jak np. Ołe-

wem odwiedzić Iwano-Frankowsk

Taras Prochaśko podczas prezentacji ukraińskiego prze-

prawdę bardzo zbliżony do polskiego,

na, Danyło, Mychałko. Język, jakim

już z rozdziałami kolejnej książki.

kładu książki „Galiція”

to oczywiste. Podobnych jest bardzo

mówiono w Rusi Kijowskiej, był zbli-

wiele słów – dodaje. Paradoksalnie,

żony do dzisiejszego ukraińskiego.

Łukasz Saturczak urodził się w

prostu inaczej. O detalach przekła-

miejscowości Łopuszki na Przedgó-

Ukraińcom łatwiej jest wykryć, kiedy

Używano go np. w książęcych ko-

1986 roku w Przemyślu. Mieszka we

du Taras Prohaśko powiedział, że

rzu Przemyskim w latach 1939-40

w polskim pisze się „ż”, a kiedy „rz” –

deksach prawnych.

Wrocławiu, gdzie ukończył dzienni-

konsultował je z autorem.

oraz w okresie Pomarańczowej Re-

w słowach ukraińskich „ż” pozostaje

Myrosław Popowycz (Akademia

karstwo. Obecnie jest na studiach

„Nazwa oryginału tłumaczy się

wolucji na Ukrainie. Główny bohater

(przykład – „żaba”), a „rz” zmienia się

Kijowsko-Mohylańska)  powiedział:

doktoranckich. Pisze prace na temat

dosłownie jak „galicyjskość”. Ale

– Józek, był świadkiem bratobójczej

na „r” (jak np. „wierzba” – „werba”).

„Na rosyjskojęzycznym wschodzie

wizerunku Ukrainy we współczesnej

czytelnik ukraiński, ujrzawszy taką

wojny pomiędzy ludźmi, którzy na

– Nie ma się co dziwić, że w ję-

Ukrainy – Donbas, Krym i Odessa

prozie polskiej. Szkice, eseje i recen-

nazwę, pomyślałby że mowa jest o

przestrzeni stuleci byli dobrymi są-

zykach ukraińskim i polskim spotyka

– wiele jest czasopism i książek

zje publikuje w polskiej prasie kultu-

Zachodniej Galicji. Mamy bowiem

siadami. Najbardziej ucierpieli w tej

się wiele zbliżonych wyrazów – prze-

lansujących tezę, że język ukraiński

rologicznej i literackiej. Autor powie-

do czynienia z paradoksem. Gdy

wojnie ci, którzy nie brali broni do

konuje w rozmowie z „Rz” historyk

jest wiejskim dialektem języka rosyj-

ści „Galicyjskość”. Utwór przetłuma-

na Ukrainie mówi się „Galicja” – to

ręki. „Jest to powieść, o tym, kto

Kostiantyn Bondarenko, szef Insty-

skiego lub efektem wpływu języka

czono na język niemiecki, angielski

ma się na myśli trzy województwa

może, a kto nie może zabijać, kto

tutu Polityki Ukraińskiej w Kijowie.

polskiego na rosyjski. Tak można było

i ukraiński.

– Lwów, Tarnopol, Stanisławów. Na-

się z tym zgadza, a kto – nie – opo-

– Polacy do początku XX stulecia

pisać w XIX stuleciu, a nie obecnie,

byli po Ukraińcach najliczniejszymi

gdy poznaliśmy historię trzech języ-

mieszkańcami prawobrzeżnej Ukra-

ków – ukraińskiego, polskiego i rosyj-

rok: Natalia Dymnicz zrobiła wy-

iny. To polska szlachta w latach 60.

skiego. Poważni ludzie nie podejmują

stawę plastyczną, Dima Prohorow

XIX stulecia odegrała ważną rolę w

na ten temat dyskusji. Muszę jednak

zagrał na fujarce, Monika Białoszyc-

uświadomieniu narodowym moich

przyznać, że problem z językiem

ka śpiewała piosenki, Władek Ja-

rodaków. Znaczna część ukraińskich

ukraińskim na Ukrainie ciągle istnie-

remczuk recytował wiersze. Konsul

ziem należała do II Rzeczypospolitej.

je. Jego ochrona jest słaba, a polity-

podziękował wszystkim obecnym

Mamy więc wspólne słowa i wiele

ka obecnych władz w Kijowie w tej

za udaną imprezę i złożył życzenia

wspólnych piosenek. Polskie wyrazy

kwestii jest obojętna lub wroga. Wielu

na ten rok. Winnickie Obwodowe

znajdziemy także w białoruskim i li-

przedstawicieli ukraińskich władz de-

Stowarzyszenie „Świetlica Polska”

tewskim – dodaje.

monstracyjnie posługuje się językiem

Ale nacjonalistycznie nastawie-

rosyjskim, twierdząc, że wymagają

z całego serca dziękuje konsulowi

ni Rosjanie widzą całą sprawę ina-

tego od nich wyborcy. Nierozwiązana

generalnemu RP w Winnicy Radcy

czej. Na YouTube można obejrzeć

została także sprawa nadania języko-

Ministra Krzysztofowi Świderkowi

film „Prawda o pochodzeniu języka

wi rosyjskiemu statusu regionalnego

oraz pracownikom konsulatu za

ukraińskiego”. Po pierwsze: nazwę

tam, gdzie mieszka liczna mniejszość

wsparcie, które nam okazywali.

„Ukraina” wymyślili Polacy, a prze-

rosyjska, co pomogłoby zmniejszyć

cież te ziemie nazywano „małoruski-

napięcie społeczne”.

WALERY ISTOSZYN

mi”. Polacy wymyślili też religijnych

Rzeczpospolita.

tańczyli, śpiewali i brali udział w róż-

ny miasta Winnicy, a zawitał do

prezes Stowarzyszenia

kolaborantów – unitów. A Ukraińców

PIOTR KOśCIńSKI,

nych zabawach, pokazywali swoje

nich gość honorowy – Konsul RP w

wymyślił podczas I wojny światowej

TATIANA SERWETNYK

umiejętności i osiągnięcia za 2011

Winnicy Sylwester Rudy. Wszyscy