18

wyjęte z karty pamięci

kurier galicyjski * 14–27 lutego 2012 nr 3 (151) * www.kuriergalicyjski.com

PiErwSZy tErrorySta

PolityCZny ii rP

II RP nareszcie wybrała swego pierwszego prezydenta. Po kilku turach wyborów, konsultacjach politycz-

nych, koalicjach ugrupowań partyjnych 9 grudnia 1922 udało się wyłonić osobę, która będzie reprezen-

tować państwo na arenie międzynarodowej i decydować o jego losach, ponosząc za swe decyzje pełną

odpowiedzialność. 11 grudnia 1922 roku odbyło się uroczyste zaprzysiężenie pierwszego Prezydenta II RP

– Gabriela Narutowicza… Sądzone mu było rządzić tylko pięć dni.

KRZYSZTOF SZYMAńSKI

opracowanie

wikipedia.pl zdjęcia

Na Gabriela Narutowicza oprócz

odpowiedzialności za Państwo i Na-

ród spadły obowiązki reprezentacyj-

ne – obecność na różnych ważnych

uroczystościach, przemowy na ze-

braniach, otwarcie imprez artystycz-

nych. 16 grudnia też był dniem wy-

pełnionym szeregiem spotkań, wśród

nich było otwarcie wystawy prac pol-

skich artystów-malarzy w gmachu

galerii sztuki „Zachęta” – Narodowej

galerii sztuki.

Od kardynała Kakowskiego, pre-

zydent Gabriel Narutowicz udał się

do Zachęty samochodem, w towa-

rzystwie szefa kancelarii Stanisława

Cara. Przejazd Nowym Światem za-

jął kilka minut. Prezydent był w zna-

komitym nastroju, a przechodnie na

ulicy witali go spokojnie.

Około godziny 12:10 samochód

z prezydentem zajechał przed gmach

Zachęty. Na schodach wiodących do

budynku gościa powitał szef protoko-

łu dyplomatycznego hr. Stefan Prze-

ździecki. Prezes Zachęty, dziękując

Gabriel Narutowicz

za przybycie, wprowadził prezydenta

do środka. Zgromadzona publicz-

Eligiusz Józef Niewiadomski

ność powitała Narutowicza oklaska-

Sztuk Pięknych w sali nr I na pierw-

podtrzymywała jego głowę. Premier

mi i wiwatami.

szym piętrze, wzdłuż i równolegle

Nowak wzywał lekarza. Przybył dr

Działał sam, czy w jakimś spisku?

ryskiej. Był uczniem Wojciecha Ger-

Po drodze do sal wystawowych

ze stojącą kanapą, głową zwrócony

Śniegocki znajdujący się przypad-

Komu mogło zależeć na śmierci pre-

sona (1851–1901).

prezydent przywitał się z grupą

do drzwi wyjściowych leży na wznak

kiem w pobliżu. Stwierdził krwotok

zydenta, pełniącego swe funkcje do-

malarzy organizujących wystawę.

trup Prezydenta Rzplitej p. Naruto-

wewnętrzny płucny, „zaduszenie”,

piero pięć dni? Pytań było więcej niż

Każdemu z nich uścisnął dłoń. O

wicza. (...) Koszula na piersi rozpię-

zatrzymanie akcji serca i zgon pre-

Działalność artystyczna

odpowiedzi. Ale o wszystkim po kolei.

Po powrocie do Warszawy

godzinie 12:12 prezydent wszedł do

ta i pokrwawiona, na kiści prawej

zydenta Gabriela Narutowicza.

zasłynął jako publicysta i krytyk

sali wystawowej nr 1 znajdującej się

ręki ślady krwi. Przybyły o godz. 1

W tym czasie w panującym za-

sztuki – jego artykuły były cenione

na pierwszym piętrze budynku. W

min. 12 po południu prof. Antoni Le-

mieszaniu dostrzeżono stojącego

Młodość

Eligiusz Józef Niewiadomski uro-

przez znawców, m.in. przez Stani-

czasie, gdy podziwiał obraz Broni-

śniowski stwierdził, że p. Prezydent

spokojnie zamachowca z hiszpań-

dził się w Warszawie 1 grudnia 1869.

sława Witkiewicza (ojca). Od 1897

sława Kopczyńskiego przedstawia-

Rzplitej nie żyje i że śmierć nastąpi-

skim rewolwerem w dłoni, skiero-

Syn Wincentego, literata, urzędnika

wykładał rysunek na Politechnice

jący fronton Zachęty do prezydenta

ła od ran postrzałowych zadanych w

wanym w stronę nieżyjącego już

mennicy warszawskiej i uczestnika

Warszawskiej; poświęcił się pracy

podszedł ambasador angielski w

klatkę piersiową. (...)”

prezydenta Narutowicza. Był to

powstania styczniowego oraz Ju-

na rzecz utworzenia w Warszawie

Polsce, William Grenfell Max Müller

O godzinie 14:30 sprowadzono

Eligiusz Niewiadomski. Został po-

lii z domu Werner. Jego rodzina,

Szkoły Sztuk Pięknych na europej-

z żoną. Żona ambasadora powie-

lando i szwadron szwoleżerów do ho-

chwycony przez wiceprezesa Za-

której historia sięgała XVI wieku,

skim poziomie. Przygotował statut

działa: Permettez-moi Monsieur le

norowego eskortowania ciała zamor-

chęty, malarza Edwarda Okunia i

pieczętowała się herbem Prus o

uczelni, plan prac, a dzięki swoim

Président de Vous fèliciter (pozwoli

dowanego prezydenta. Ciało owinięte

jednego z adiutantów prezydenta.

przydomku „Goleń”; wywodziła się

kontaktom ściągnął do Warsza-

pan sobie pogratulować panie pre-

w narodowy sztandar do powozu

Bez oporu dał się rozbroić i powie-

ze wsi Niewiadoma pod Sokołowem

wy wielu wybitnych twórców, m.in.

zydencie), Oh, plutôt faire les con-

przenieśli ministrowie Darowski, Car

dział: „Nie będę więcej strzelać”. W

Podlaskim. W wieku 2 lat Eligiusz

Ferdynanda Ruszczyca, Xawerego

doléances (raczej złożyć kondolen-

i członkowie komitetu Zachęty. Kon-

związku z tym posłano jedynie po

Niewiadomski stracił matkę, którą

Dunikowskiego, Edwarda Trojanow-

cje) –odparł prezydent Narutowicz.

dukt przewiózł zwłoki prezydenta do

marszałka Sejmu Rataja, który kon-

odtąd zastępowała mu starsza sio-

skiego, Kazimierza Stabrowskiego.

Osoba prezydenta wzbudzała

Belwederu.

stytucyjnie zastępował Prezydenta,

stra Cecylia.

Jak wielu współczesnych uległ mo-

powszechne zainteresowanie pu-

Przy Zachęcie zebrał się tłum. W

jednak władzę tę mógł objąć tylko,

Wykształcenie średnie uzyskał

dzie na wyjazdy do Zakopanego i gór-

bliczności, większe niż zgromadzo-

związku z tym mordercę prezydenta

opierając się na urzędowo sporzą-

w warszawskiej szkole realnej, gdzie

skie wycieczki, był jednym z pionierów

ne w galerii obrazy.

wyprowadzono bocznym wyjściem

dzonym akcie zgonu urzędującego

ukończył wydział matematyczny w

polskiego taternictwa i autorem jednej

W momencie, gdy prezydent Ga-

od ul. Królewskiej. W asyście wyso-

prezydenta.

1888. Naukę kontynuował w Akade-

z pierwszych map Tatr, na której za-

briel Narutowicz zatrzymał się przed

kich funkcjonariuszy policji Niewia-

O godzinie 13:15 przybyły na

mii Sztuk Pięknych w Sankt Peters-

znaczył szlaki turystyczne i schroni-

obrazem Teodora Ziomka „Szron”

domski został przewieziony do wię-

miejsce sędzia Sądu Okręgowego w

burgu, którą ukończył w 1894, otrzy-

ska. Opracował popularny zbiór map

rozległy się trzy szybko po sobie na-

zienia mokotowskiego.

Warszawie Jan Skorzyński w asyście

mując złoty medal absolwenta za

historycznych wydanych pt. Album do

stępujące wystrzały z rewolweru. Na-

Na gmachu Zachęty zatknięte

świadków: Edwarda Okunia, lekarza

obraz Centaury w lesie. Był dobrym

dziejów Polski (1899). Brał udział w

stąpiło ogromne zamieszanie wśród

zostały żałobne chorągwie.

prof.Antoniego Leśniowskiego i władz

studentem, otrzymał 2 małe srebrne

pracach przy reorganizacji Towarzy-

zgromadzonej publiczności.

Tyle o tragicznych wydarzeniach

prokuratorskich sporządził pierwszy

medale i 2-letnie stypendium po 300

stwa Zachęty Sztuk Pięknych.

Prezydent zaczął się słaniać

z 16 grudnia 1922 roku. Kim był za-

protokół z oględzin zwłok prezyden-

rubli rocznie. W latach 1894–1896

Szukając pracy, zajął się wykła-

i upadł na podłogę. Obok była poet-

machowiec? Dlaczego strzelał do

ta Gabriela Narutowicza. Fragment

kontynuował studia w akademii pa-

dami o historii sztuki, wzbogacając

ka Kazimiera Iłłakowiczówna, która

prezydenta? Czy był poczytalny?

protokołu: „...W gmachu Zachęty