24

kurier kulturalny

kurier galicyjski * 14–27 lutego 2012 nr 3 (151) * www.kuriergalicyjski.com

lwowska galeria Sztuki ma 115 lat

Lwowska Galeria Sztuki, do 1998 znana jako Lwowska Galeria Obrazów jest jednym z największych

muzeów we Lwowie. Po 115 latach jej stan posiadania to obecnie około 50 tys. eksponatów. Muzeum

powstało na bazie przedwojennej Miejskiej Galerii Obrazów oraz włączonych podczas okupacji sowieckiej

Lwowa innych galerii, zbiorów kościelnych i prywatnych, których nie udało się wywieźć po wojnie. Początki

galerii sięgają 14 lutego 1897 roku, kiedy to zapadła decyzja lwowskiego magistratu o utworzeniu galerii

dzieł sztuki.

dowskiego, Henryka Rodakowskie-

KRZYSZTOF SZYMAńSKI

go, Artura Grottgera, Jana Matejki,

opracowanie

Aleksandra Gierymskiego, Jana

ilustracje archiwum

Stanisławskiego, Leona Wyczół-

kowskiego, Józefa Chełmońskie-

Idea stworzenia zakładu, który

go, Józefa Mehoffera, Stanisława

gromadziłby dzieła sztuki i był ogól-

Wyspiańskiego, Olgi Boznańskiej,

nodostępny dla publiczności, zarodzi-

Władysława Słowińskiego, Jacka

ła się we Lwowie jeszcze w połowie

Malczewskiego.

XIX wieku. Był to okres, gdy znane

Na otwarcie galerii lwowski me-

rodziny magnackie miały po swych

cenas Michał Szymon Toepfer, który

prywatnych rezydencjach prawdziwe

już w roku 1905 ofiarował miastu do

perełki, zbierane przez pokolenia. Ale

przyszłej galerii 59 obrazów i szki-

to wszystko było do użytku prywatne-

ców malarskich polskich artystów ze

go. Otóż w prasie lwowskiej pojawiły

swojej prywatnej kolekcji, czyni ko-

się tego rodzaju artykuły: „Wszelako

lejny dar na który złożyło się około

brakuje nam jeszcze wiele zakładów,

200 obrazów, szkiców malarskich,

które by okazywały, że należymy w

pasteli i akwarel twórców polskich:

istocie do świata cywilizowanego.

sześć obrazów i szkiców malar-

Jedna z najpierwszych potrzeb w tej

skich Józefa Czajkowskiego, Witol-

mierze jest galerya obrazów” – pisał

da Pruszkowskiego, mały, bardzo

w roku 1861 na łamach „Dziennika

ekspresyjny obrazek Maurycego

Literackiego” lwowski malarz Kornel

Gmach Galerii Obrazów, dawna willa Łozińskich

Gottlieba Czaty, do ballady Adama

Szlegel. Dalej przedstawił on szcze-

– jeden z członków lwowskiej komi-

sji, kustosz Muzeum Przemysłowego

– nadesłał depeszę, że kolekcja jest

ogromna, 19 przepełnionych pokoi.

Pozostali członkowie komisji – Tade-

usz Rutowski, Aleksander Czołowski,

prof. Stanisław Rejchan, prawnik A.

Lisiewicz wyjechali niezwłocznie do

Sitkowic, majątku Jana Jakowicza,

właściciela ziemskiego, właściciela

dwu cukrowni. W ciągu trzech dni w

dzień i w nocy oglądali każdy przed-

miot, każdy obraz i w żaden sposób

nie mogli ustalić ceny. Zgadzali się co

do jednego, że przegapić kolekcji nie

można, koniecznie należy ją kupić w

całości. Po długich targach ustalono

cenę na 200 tys. koron. 12 lutego

otrzymano zgodę Magistratu, a 13

Jan Matejko, portret dzieci autora

lutego – sekcji finansowej, na wypła-

cenie sumy 225 tys. koron (25 tys.

jako prowizję otrzymał antykwariusz

Kolejną okazją do uzupełnienia

gółowy projekt założenia i działalno-

B. Domhelm). Pojawił się teraz nowy

zbiorów była napięta sytuacja w

ści galerii. Pierwszym krokiem do

problem: w jaki sposób przewieźć

Rosji w latach 1905-1907. Pod za-

stworzenia galerii stało się przekaza-

taką ilość rzeczy przez granicę. Ist-

borem rosyjskim za Zbruczem pozo-

nie miastu w darze kolekcji obrazów

niał przecież dekret zabraniający

stały majątki Jakowiczów, Potockich,

i rycin przez majora Kiinhla w 1874 r.

wywozu dzieł sztuki za granice Impe-

Przeździeckich, Dębowskich, którzy

Z braku odpowiednich pomieszczeń

rium Rosyjskiego.

jako mecenasowie sztuki przez

wystawowych zostały one zdepono-

W końcu jednak, 106 skrzyń

wiele lat gromadzili dzieła mistrzów

wane w Narodowym Zakładzie im

szczęśliwie dojechało do Lwowa.

europejskich. W obecnej sytuacji za-

Ossolińskich.

Otwarcie wystawy odbyło się pod

częli wyprzedawać swoje kolekcje w

Jak zawsze bywa, od decyzji

koniec lutego 1907 r. W salach Mu-

antykwariatach w obawie przed ru-

do realizacji – droga daleka. Do-

zeum Przemysłowego, otwartego w

chami chłopskimi, skąd trafiały one

piero po 15. latach od decyzji ma-

1904 roku, zorganizowano imprezę

do Wiednia, Berlina, Petersburga. A

gistratu drgnęło. Naturalnie dzięki

Jacek Malczewski, Pithia

pod tytułem „Wystawa zakupu na

były tam między innymi płótna Ra-

prywatnemu „sponsorowi”. W 1902

Ukrainie”, na którą złożyło się ponad

Mickiewicza, oraz dzieła Aleksandra

Ossolińskich 3, obecnie ul. Stefanyka

faela, Rembrandta, Rubensa, Van

roku dr Władysław Dulęba wniósł

400 obrazów. Opinia społeczna po-

Gryglewskiego, Leopolda Loefflera,

3), zgodnie z testamentem przeszły

Dycka, Veronese, Tintoretto i innych

do skarbca miasta 5000 koron „na

dzieliła się: jedni chwalili, mówiąc o

Kazimierza Pochwalskiego, Wincen-

na własność miasta. Spadkobierca

mistrzów oraz dużą kolekcję akware-

kupno dzieł sztuki”. „Zawstydzona”

uratowaniu kolekcji inni ganili, zarzu-

tego Wodzinowskiego, Władysława

Władysława Łozińskiego – Walery

li, rysunków, mebli, gobelinów, fajan-

rada miasta też dodała to tego parę

cając magistratowi rozrzutność. Ale

Wankiego, Jana Stanisławskiego,

Łoziński, po pewnym czasie od-

sów, a także zbiory, które należały

groszy. W roku 1903 nadarzyła się

fakt stał się faktem – Lwów otrzymał

Leona Wyczółkowskiego, pastele

sprzedał Magistratowi oddziedziczo-

do króla Stanisława Augusta.

pierwsza okazja, i magistrat kupu-

olbrzymie zbiory najlepszych dzieł

Stanisława Wyspiańskiego (Portret

ny budynek i tym sposobem Galeria

O tej sytuacji na początku

je płótno Wilhelma Leopolskiego

dziewczynki) oraz malarzy lwow-

sztuki. Co teraz z tym robić? Gdzie

Miejska otrzymała zbiory Łozińskiego

1907 roku usłyszał był Aleksander

„Śmierć Acerna”. W tym samym cza-

wystawiać?

skich: Franciszka i Bruna Tepów,

i swoją obecną siedzibę na dodatek.

Czołowski – dyrektor Archiwum

sie zostały także zakupione obrazy

I znów „sponsoring”. Po śmierci

Aleksandra Augustynowicza, Sta-

To właśnie tu, obok mistrzów europej-

Miejskiego, autor licznych prac hi-

„Polonia” Jana Styki i „Śluby Jana

znanego pisarza i historyka Włady-

nisława Kaczora-Batowskiego, Ro-

skich gromadzone są płótna malarzy

storycznych. Dzięki jego zaangażo-

Kazimierza” Jana Matejki. Jednak

sława Łozińskiego w roku 1912 jego

mana Bratkowskiego, Andrzeja Gra-

polskich: Jana Piotra Norblina, Mar-

waniu została stworzona „ekspedy-

wiele cennych dzieł wisiało po urzę-

przepiękne zbiory, które znajdowały

bowskiego, Henryka Grabińskiego,

celego Bacciarellego, Kazimierza

cja” w celu ratowania tych kolekcji.

dach, w Magistracie, w gabinetach

się we własnym budynku (przy ul.

Stanisława Janowskiego, Damazego

Wojniakowskiego, Antoniego Bro-

Wysłany w ekspedycji W. Stroner

urzędników.