ocalić od zapomnienia

27

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14–27 lutego 2012 nr 3 (151)

włodzimierz wysocki (1846-1894)

polski poeta, kijowski fotograf (cz. 2)

Do grona wybitnych Polaków, których zrodziła ziemia ukraińska należy polski poeta-pozytywista, kijowski fotograf Wło-

dzimierz Wysocki (1846-1894). Związany był z grupą polskich poetów-ukrainofilów, dążącej do ścisłej współpracy

z Ukraińcami. Uprawiał różne formy i gatunki literackie: poematy, powieści poetyckie, satyrę, ballady, bajki, sonety

i drobne utwory. To o nim znany pisarz i publicysta owych czasów Bohdan Kutyłowski pisał: ,,Ostatni lirnik polski Ukrainy,

spadkobierca Goszczyńskich, Zaleskich i Sowińskich, poeta, którego przedwcześnie skruszona harfa legła na rozdrożu

tego kraju, nowym dziś toczącym się torem…

recytowane w dwóch wersjach: po

WIKTORIA RADIK

polsku i w tłumaczeniu na język ukra-

iński Rostysława Radyszewskiego.

W 1994 roku przy naszej orga-

Poetyczna wiązanka została

nizacji, Kijowskim Narodowościowo-

dopełniona popularnymi pieśniami

Kulturologicznym Stowarzyszeniu Po-

ukraińskimi na słowa poety S. Ru-

laków „Zgoda” powstała sekcja „opieki

dańskiego, na melodię L. Aleksan-

nad zabytkami”. Kierowała nią Cze-

drowej „Повій, вітре, на вкраїну”

sława Raubiszko. Celem sekcji było

i „Дивлюсь я на небо”, które z wiel-

odnalezienie i objęcie opieką miejsc

kim mistrzostwem zaśpiewał słynny

polskiej pamięci narodowej w Kijowie

tenor operowy Mikołaj Sikora. Piękny

oraz polskich grobów na cmentarzach

głos artysty wyzwalał najcieplejsze

kijowskich. Szczególną uwagę przy-

emocje i na długo zatrzymywał się

dzielono Cmentarzowi Bajkowemu, a

pod wysoką kopułą świątyni, bu-

zwłaszcza 1 i 2 polskim kwaterom hi-

dząc wśród słuchaczy filozoficzne

storycznym, na których ocalało ponad

rozmyślania. Warto zaznaczyć, że

3000 pochówków. Problem uzyskania

opracowania na fortepian tych pieśni

jakiejkolwiek informacji o osobach

wykonał znany kijowski kompozytor

pochowanych na tym Cmentarzu po-

i pedagog Władysław Zaremba, po-

legał na tym, że się nie ocalała żadna

Autorka projektu prezes KNKSP ,,Zgoda Wiktoria Radik (pierwsza od lewej), śpiewak

stać bardzo ciekawa i mało znana,

cmentarna księga z przedwojennego

Mikołaj Sikora (w centrum), recytator Oleg Olejnik (pierwszy od prawej) i solistki zespołu

który to we wszystkich encyklope-

archiwum. A jednak, w roku 1996 roku

,,Jaskółki Lilia Gajduczok i Anna Bagriaszowa

diach muzycznych zapisany jest, jako

na 1 polskiej kwaterze cmentarza

Nauk Ukrainy im. Wiernadskiego, w

dzierniku 2004, zostały wykonane

kompozytor ukraiński, ale ma pocho-

Bajkowa została odnaleziona mogiła

dik zapoznała zebranych z działania-

Państwowym Instytucie Literatury

prace renowacyjne nagrobka matki

dzenie polskie, jak również jego syn,

matki poety Emilii Wysockiej.

mi Stowarzyszenia w celu upamięt-

oraz w bibliotece Archiwum Histo-

poety, a w Kijowskim Domu Nauczy-

wiolonczelista, kompozytor i pedagog

Napis na pomniku głosił: ,,Naj-

nienia postaci poety, podziękowała

rycznym Kijowa. Umożliwiło nam to

ciela zorganizowano wieczór poetyc-

Zygmunt. Mimo tego, że w kościele

ukochańszej Matce Emilii Wysockiej

grupie członków-opiekunów polskich

zorganizowanie szeregu imprez, przy-

ki na którym po raz pierwszy była

nie było fortepianu, ten akompania-

zm. 29 listopada 1887r., żyła lat 67”.

mogił na Cmentarzu Bajkowskim

wracających współczesnym postać

wykonana przez zespół „Jaskółki”

ment, na organach wykonała znana

Na kamieniu nagrobnym wyryty był

oraz sponsorom – Międzynarodowe-

Włodzimierza Wysockiego. Z okazji

oraz Wiktorię Radik pieśń hymniczna

na Ukrainie i poza jej granicami zna-

też wiersz, autorstwa Włodzimierza

mu Stowarzyszeniu Przedsiębiorców

150. rocznicy narodzin poety (1996),

„Ukraino, Ukraino, Boża ty dziecino”

komita artystka, profesor Państwowej

Wysockiego:

Polskich.

poświęciliśmy jego twórczości 5 wie-

z 1875 roku z tekstem Włodzimierza

Akademii Muzycznej im. P. Czajkow-

Symbolicznym jest też miejsce

Co byś nie stracił w żywota kolei,

czorów poetyckich, na których człon-

Wysockiego. Muzykę skomponował

skiego Halina Bułybienko.

spotkania – kościół św. Aleksandra.

Mienie, przyjaciół, zdrowie i dostatki -

kowie stowarzyszenia i młodzież

kompozytor polskiego pochodzenia

Spotkanie z poezją Włodzimie-

W czasach, gdy żył Wysocki, innego

Wszystko odzyskać możesz.

studencka recytowała jego poezję.

Władysław Zaręba. Tą pieśń odnala-

rza Wysockiego skończyło się wyko-

kościoła w Kijowie nie było, więc jako

Tylko Matki

Ponieważ odnalezionych materiałów

zła Wiktoria Radik w archiwum Mu-

naniem podniosłej pieśni-hymnu na

Polak i katolik, który całe życie miesz-

Drugiej nie znajdziesz i nie miej nadziei.

nie pozwolono nam skopiować, byli-

zeum Mikołaja Łysenki w Kijowie.

piękne słowa poety „Ukraino, Ukra-

kał w Kijowie, poeta na pewno tutaj

Jako Bóg jeden była mi jedyna,

śmy zmuszeni ręcznie przepisywać

Niedawno, z okazji 165 rocznicy

ino, Boża ty dziecino” ( muzyka Wł.

przychodził, modlił się i spotykał się z

Lecz ją Wszechmocny powołał

wszystkie poematy, bajki i satyry z

urodzin poety kierownik katedry po-

Zaremby), którą zaśpiewały ubrane

przyjaciółmi. A teraz, po 100 latach, w

do siebie…

odnalezionych w archiwum tomików.

lonistyki Kijowskiego Uniwersytetu im.

w piękne polskie ludowe stroje solist-

niedzielę w tych ścianach rozbrzmie-

Więc cóż? Dwa bóstwa dzisiaj mam

Dzięki tej żmudnej pracy było możli-

T. Szewczenki, znany ukraiński nauko-

ki zespołu „Jaskółki A. Bagriaszowa

wała jego piękna poezja, a zwłaszcza

na niebie,

we po 90. latach zapomnienia, pu-

wiec Rostysław Radyszewski podjął

i L. Gajduczok oraz organizatorka

ta, gdzie mówiono o rodzinnym kraju,

Do których teraz moje modły płyną…

blicznie przedstawić piękną poezję

wielką pracę – przetłumaczenie poezji

spotkania Wiktoria Radik:

o braterstwie, o polsko-ukraińskim

Przebacz mi Panie, że w uczuć

Ukraino, Ukraino,

Włodzimierza Wysockiego.

Włodzimierza Wysockiego na język

pojednaniu, o miłości, o przyrodzie –

rozterce,

Boża ty dziecino!

Z okazji 155-rocznicy urodzin

ukraiński oraz przygotowanie 500

lesie, stepie, wietrze, Dnieprze, który

Między was Matce t

Kwieciem błyszczą twe kurhany,

Wysockiego (2001) młoda członkini

stronicowego dwujęzycznego tomu

tak lubił poeta. Z wielkim natchnie-

ak zawdzięczam wiele,

Złotem zbożem płyną łany,

„Zgody”, wieloletnia solistka znanego

do wydania. Celem rozpowszech-

niem zarecytował „Polem, stepem

Tyś mi dał duszę, ona dała serce.

Rzeki miodem płyną! (…)

na Ukrainie i w Polsce zespołu folklo-

nienia wiedzy o postaci Wysockiego

Ukrainy” z poematu „Laszka” Stani-

ru polskiego i ukraińskiego ,,Jaskół-

wśród Polaków Kijowa przeprowa-

sław Panteluk, niezmienny uczestnik

ki” (Ластівки), a później studentka

dziliśmy w kościele św. Aleksandra

Grób zachował się w nędznym

Szlachetne serce poety całe nie-

imprez polonijnych oraz niestrudzony

filologii polskiej Warszawskiego Uni-

w Kijowie ukraińsko-polskie spotka-

stanie: zaśmiecony, z postawioną

długie życie przepełnione było miło-

redaktor naczelny polskiej gazety

wersytetu Jana Skulewicz napisała

nie muzyczno-poetyckie pod tytułem

barbarzyńską ręką wielką ławką pro-

ścią do kraju w którym urodził się i żył,

„Dziennik Kijowski”:

pracę licencjacką pod tytułem: ,,Wło-

„Kraju rodzinny, jedyny na świecie”,

sto na samej mogile. Na pomniku z

do ludzi, zamieszkujących ten kraj.

dzimierz Wysocki zapomniany poeta

które odbyło się 18.12.2011r. w ciepłej

Polem-stepem Ukrainy

czarnego granitu, niestety, już bez

„Nie rozpaczał Wysocki, wierzył, że w

pozytywistyczny. Rys monograficz-

przedświątecznej atmosferze.

Ukraiński wiatr przelata

krzyża, i bardzo nachylonym, cudem

ogniu nieszczęść i pod ciosami klęsk

ny”. Była to pierwsza naukowa próba

W spotkaniu z wielkim zainte-

Głową niesie tuman siny,

ocalało przepiękne epitafium, po

kują nam losy pancerz hartowny,

upamiętnienia postaci Wysockiego

resowaniem wzięli udział zarówno

Dołem trawę buną zgniata.

przeczytaniu którego byliśmy ocza-

a w rodzie młodzieży, którą kochał

jako poety. Praca wzbudziła wielkie

zawodowi artyści, jak i amatorzy.

I czy leci do Bosforu

rowani i postanowiliśmy poszukać

serdecznie i z którą obcować lubił,

zainteresowanie i otrzymała najwyż-

Wykład o postaci Wysockiego jako

Roznamiętnić gniewne fale,

informacji o wdzięcznym synu.

zdawało mu się dostrzegał zapowie-

szą ocenę wśród profesorów uni-

poety-pozytywisty, oraz o pracach

Czy zza Donu przez step bieży

Z biegiem czasu okazało się, że

dzi zbliżającego odrodzenia. Jakby

wersytetu. W 2002 roku w kijowskim

nad książką wygłosił prof. Rosty-

Szumieć w puszczach Białowieży

jest nim polski poeta a kijowski foto-

czując zbliżenia przedwczesnego

Budynku Nauczyciela zorganizowa-

sław Radyszewski.

Lub karpackie muskać hale; (…)

graf Włodzimierz Wysocki. (niestety

zgonu, błogosławił tę młodzież we

liśmy wieczór poetycki na którym

O działalności Wysockiego jako

mogiła samego poety została zdewa-

wzruszających strofach niewydane-

Jana Skulewicz publicznie ogłosiła

kijowskiego fotografa opowiedzia-

stowana sprzed laty). Wzięliśmy to

go nigdy wiersza” (Bohdan Kutyłow-

Drugi piękny urywek z tegoż

swoją pracę przed ukraińskim audy-

ła pani Oksana Konstantynowska,

miejsce pod naszą troskliwą opiekę

ski „Kalendarz Kijowski”1909r.):

poematu „Kraju rodzinny, jedyny na

Nie zdążyć mi już za wami,

torium. Z czasem tą pracą zaciekawił

starszy pracownik naukowy z mu-

i postawiliśmy tabliczkę z napisem:

świecie” bardzo wzniośle wykonał ks.

Za wami, młode orlęta,

się kierownik Katedry polonistyki Na-

zeum Lesi Ukrainki w Kijowie, która

„Pod opieką KNKSP „Zgoda” oraz

Leszek Tokarzewski TChr, kapelan

Którego brud serca nie plami,

rodowego Uniwersytetu im T. Szew-

zaprezentowała również kserokopie

tymczasową tablicę informacyjną.

Polaków Kijowa. Łzy w oczach sta-

W których młodości duch-płomień,

czenki doktor habilitowany, profesor

portretów Michaiła Dragomanowa

Kierownik sekcji pani Czesława

nęły, kiedy to „Epitafium” z nagrobka

A serce-wonny kwiat świeży…

R. Radyszewski, wskutek czego w

oraz Włodzimierza Antonowicza ze

Raubiszko sporo swego czasu po-

matki poety zarecytował Oleg Olej-

Nie zdążyć mi już za tobą,

2003 roku wspólnie zorganizowali-

zbiorów muzealnych, które ponad

święciła poszukiwaniu danych o Wło-

nik; z bogactwem uczuć ukrytych w

Szczęśliwa, bujna młodzieży!

śmy wieczór poezji Wysockiego dla

120 lat temu zrobił w swej pracowni

dzimierzu Wysockim w archiwach

urywku z poematu „Las” zapoznał

I tylko megoż padołu

studentów katedry polskiej filologii

Włodzimierz Wysocki.

miejskich. Jej właśnie zawdzięczamy

słuchaczy dobrze znany Polakom

Pełen sierocej tęsknoty,

tego uniwersytetu.

Organizatorka spotkania, prezes

odnalezienie kilku tomików jego po-

Kijowa Wasyl Biłocerkowski, laure-

Pozdrawiam ciebie spojrzeniem

Z okazji 110. rocznicy śmierci

KNKSP „Zgoda”, zasłużona dla kultu-

ezji w języku polskim, które zachowa-

at konkursu im. Marii Konopnickiej.

I błogosławię twe loty.

Włodzimierza Wysockiego, w paź-

ry polskiej i ukraińskiej, Wiktoria Ra-

ły się w Archiwum Biblioteki Akademii

Warto zaznaczyć, że wiersze były