6

Przegląd wydarzeń

kurier galicyjski * 30 marca–12 kwietnia 2012 nr 6 (154) * www.kuriergalicyjski.com

Kopalnia kawy pod Pałacem Lubomirskich

Jako student Jurko Kulczycki zgłębiał sprawę górniczą, łacinę i grekę, nauki przyrodnicze w lwowskiej bur-

sie. W czasie wolnym chodził pomagać lwowskim alchemikom. Materiału do badań dostarczali mu koledzy.

Wśród nich trafiała się i kawa – nieociosana i niejasna substancja, którą przyjmowano jako odpady.

Lwowie to jest bogactwo naturalne.

ności szły na finansowanie ruchu

KONSTANTY CZAWAGA

Podobnie jak węgiel czy naftę, po

nacjonalistów ukraińskich. Właśnie z

tekst i zdjęcia

prosto się ją wydobywa. Stworzyli-

balkonu pałacu Lubomirskich w 1941

śmy kopalnię kawy i pokazaliśmy,

Na parterze słynnej kamienicy

roku Jarosław Stecko ogłosił Akt

jak ta kawa trafia spod Rynku do

na rogu Rynku i ul. Ruskiej we Lwo-

odnowienia państwa ukraińskiego,

filiżanek zwiedzających. Jest realna

wie, czyli dawnego Pałacu Lubomir-

tekst którego przygotowali wspólnie

kopalnia, która pracuje już od XVII

skich, przed długie lata znajdowała

z Kubijowiczem popijając kawę „Po-

wieku, i ten Jurij Kulczycki, o którym

się księgarnia naukowa, potem

ranek Ukrainy”, później „Steckowa

mówi się, że on niby otwierał pierw-

sprzedawano komputery, następnie

Kawa”.

sze kawiarnie, a naprawdę właśnie

upominki, jednak nigdy nie było w

W czasach sowieckich kawa,

on był tym pierwszym, kto znalazł

środku tylu ludzi, jak po niedaw-

jak wszystko co dobre we Lwowie,

te złoża kawy we Lwowie. Nasza

nym otwarciu tam kawiarni pod na-

została poddana represjom. Zosta-

kopalnia pracuje w formacie otwar-

zwą „Lwowska kopalnia kawy”. Od

ła wykreślona lub zamieniona na

tego muzeum, gdzie można zoba-

symptomów ciekawości do oznak

niskojakościowe gatunki z Brazylii,

czyć, jak kawa jest wydobywana.

lekkiego szoku można było zauwa-

Afryki czy Indii oraz niektórych woje-

Tu można zobaczyć historię tego

żyć na twarzach licznych gości,

wództw Tadżykistanu, bądź na jęcz-

domu, dowiedzieć się o wszyst-

zwiedzających ten lokal. Nawet Ślą-

mień i hreczkę. Tylko dzięki dysy-

kim, co tu się działo. Tu kiedyś było

zaków, obeznanych z kopalniami,

dentom przetrwało wydobycie oraz

Ukraińskie Naukowe Towarzystwo

których niedawno oprowadzałem po

dawne recepty parzenia. Tak kawę

im. Szewczenki. Ostatnio był sklep

mieście, zaskoczyło, gdy po zejściu

we Lwowie zaniedbano w czasach

z komputerami. Piwnice mają około

z sali do piwnicy kelnerzy w strojach

ZSRS. Niszczało też i pomieszcze-

300 metrów kwadratowych. Po raz

górniczych zaproponowali im by też

nie kopalni.

pierwszy stały się teraz dostępne

założyli górnicze hełmy z latarką.

Zaczynając z 1991 roku „Lwow-

publicznie, tak samo parter. Bardzo

Bo jak inaczej iść dalej, do ciemnej

ska Kopalnia Kawy” wznowiła swą

długo trwała renowacja pomiesz-

sztolni, skąd słychać było szum wa-

działalność i wydobycie.

czeń. W „Lwowskiej kopalni kawy”

goników, odgłosy pneumatycznego

pracuje teraz ok 50 osób. Ustawio-

młota i oskarda oraz jazgot trans-

Zamiast wyjaśnienia

no tu urządzenie i sprzęt kopalniany,

portera, który jak zauważyli jeszcze

Rozmowa z Jurkiem Naza-

Lwowska kopalnia kawy pracuje pełną parą

które kupowaliśmy w kopalniach”.

wcześniej wynosił na górę ziarna

rukiem, pomysłodawcą oraz

prawdziwej kawy. Obok podziemnej

Czy nie jest za ciasno

współwłaścicielem  „Lwow-

pracowni, w ciemnych jaskiniach za-

dziś) nie trafiły do Unii Europejskiej.

spolitej do Stolicy Apostolskiej. Pod-

jest Jurkowi Nazarukowi w

skiej kopalni kawy” oraz in-

uważyliśmy też stoiska barmanów,

Turcy nie na żarty zainteresowali

pisaniem „Kawowej Ugody” przypie-

granicach Lwowskiej Sta-

nych popularnych kawiarni,

zapraszających by skosztować tego

się nowym produktem i chcieli za-

czętowano światowy kawowy pokój.

rówki?

takich jak „Naftowa lampa”,

Miałem wiele propozycji ze

czy innego gatunku kawy. Prawie

władnąć nim. Teraz rozumiemy, że

Pić było lekko. Lwów legalnie zaczął

„Kryjówka”, „Dom legend”,

wschodu Ukrainy, skąd przyjeżdża-

każdy z nich pyta, czy słyszeliśmy

pierwsza turecko-lwowska wojna

rozsyłać kawę na cały świat.

„Mazoch kafe”...

coś o Kulczyckim. No, tak. Nawet

była nie o tereny, a o bogactwa na-

Razem z rozbiorami Rzecz-

widzieliśmy jego wielki portret przed

turalne. Do dziś historycy nie znają

pospolitej wiedeńska władza pra-

zejściem do piwnicy. Tutaj wszędzie

jaka była przyczyna pierwszej wy-

gnęła  przywłaszczyć  przemysł

panuje kult tego szlachcica z Kulczyc

prawy w 1675 roku 120 tysięcznej

kawowy i nadała kopalniom swe

koło Sambora. „Górnik kawowy”,

armii tureckiej i oblężenie przez

imię – „Pierwsza kawowa kopalnia

młody chłopak, który nas oprowa-

nią kawowej stolicy świata. Oblęże-

im. Franciszka Józefa”. Kawę za-

dza przekonuje, że jego opowieść o

nie trwało miesiące. Turcy bardzo

częto zakazywać i wyprowadzono

lwowskich złożach kawy, jest praw-

chcieli zawładnąć kawą i to właśnie

ją z napoi elitarnych, szczególnie

dą. W stosunku do niektórych gości

przyniosło ich do Lwowa.

w związku z wielkim popytem w

to się nawet udaje.

Lwów został zmuszony pójść na

kręgach masonów. Gdy zaczęto

ustępstwa i wykonać warunki Tur-

prześladować masonów zaczęto

ków: dać 120 wozów kawy i głów-

prześladować i kawę.

Tajemnica lwowskiej

nego menadżera produkcji kawy.

W czasie Wiosny Ludów w 1848

kawomanii

Magistrat oddelegował Kulczyckie-

roku we Lwowie obok haseł wolno-

(opowieść przewodnika

go. Tak trafił on do niewoli tureckiej.

ści brzmiało hasło „Wolną kawę

dla turystów)

Rok 1652 jest początkiem drogi

Ale strategiczne obiekty wydobycia

wolnym ludziom” Ukraińcy, wspól-

wielkiego kawomana i przedsię-

kawy były dobrze ukryte pod budyn-

nie z takimi organizacjami konspi-

biorcy, osoby, która przyczyniła się

kami miasta. Istniał tzn. Tajny Ka-

racyjnymi jak „Rusałka Dniestrowa”

do gastronomicznego przewrotu w

wowy Klub, członkami którego byli

i „Ruska Trójca”, zorganizowali or-

świecie – Jurka Kulczyckiego.

szacowni obywatele miasta, którzy

ganizację „Wspólna Kawa”.

Pewnego razu Jurko doprowa-

płacili składki na rozwój przemysłu

W 1868 roku została założone

dził kawę do stanu gorącego ka-

kawowego i opłacali rentę królowi.

na Galicji towarzystwo „Proswita”

wowego napoju i cichcem rozesłał

W Turcji Jurko zaczął pracować

(Oświata), które z braku pomiesz-

jego próbkę po Lwowie. Spróbował

jako tłumacz dla Akermańskiego

czeń i finansów opierało się na prze-

go nawet sam burmistrz. Jak każda

oddziału  wiedeńskiej  Wschod-

myśle kawowym. Wszystkie koszty

Jurij Nazaruk – współwłaściciel „kopalni”

nowość sprawa spotkała się ze sło-

niej Kompanii Handlowej. Zarobił

z nielegalnego handlu kawą szły na

wami zachwytu i krytyki. Ale burmi-

tam sporo i mógł otworzyć własną

finansowanie towarzystwa. Produkt

strzowi podobała się kawa i uchwalił

kompanię handlową we Wiedniu.

Jurek Nazaruk to młody, kreatyw-

był dla niepoznaki rozsyłany w opa-

ją do Lwowa turyści, aby zwiedzać

początek wydobycia kawy na lwow-

Przeniósł się tam, bo był obrażo-

ny biznesmen, który razem ze swo-

kowaniach przypominających książ-

jego bajeczne knajpy. Jednak lwo-

skim Rynku. Jurko Kulczycki otrzy-

ny na lwowski magistrat, że oddal

imi partnerami śmiało wciela jeden

ki o różnej gramaturze ( „Testament”

wiak patrzy na Zachód.

mał patent i rozpoczął produkcję. W

go Turkom. Przewidywał dobrze

za drugim swoje niestandardowe

Szewczenki ważył 200 gr., tomik

„Właśnie w tym roku otworzy-

taki sposób w głębokich lwowskich

przyszłość i problematykę wejścia

projekty. W oryginalny i czasem w

Franki – 150 gr., a rocznik „Naszej

liśmy w centrum Krakowa, na ulicy

piwnicach zaczęto odkrywać pierw-

do UE. Europa rozwijała demokra-

niezwykły sposób promuje miejsco-

Chaty” – 300 gr). Z czasem „Pro-

Szewskiej, opodal krakowskiego

sze sztolnie kawowe, wynaleziono

cję, i tak samo uczynił Kulczycki,

wy lwowsko-galicyjski patriotyzm.

swita” wykupiła pałac Lubomirskich

Rynku, „Lwowską pracownię czeko-

kawowy wyciąg, koła obrotowe

uczyniwszy z picia kawy proces

„Naprawdę wszyscy kojarzą

i odtąd miała pełną kontrolę nad wy-

lady” – powiedział Jurek Kurierowi

dla wagoników, opracowano nowy

demokratyczny, otwarty dla społe-

Lwów z kawą, w odróżnieniu od

dobyciem, smażeniem, fasowaniem

Galicyjskiemu. – „To jest naprawdę

system smażenia kawy. Z czasem

czeństwa i ludzi.

Włoch, Kolumbii czy innych krajów

i dystrybucją kawy.

duży obiekt, gdzieś ponad pół tysią-

pojawiły się pierwsze systemy bez-

Proces transport kawy do Wied-

– mówi Jurko. – Kawa we Lwowie

W 1937 roku na reklamie kawy

ca metrów kwadratowych. To chyba

pieczeństwa kopalni i umocnienia

nia to była zwykła kontrabanda (ope-

jest i tyle. Postanowiliśmy pokazać,

była oparta działalność agencji

pierwszy,  cywilizowany ukraiński

sztolni.

racja „Kawa ze Lwowa”). Z czasem

skąd bierze się ta kawa. Ponieważ

reklamy  Romana  Szuchewycza

biznes w starej stolicy Polski” – po-

I tu się zaczęło! Początkowo to-

moda na kawę objęła całą Europę.

uważa się, że kawa i Lwów to są

„Fama”. Obok „Kaliny i pasty „Ele-

wiedział Jurek Nazaruk.

war zbywano do Iranu, Persji, Indii

Potajemnie w 1689 roku zapocząt-

rzeczy nierozdzielne, pokazaliśmy

gant” opracowano reklamę kawy

KG

i Turcji, bo te państwa (jak i Lwów

kowano dostawy kawy z Rzeczypo-

kawę jako część Lwowa. Kawa we

„Radykalna”. Koszty z tej działal-