10

Spotkania Ossolińskie

Kurier galicyjski * 15–28 maja 2012 nr 9 (157) * www.kuriergalicyjski.com

O autonomii uniwersyteckiej

Taki był tytuł referatu prof. Tadeusza Michała Lutego, chemika, rektora Politechniki Wrocławskiej, gościa

XXIV Spotkania Ossolińskiego, które tradycyjnie odbyło się w lwowskiej Narodowej Bibliotece im. Wasyla

Stefanyka. Temat referatu był jak najbardziej na czasie, a dyskusja ujawniła, jak bardzo kwestia ta bulwer-

suje środowisko akademickie Lwowa.

Prelegent krótko określił histo-

uniwersytetem i przez 10-20 lat bez

jURIj SMIRNoW

rię powstania autonomii uniwer-

żadnych wyborów.

tekst i zdjęcia

syteckiej w Europie i na ziemiach

Na zakończenie swego wykła-

Na spotkanie przyszło kilku

polskich. Skupił się na aspektach

du prof. Tadeusz Luty powiedział:

rektorów lwowskich uczelni z rek-

prawnych autonomii we współcze-

„Autonomia uniwersytecka jest zja-

torem Politechniki Lwowskiej prof.

snej Polsce i na problemach, któ-

wiskiem subiektywnym, a nie obiek-

Jurijem Bobało. Przybyło też wielu

re w tej dziedzinie istnieją. Bardzo

tywnym. Nie ma idealnej autonomii,

profesorów uniwersyteckich i uczo-

wiele kwestii nie jest tak jedno-

nie potrafimy znaleźć idealnego

nych lwowskich. Jak zawsze na

znacznych, jakby się wydawało.

rozwiązania kwestii, postawionych

spotkaniu była obecna duża grupa

Nie ma i nie może być absolutnej

przed uczelniami wyższymi. Jednak

przedstawicieli polskich organizacji,

autonomii uniwersyteckiej. Daleko

bardzo ważną jest zasada etyki za-

działających we Lwowie. Placówkę

nie każda uczelnia dąży do auto-

wodowej i etyki ogólnoludzkiej. Bez

dyplomatyczna RP we Lwowie re-

nomii w jej wszystkich przejawach.

tej zasady niemożliwie jest kształce-

prezentował konsul Marian Orlikow-

Wolne wybory rektorów i dzieka-

nie pokolenia młodych ludzi”.

ski. Z Polski przybyło kilka znanych

nów to tylko jedna i to nie najważ-

W ożywionej dyskusji udział

osobistości ze świata nauki z Ja-

niejsza część tej kwestii. Jest jesz-

wzięli profesorowie uczelni lwow-

nem Malickim, dyrektorem Studium

cze sprawa ułożenia programów

skich, konsul Marian Orlikowski,

Europy Wschodniej Uniwersytetu

kształcenia, projektów naukowych,

przedstawiciel TKPZL Jan Tysson.

Warszawskiego i Janem Andrze-

finansowania uczelni, pracy na-

Prof. Leonid Zaszkilniak powie-

jem Dąbrowskim z Kolegium Euro-

ukowo-badawczej w laboratoriach

dział: „Pracuję na Uniwersytecie

py Wschodniej, na czele.

i instytutach uniwersyteckich oraz

Lwowskim już od 40. lat. W kraju

Pod nieobecność dyrektora

kwestia pieniędzy na bardzo drogie

nastąpiły ogromne zmiany, ale u

wrocławskiego Ossolineum, dr.

wyposażenie techniczne. Prof. Luty

nas nadal działa system sowiec-

Prof. Tadeusz luty

Adolfa Juzwenki, spotkanie zain-

podkreślił, że KRASP stoi na pozy-

ki, państwowy system nauczania.

augurował Jan Malicki. Na wstępie

cji tzn. „Deklaracji Bolońskiej – Ma-

Na autonomię finansową, na auto-

to bardzo ważna zasada znana w

Ludzie są oceniani według swoich

powiedział: „Jest to już XXIV Spo-

gna Karta”, która określa uniwer-

nomie programową, na autonomię

całej Europie jeszcze od czasów

posad, stanowisk, a nie według

tkanie. Czas leci bardzo szybko, ale

sytet jako autonomiczną instytucję

instytucjonalną?

średniowiecza. Ale najważniejszą

autorytetu czy dorobku naukowe-

wszystko wskazuje na to, że jest to

w sercu społeczeństwa, instytucję

Stopień autonomii akademickiej

sprawą dla autonomii uniwersytec-

go. Nie ma jasnych kryteriów ro-

początek, a nie koniec naszych

niezależną, ale powiązaną ze spo-

jest różny w różnych krajach. Dzieje

kiej jest prawo społeczności aka-

tacji kadr uniwersyteckich. Można

spotkań. Zapraszaliśmy tu specja-

łeczeństwem tysiącami nici. Gwa-

się tak z powodów historycznych a

demickiej do ustalania programów

być i 20 lat rektorem nie mając

listów z różnych dziedzin nauki. Dla

rancją rozwoju nauki w uczelniach

również ich sytuacji współczesnej.

nauczania i prac badawczych na

autorytetu w środowisku nauko-

nas jest to też okazja poznania no-

jest bezwzględna swoboda uczenia

W krajach niedemokratycznych, au-

wiele lat do przodu. Badania wyka-

wym. Ministerstwo z Kijowa nadal

wych, ciekawych i wybitnych ludzi.

i wykładania. Rektorzy wyższych

torytarnych nie może być wolnych

zują, że tylko 50% zawodów aktual-

dyktuje nam programy nauczania.

Nasz prelegent, prof. Tadeusz Luty,

uczelni polskich opublikowali rów-

autonomicznych uczelni wyższych.

nych dziś, będzie aktualne za 5 lat.

Jesteśmy finansowo i administra-

był nie tylko rektorem Politechniki

nież swoje credo pt. „O misji KRASP

Nawet w krajach na pozór demo-

Uczelnia powinna mieć przywilej

cyjnie całkowicie uzależnieni od

Wrocławskiej, ale też przewodni-

w zmieniającym się świecie”. Stoimy

kratycznych ale zcentralizowanych

ustalania programów na 10-20 lat.

ministerstwa”.

czącym Konferencji Rektorów Aka-

na straży autonomii uniwersyteckiej,

politycznie, ekonomicznie i finanso-

Realnie można to zrobić tylko za

Inni profesorowie mówili, że

demickich Szkół Polskich (KRASP).

którą jest gwarancją rozwoju inte-

wo trudno wyobrazić sobie istnienie

pieniądze z ministerstwa, ale mini-

konferencja rektorów ukraińskich

Konferencja zrzesza ponad 100

lektualnego Europy. Bez autonomii

autonomicznej uczelni wyższej.

sterstwo nie powinno ingerować w

nie ma żadnych praw, nawet do-

wyższych uczelni polskich i sprawa

te instytucje nie mogą być motorem

Powinien istnieć silny samorząd

ten proces, dyktować programów

radczych. Ministerstwo wszystko

autonomii akademickiej jest jednym

rozwoju historii i społeczeństwa. W

lokalny, mający decydujący głos w

i listy zawodów, w których trzeba

robi tak, jak uważa za stosowne.

z najbardziej podstawowych tema-

Wielkiej Karcie autonomia kojarzy

sprawach finansowania, aby obok

kształcić studentów.

Na Ukrainie budynki i teren uczelni

Świat akademicki głosuje za

nie są jej własnością i na tym tere-

tym, żeby horyzonty naukowe były

nie mogą działać wszelkie służby

długoletnimi i długoterminowymi.

państwowe bez zgody rektora. Nie

Ciekawym jest też pojęcie auto-

da się w jednej chwili wprowadzić

nomii uniwersyteckiej w świetle

na Ukrainie systemu autonomii

tów jej zainteresowań. Dlatego za-

się ze swobodą badań naukowych

niego z sukcesem działały autono-

prawa wyboru rektorów. Tradycja

uczelni na wzór systemu europej-

prosiliśmy na to spotkanie osobę,

i swobodą nauczania, wolnością

miczne uczelnie wyższe. Nie można

europejska mówi jednoznacznie,

skiego lub amerykańskiego. Ale

która zna dokładnie ten temat”.

wyboru form i przedmiotów kształ-

wyobrazić sobie autonomii uniwersy-

że jest to jedno z podstawowych,

powinna istnieć tendencja ruchu w

Prof. Tadeusz Luty podziękował

cenia przez studentów, a wyboru

teckiej, kiedy o wszystkim decyduje

fundamentalnych pojęć demokracji

tym kierunku. Ideałem powinno być

wszystkim zebranym za obecność,

wykładów przez profesorów. Nie jest

ministerstwo, kiedy ministerstwo

na uczelniach i ich niezależności

to, że im większa autonomia, tym

konsulatowi generalnemu RP za

to jednak tak jednoznaczne. Sposób

finansuje uczelnie, kiedy minister-

od ministerstwa. Ale, na przykład,

lepsze wykształcenie otrzymują na

patronat nad spotkaniami i podkre-

finansowania uczelni wyższych w ja-

stwo układa i zatwierdza programy

na uniwersytetach amerykańskich

tej uczelni studenci i tym lepsze są

ślił, że jest dla niego zaszczytem

kimś sensie zabija swobodę wyboru

nauczania studentów i tematykę

działa całkiem inny system. Tam

wyniki badań naukowych.

uczestniczyć w takim spotkaniu.

programów kształcenia. Nie można

badań naukowych.

rektorów nie wybierają, lecz zatrud-

Na zakończenie Spotkania Jan

„Chciałbym, aby to była rozmowa,

też tolerować absolutnej wolności

W Polsce od 2005 roku uczel-

nia ich Rada Powiernicza Uniwer-

Malicki potwierdził, że następne od-

dyskusja, a nie wykład”, – powie-

studentów w sprawie wyboru przed-

nie wyższe są właścicielami swoich

sytetu i są oni związani kontrak-

będzie się 11 czerwca br. Będzie to

dział profesor. I naprawdę prelekcja

miotów – wtedy nastąpiłaby zwykła

budynków i gruntów. Na Ukrainie

tem. Faktycznie taki rektor nie jest

jubileuszowe – XXV Spotkanie. Zo-

bardzo szybko przerosła w dysku-

anarchia. Jaki jest zatem współcze-

jest inaczej. W Polsce służby spe-

uczonym, a tylko menadżerem, a

stał na nie zaproszony Andrzej Zoll,

sję. Aktywny udział w niej wzięli

sny sens autonomii? Nie ma prostej

cjalne (policja itp.) nie mają prawa

samo pojęcie rektora jest pojęciem

były rzecznik praw obywatelskich,

profesorowie ze Lwowa z Jurijem

metody określenia tej kwestii. Na co

wkroczyć i działać na terenie auto-

zawodu określonego grona specja-

wybitny znawca zagadnień demo-

Bobało na czele oraz Jan Malicki.

stawiamy w pierwszej kolejności?

nomicznych uczelni wyższych. Jest

listów. Taki rektor może kierować

kracji i swobód obywatelskich.