24

Kurier kulturalny

Kurier galicyjski * 15–28 maja 2012 nr 9 (157) * www.kuriergalicyjski.com

Kowalskie święto w Stanisławowie

Ponad 300 uczestników z 18 państw skupił tegoroczny jubileuszowy – X – międzynarodowy festiwal sztuki

kowalskiej w Iwano-Frankowsku. Jest to największa tego rodzaju impreza w Europie Wschodniej.

SABINA RÓŻYCKA tekst

SABINA RÓŻYCKA,

NATAlIA KoSTYK zdjęcia

Silne uściski dłoni, otwarte twa-

rze, słoneczne promienie w oczach

i na metalowych kwiatach, dziwnych

zwierzakach, geometrycznych figu-

rach i postaciach modernistycznych.

Przy starym, na nowo otwartym

bastionie, rozłożyło się szumne ko-

walskie miasteczko. Wydaje się, że

wszystko tu kipi, płonie od gorących

serc, zebranych w jednym miejscu.

Odwiedziła kowali i korespondent Ku-

riera Galicyjskiego.

Nowy gospodarz festiwalu oleg Skobło (w centrum) przej-

„Idea festiwalu pojawiła się daw-

muje sztafetę

no, – mówi organizator festynu Ser-

gij Połubotko. – Dziesięć lat wstecz

chcieliśmy pokazać, że kowalstwo

nie jest prymitywne, użytkowe, ale

że to też sztuka. Nawet zwykła kra-

ta okienna w rękach artysty staje się

arcydziełem”. Przez te lata festiwal

nabrał rozgłosu. Przed kilku laty Iwa-

no-Frankowsk został włączony do

elitarnego grona „Koła europejskich

Kowalska „muzyka”

kowali”.

kach”. Święto uroczyście otworzył

zów. Oni dyktują kowalską modę w

gospodarz Sergij Czajka, którego

świecie. Wydaje się, że Ukraińcy

Nowość – bastion

po raz pierwszy wybrano w zeszłym

W tym roku na święcie wiele no-

rodzą się ze zrozumieniem metalu

roku. Przekazuje on symboliczny

wości. Przede wszystkim – miejsce.

i gorącym kowalskim sercem.

fartuch kowalski swemu następcy

Nie był to tradycyjny plac Szeptyckie-

Olegowi Skobło. Uderzają młoty w

go, a stara odnowiona teraz forteca,

Siła kowali –

metal… święto rozpoczęte.

gdzie zachowały się ponad trzystu-

arka przyjaźni

Na palcu przed bastionem sły-

letnie głazy z pierwszych fortyfikacji

Przed otwarciem święta – pre-

chać różne języki. Ze wszystkich

miasta. „Na to miejsce kowale zwró-

zentacja arki przyjaźni, kilka kroków

stron zawitali goście. Są tu kowale z

cili uwagę. Tu jest wszystko potężne,

przed bastionem. Zaczęto ją tworzyć

Izraela, Finlandii, Czech, Polski, Ro-

masywne. Przenosi w minione epoki.

jeszcze w poprzednim roku. Jest to

Arka Przyjaźni

sji, USA, Szwecji i innych państw, a

Można tu kręcić filmy i zarabiać pie-

dar kowali, którzy co roku zostawiają

też z różnych zakątków Ukrainy. Set-

ki ludzi przejechało setki kilometrów,

straciło setki dolarów, ale nie żałują,

bo znów spotkają przyjaciół, pokażą

swe osiągnięcia i podpatrzą innych.

Specyficzne uszanowanie ognia

odbyło się na Przykarpaciu. Miesz-

kaniec Kijowa Bogdan Popow opra-

cował ekologiczne kucie. Minimum

strat i maksimum energii ludzkiego

oddechu doprowadza do tego, że

metal rozgrzewa się do czerwoności

i poddaje się kuciu. „Dla nas kowal-

stwo, jak przed tysiącami lat – to

rzecz święta, – mówi pan Popow. –

Od prawieków, kowal, wchodząc do

Tak rozpoczyna się festiwal kowalski

kuźni zdejmuje czapkę i wita się z

kuźnią, a potem z jej gospodarzem.

niądze. Może władze miasta o tym

ście miasta między dwoma Bystrzy-

Przed początkiem roboty należy

pomyślą” – mówią, mrugając kowale

cami. Nad wałami jeszcze dodatko-

Kowale z limanowej

przez kilka chwil potrzymać ręce

z Finlandii.

wa atrakcja – plac widokowy otoczo-

na pamiątkę jakieś dzieło do dekora-

Władysław Raczek, artysta-kowal,

nad ogniem, żeby spalić wszystkie

Resztki jednego z sześciu bastio-

ny autentycznym murem, – opowia-

cji miasta. Stają się one turystyczną

który ze swym bratem wykonuje

złe myśli, bo wszelkie myśli nie sto-

nów stanisławowskiej fortecy stały

da czytelnikom Kuriera zastępca kie-

atrakcją miasta. „Arka, niby zapra-

wyroby artystyczne. Polski kowal

sujące się kowalstwa nasi przodko-

się centrum kulturowym miasta. Bu-

rownika działu komunalnego władz

sza do wejścia, symbolizuje naszą

mieszka we wsi Pisarzowa. „Bardzo

wie uważali za grzeszne. Kowadło

dowlę, która miała wyłącznie obron-

miasta Wasyl Biłyk. – Z czasem

gościnność, szczodrość i przyjaźń

nam się tu podobało, więc postano-

uważane było za święte i na nim nie

na funkcję przy pomocy naukowców

powstaną tu kramy z upominkami,

z innymi państwami i miastami, któ-

wiliśmy przyjechać znów – mówi pan

wolno było siadać. A gdy omyć się

zrekonstruowano i nadano jej imię

odbywać się będą wystawy. W pla-

rych herby widnieją na arce. Będą

Władysław. – Mam wiele zamówień

wodą, w której hartowano szablę,

św. Andrzeja. Prace trwały sześć lat.

nach jest odnowienie i górnej części

tu jeszcze napisy po ukraińsku, pol-

i dużo roboty, ale tak spodobało mi

to zdrowie będzie dopisywało przez

Zachowano autentyczny wygląd sta-

bastionu. Będzie tam ekspozycja

sku, ormiańsku i w jidysz, bo to te

się w Stanisławowie że znów przy-

cały rok”.

rej fortyfikacji. Do rekonstrukcji wałów

broni, armat. Odnowiono nie tylko

narodowości zamieszkiwały nasze

jechałem. Festiwal jest bardzo do-

Wprawdzie szabel koło bastionu

ziemnych, fortyfikacji kamiennych,

sam bastion, ale i zaniedbaną do-

miasto. Węzełki symbolizują łącz-

brze zorganizowany. Dobrze wiem

nikt nie kuje. Tylko kowale ze Lwo-

kazamatów, pełniących kiedyś rolę

tychczas uliczkę Forteczną. Wejście

ność pokoleń”, – mówi mer miasta

co mówię, bo byłem na wielu takich

wa demonstrują zbroje rycerskie.

arsenału, wykorzystywano te same

do bastionu jest bezpłatne. Podpro-

Wiktor Anuszkiewicius.

imprezach w Europie. Wy macie

Są kupowane chętnie na różnych

materiały, które służyły dawnym bu-

wadzimy tu trasę turystyczną”.

Wkrótce arka zostanie ozdobio-

najlepszy!”

imprezach przez rekonstruktorów

downiczym. Odnowione pawilony

na herbem miasta i postacią Michała

Miejscowych kowali też chwali

wydarzeń historycznych. Chętni

wystawowe i plac na imprezy maso-

Kowale z limanowej

Archanioła. Będą też dzwonki, które

polski kolega. Mówi, że są najlepsi w

mogą nałożyć maseczkę ze sadzy

we odpowiadają stylistyce ówczesnej

W białych góralskich strojach,

już są przygotowywane. „Dla nas

Europie. Z żalem dodaje, że w Pol-

kowalskiej. Według starych podań,

architektury. Niegdyś prawie bezlud-

czarnych kapeluszach, z ciupagami

dźwięk dzwonów przypomina Boga,

sce wyroby kowalskie nie maja tyle

do kowala mógł przyjść każdy i pro-

ne miejsce w centrum Stanisławowa,

w rękach zwracają na siebie uwagę

– mówi Władysław Raczek, – ludzką

wdzięku. Ukraińców można porów-

sić o naukę.

otrzymało nowe życie.

polscy kowale z Limanowej. Już po

dobroć, i pamięć o naszych przod-

nać do Rosjan, Szwedów, Francu-

„Tu schodzą się i zjeżdżają go-

raz drugi odwiedza Stanisławów

kg