Okruchy historii

27

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 29 maja – 14 czerwca 2012 nr 10 (158)

Humor

TRAMWAJE WE LWOWIE

żydowski

31 maja 1894 roku – na ulice Lwowa wyjechał pierwszy tramwaj elektryczny. System komunikacji

Lepiej poczekać

tramwajowej we Lwowie jest jednym z najstarszych systemów tramwajowych na dawnych ziemiach

Sędzia chciałby jak najszybciej

zakończyć sprawę. Powiada więc

polskich, a zarazem był to jedyny system tramwajowy działający na dawnych Kresach Wschodnich

do oskarżonego:

II Rzeczypospolitej.

- Panie Szmul, czy przyznaje się

pan do winy?

zamcza do ulicy Franki, ze stacjami

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

- Przepraszam pana sędziego,

„Stare Miasto” (w sąsiedztwie Opery

opracował

ale wolałbym posłuchać najpierw,

Lwowskiej) i „Plac Halicki”.

Wikipedia ilustracje

co powiedzą świadkowie...

Drugi etap zawierał budowę

Sieć tramwajowa we Lwowie

tunelu od Cytadeli przez ulicę Miru

Lepiej nie ryzykować

cechuje się nietypowym dla teryto-

(dawn. Sapiechy, obecnie Bandery),

Pan Lazar idzie ulicą Batorego

rium byłego ZSRR wąskim rozsta-

Dworzec Główny do cmentarza Ja-

we Lwowie razem ze swym przyja-

wem torów – 1000 mm (w różnych

nowskiego ze stacjami „Politechnika”,

cielem, panem Meilechem. Nagle

miastach przy budowie torów wy-

„Plac Kropiwnickiego (abpa Bilczew-

szarpie swego towarzysza za ramię:

korzystywano rozstawy od 785 mm

skiego) i „Dworzec”.

- Meilech, wchodzimy szybko do

na Śląsku po 1525 w Warszawie).

Budowa rozpoczęła się od wy-

bramy...

Różnorodność rozstawów wymaga-

kopu szybów wentylacyjnych nie-

- Dlaczego? Co się stało?

ła różnorodnego taboru. Lwów oparł

opodal pałacu Potockich, jednak po

- Nic się nie stało, ale nadchodzi

się na konstrukcji wozów elektrycz-

dojściu do głębokości 25 m budowę

akurat mój mecenas. Jak mnie zoba-

nych, skonstruowany przez Werne-

wstrzymano z powodu osiadania

czy, przystąpi, zapyta, jak idą intere-

ra Siemensa. Pierwszą taką linię

gruntu i zapadania się sąsiednich

sy, pokiwa głową, a jutro lub pojutrze

uruchomiono w Groß-Lichterfelde

budynków.

przyśle mi rachunek za poradę ad-

(obecnie dzielnica Berlina) w 1881 r.

Początki komunikacji miejskiej

wokacką...

W 1891 r. uruchomiono liniowy ruch

Obecnie

tramwajów elektrycznych na pierw-

Sieć tramwajowa, licząca około

elektrycznych wynosiła 8,3 km. W

lata przyniosły więc likwidację kolej-

Stan firmy

szej sieci w Halle.

67 kilometrów, oplata pierścieniem

styczniu 1907 r. uruchomiono kolejne

nych tras tramwajowych, w miejsce

Pan Koppel przyjeżdża z Mościsk

Oryginalnością lwowskiej sieci

śródmieście Lwowa. Dodatkowo

odcinki tras, a od kwietnia 1908 roku

których uruchamiane były linie tro-

do Lwowa. Chce koniecznie zdobyć

tramwajowej jest to, że torowiska

przez sam rynek przechodzi linia

przeprowadzono całkowitą elektryfi-

lejbusowe. Także nowe osiedla czy

informacje o firmie „Kohn i Spółka”.

często biegną skrajem jezdni, przy

średnicowa, która wije się wąski-

kację tramwaju konnego, ostatecz-

zakłady pracy obsługiwane były już

- Jak ona obecnie stoi? – pyta

chodniku, tak jak pierwotnie budo-

mi uliczkami wśród zabytkowych

nie rezygnując z przestarzałej formy

wyłącznie transportem trolejbuso-

przyjaciół w kawiarni „De la Paix”.

wano torowiska dla tramwajów kon-

kamieniczek. Do linii otaczających

komunikacji konnej do 29 grudnia.

wym. Kolejne likwidacje coraz czę-

- Ona już nie stoi, panie Koppel

nych. Pozostało to do dziś, nawet po

centrum dochodzi szereg tras tram-

W 1909 r. niezbędne było wpro-

ściej rodziły pytanie o los lwowskich

– odpowiadają ze smutkiem znajomi

modernizacji torowisk.

wajowych prowadzących na osiedla

wadzenie oznaczeń linii. Zdecydo-

tramwajów. W drugiej połowie lat sie-

– ona już siedzi...

Na dzisiejszym terenie Polski

położone na obrzeżach Lwowa.

wano się wówczas na system dwuli-

demdziesiątych w końcu jednak uda-

tramwaje elektryczne po raz pierw-

We Lwowie eksploatowanych

terowy, w którym oznaczenia składa-

ło się zahamować te niekorzystne

Dokąd uciekać?

szy pojawiły się na ulicach Wrocła-

jest obecnie około 170 wagonów. Są

ły się z pierwszych liter nazw miejsc,

tendencje. Związek Radziecki wszak

Los tak zrządził, że pan Erazm

wia w 1893, następnie w 1894 we

to wyłącznie czeskie Tatry T4SU z lat

pomiędzy którymi kursowała dana

słynął z popadania ze skrajności w

i pan Buchla znaleźli się razem w

Lwowie, jako pierwszy w monarchii

1972-1979 oraz przegubowe Tatry

linia: np. DT – Dworzec – Targi.

skrajność.

celi więziennej. Pewnego dnia pan

austrowęgierskiej, uruchomiony z

W następnych latach rozwijano

Erazm z przerażeniem widzi, że jego

okazji Powszechnej Wystawy Kra-

torowiska, łącząc kolejne dzielnice.

współtowarzysz grzebie zardzewia-

jowej. W Warszawie tramwaj elek-

W lutym 1914 uruchomiono linię H

łym gwoździem w ścianie i odłupuje

tryczny uruchomiono dopiero w 1908

na trasie Wały Hetmańskie – stacja

kawałki tynku.

roku.

kolejowa Łyczaków. Jej rozkład był

- Buchla, co ty robisz najlepsze-

W tym celu u zbiegu ulic Pełczyń-

dopasowany do rozkładu pociągów.

go! – woła pan Erazm.

skiej, Kopernika, Kadeckiej i Wulec-

- Chcę stąd uciekać – powiada

kiej wybudowano zajezdnię tramwaju

Okres międzywojenny

pan Buchla, nie przerywając swojej

elektrycznego, a obok elektrownię,

W momencie odzyskania przez

pracy.

potrzebną do zasilania trakcji.

Polskę niepodległości po Lwowie

- Uciekać? Stąd? – dziwi się pan

kursowało 7 linii. W 1922 linie tram-

Erazm. – Tyś chyba zupełnie zgłu-

wajowe zostały włączone do ruchu

Początki

piał! Uciekać teraz, kiedy tam, za

W 1870 r. pojawiły się pierwsze

prawostronnego, zaś w 1923 rozpo-

murami, takie bezrobocie...!

projekty uruchomienia tramwajów

częto zmieniać system oznaczeń linii

konnych, jednak władze Lwowa od-

na liczbowy. Jednocześnie do końca

Ostrzeżenie

mówiły. Dopiero w 1878 magistrat

1925 funkcjonowały też i literowe

Pan Aron stoi przed sądem.

zmienił zdanie i ogłosił przetarg na

oznaczenia, a nowe linie już numero-

- Jest pan – mówi sędzia – oskar-

otwarcie sieci tramwajowej, który wy-

wano. Pod koniec 1925 ostatecznie

żony o podstępne bankructwo. Miał

Takie pojazdy kursowały we Lwowie do 1945 roku

grała firma z Triestu. Pierwsza linia

zlikwidowano literowe oznaczenia,

pan sumienie oszukać i ograbić tych

tramwaju konnego została otwarta 5

zamieniając je wyłącznie na cyfrowe.

wszystkich, którzy panu zawierzyli?

KT4SU dostarczone w latach 1976-

maja 1880 r. na trasie: Dworzec – plac

W 1978 roku powstał projekt bu-

- Proszę pana sędziego – po-

1988. Wagony stacjonują w dwóch

Celny (przez ul. Gródecką, Hetmań-

dowy w mieście linii szybkiego tram-

Po wojnie

wiada oskarżony – nie mam sobie

zajezdniach – na ul. Gródeckiej i na

ską, plac Halicki i plac Bernardyński).

Po II wojnie światowej i anek-

waju. Planowana była budowa tuneli

nic do zarzucenia. Zawsze ostrze-

Podzamczu. W latach 2007-2008

Tramwaje konne posiadały zajezdnię

sji miasta przez ZSRR większość

pod centrum miasta i połączenie ich

gałem swoich klientów...

udało się zakupić 22 używane wago-

przy rozwidleniu ul. Gródeckiej i Ja-

infrastruktury tramwajowej została

z istniejącą naziemną siecią.

- Ostrzegał pan? W jaki sposób?

ny KT 4 D z Erfurtu i Gery.

nowskiej. Zabudowania tej zajezdni

zachowana. Ruch został całkowicie

Pierwszy etap miał objąć budo-

- Nad drzwiami mojej firmy

Przez ostatnich kilka lat moder-

zachowały się do dziś.

zawieszony aż do 1 marca 1945.

wę dwóch linii:

wisiała stale tabliczka z napisem:

nizowane są torowiska na tzn. „cichy

W latach 90. XIX wieku zaczęto

Odbudowa kolejnych odcinków była

początek pierwszego tunelu pla-

„Ostrzegam: uważać na złodziei!”.

tramwaj” – według patentu czeskiego.

przygotowywać uruchomienie tram-

powolna, problemem był brak kadry,

nowano na skrzyżowaniu ulic Sacha-

Torowiska biegną nie na podkładach,

wajów elektrycznych, które miały

do 1945 roku 80% pracowników

rowa i ul. Księżnej Olgi z przystanka-

Wątpliwość

a w betonowych płytach. Wycisza to

jeździć nie po dotychczasowych tra-

stanowili Polacy, którzy po zakoń-

mi: „Uniwersytet”, „Plac Halicki”, „Targ

- Pan twierdzi – powiada sędzia

drgania i zapewnia spokój mieszkań-

sach, ale nowych. Z uwagi na wąskie

czeniu wojny zostali wysiedleni na

Winnikowski” (na Łyczakowskiej).

do pana Kalmana, występującego w

com kamienic stojących wzdłuż linii

ulice w centrum miasta, zdecydo-

tzw. ziemie odzyskane.

Całkowita długość tunelu – 6 km;

sądzie w charakterze świadka – że

tramwajowych.

wano się zastosować taką samą jak

Na początku 1948 kursowało 10

drugi tunel (o długości 2,2 km)

oskarżony nie brał wcale łapówek.

w tramwajach konnych szerokość

linii tramwajowych, wszystkie miały

– planowano rozpocząć od Pod-

Ale potwierdził pan, że oskarżony

kg

toru wynoszącą 1000 mm. 31 maja

pętle na prospekcie Swobody. W

brał od pana pieniądze?

1894 roku na ulice Lwowa wyjechał

1950 usunięto tramwaj z prospektu

- Brać to brał – odpowiada spo-

Poszukujemy pracowników

pierwszy tramwaj elektryczny, kursu-

Swobody, gdyż na głównej ulicy Lwo-

kojnie pan Kalman – ale nie tyle,

jący po trasie: Dworzec – ul. św. Zofii

wa pojawić się miał trolejbus.

żeby to od razu nazywać łapówką...

(na Targi Wschodnie). W listopadzie

Na początku lat pięćdziesiątych

źródło:

BCJ Konsalting, Oddział w Polsce poszukuje: górników ze znajomo-

1894 r. uruchomiono nowy fragment,

we Lwowie pojawiła się koncepcja

Janusz Wasylkowski,

ścią języka polskiego, pracowników budowlanych oraz spawaczy.

łączący ul. Hetmańską z Łyczakow-

wymiany tramwajów na rzecz tro-

Obyś żył w ciekawych

Kontakt: +48717879815,

ską przez Ruską, Rynek, Podwale,

lejbusów. Trend ten przybył z głębi

czasach,

info@bcj-konsalting.eu lub: 0679028421

pl. Celny. Łączna długość dwóch linii

Związku Radzieckiego. Następne

Warszawa 1991