26

Wyjęte z karty pamięci

31 lipca–16 sierpnia 2012 nr 14 (162) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Akcja Burza we Lwowie

Była to akcja wojskowa zorganizowana i podjęta 22 lipca 1944 we Lwowie przez oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom

niemieckim. Zadaniem akcji Burza było opanowanie Lwowa przez polskie siły zbrojne, przed wkroczeniem Armii Czer-

wonej i w ten sposób wystąpić w roli gospodarza terenu i zająć stanowisko liczącego się partnera w rozmowach z przed-

stawicielami wojsk sowieckich. W miarę wycofywania się oddziałów niemieckich, żołnierze AK obsadzali wyznaczone im

kwartały, zabezpieczali ważniejsze obiekty i zamykali rejony ukraińskie. Żołnierze nakładali biało-czerwone opaski a domy

dekorowano polskimi flagami. Wśród entuzjazmu ludności polskiej, wyłapywano skrywających się Niemców.

z tą dzielnicą utrzymywano kanałami.

po czym wspólnie z nacierającymi z

Jeden z plutonów pod dowództwem

drugiej strony (od ul. Czarnieckiego)

por. Zbigniewa Borzysławskiego, opa-

oddziałami radzieckimi zaatakowano

nował teren Gazowni Miejskiej, wziął

gniazda karabinów maszynowych

do niewoli całą niemiecką załogę, i

na ul. Podwale, od strony pl. Ber-

odparł kilka kontrataków Niemców,

nardyńskiego, zdobywając jeden z

chcących zająć i wysadzić gazownię.

nich. Oddziały AK podjęły walkę z

Opanowanie północnej części

wycofującymi się Niemcami w Parku

Lwowa odbywało się stopniowo,

Kościuszki (Ogród Jezuicki), pono-

jednak bez specjalnego wysiłku ze

sząc straty w rannych. Trzecia grupa

strony sowieckiej.

stoczyła walkę w rejonie Teatru, we

KRzYSzTOF SzYMAŃSKI

współdziałaniu z czołówką radziec-

ką, zlikwidowała gniazdo niemiec-

zakończenie Akcji

Przebieg Akcji

26 lipca doszło do spotkania płk.

22 lipca 1944 w godzinach po-

kich karabinów maszynowych i broni

Władysława Filipkowskiego i towarzy-

rannych na Lwów, od strony połu-

przeciwpancernej na rogu ul. Żół-

szących mu oficerów Armii Krajowej

dniowo-wschodniej (ulicą Zieloną),

kiewskiej. Przydzielony ze sztabu AK

z reprezentującym marszałka Iwa-

uderzyła sowiecka 29 brygada zmo-

przewodnik przeprowadził kanałami

Żołnierze AK w czasie Akcji „Burza” we Lwowie

na Koniewa generałem Iwanowem.

toryzowana z 10 korpusu 4 Armii

w rejon pl. Strzeleckiego obserwatora

Uzgodniono organizację 5 Dywizji Pie-

Pancernej. Wobec braku piechoty,

z Sygniówki i Lewandówki. Wyda-

radzieckiego, który stamtąd kierował

choty AK „Dzieci Lwowskich” w celu

która była niezbędna w walkach na

rzenia te spowodowały straty i po

ogniem i natarciem czołgów, w celu

jej wykorzystania do dalszych działań

terenie miasta, bardzo chętnie zosta-

pewnym momencie panikę, wycofu-

oczyszczenia z Niemców tego rejo-

wojennych przeciwko Niemcom.

ła przyjęta polska pomoc oddziałów

jąc się niektóre oddziały AK i ucie-

nu, aż do wylotu na pl. Krakowski.

W nocy z 28 na 29 lipca, na

Armii Krajowej. Oddziały niemieckiej

kająca ludność cywilna dotarły aż

Żołnierze AK z plutonu podcho-

prośbę płk. Filipkowskiego odbyło

piechoty cofnęły się z peryferii mia-

do centrum miasta... Reakcja szta-

rążego Stanisława Ropuszyńskie-

się posiedzenie Okręgowej Rady

sta i zajęły stanowiska obronne w

bu była natychmiastowa, sytuację

go, Franciszek Maurer pseudonim

Jedności Narodowej. Po całonocnej

samym mieście. W ślad za cofający-

szybko  opanowano.  Dowództwo

„Zyndram”, Franciszek Orzechowski

dyskusji Rada aprobowała projekt

mi się Niemcami weszły patrole so-

na południowo-zachodnim odcinku

pseudonim „Oksza”, „Grzesio” oraz

udania się płk. Filipkowskiego do

wieckie, atakowane bez widocznego

ul. Gródeckiej objął osobiście kpt.

Ryszard Orzechowski pseudonim

Żytomierza na rozmowy z gen. Ży-

skutku z powietrza przez niemieckie

„Karski”, przekazując je następnie

„Jan” przedostali się do budynku

mierskim. 31 lipca przed południem

lotnictwo myśliwskie. Wczesnym

kpt. Janowi Karolowi Osiowskiemu,

Ratusza i pod ostrzałem niemieckim

pułkownik Filipkowski, ppłk. Pohoski

rankiem rozpoczęły się we Lwowie

który przeszedł z organizacji płk. So-

wywiesili na wieży ratuszowej flagę

i towarzyszący im dowódcy oddzia-

walki uliczne, w których po obu stro-

kołowskiego „Trzaski”. Przez 2 dni,

polską, amerykańską, angielską i so-

łów, odlecieli samolotem do Kijowa

nach wzięły udział czołgi i artyleria.

aż do zupełnego wyparcia Niemców

wiecką. Dowództwo radzieckie wkrót-

na rozmowy z gen. Żymierskim.

Walki rozpoczęły się w rejonie ul.

ze Lwowa, przy wsparciu czołgów

ce zarządziło ich zdjęcie, motywując

Gen. Władysław Filipkowski

Dotarli samolotem do Żytomierza 31

Zielonej, w kierunku centrum mia-

radzieckich utrzymano ten rejon, pro-

to tym, że pomagają one Niemcom,

lipca w godzinach przedpołudnio-

sta. Przy oczyszczaniu Łyczakowa

wadząc rozpoznanie patrolami lotni-

obecnym jeszcze w mieście, ro-

wych. Prosto z lotniska przewiezio-

wzięły udział oddziały 14 pułku uła-

ska w Skniłowie.

zeznać sytuację. Inni żołnierze AK

no ich do centrum Żytomierza, gdzie

nów AK, które jako pierwsze weszły

W dość rozległej dzielnicy połu-

wywiesili flagę na tzw. Gmachu Spre-

mieściła się kwatera sztabu general-

do walki w mieście, ostrzeliwując

dniowej, zamieszkanej w czasie oku-

chera, przy ul. Akademickiej, gdzie

nego Wojska Polskiego. Oczekiwał

wycofujących się Niemców wzdłuż

pacji głównie przez ludność niemiec-

mieściła się Komenda Śródmieścia

ich gen. Żymierski w towarzystwie

ul. Zielonej i Łyczakowskiej.

ką, nie było warunków organizowania

oraz na Politechnice, zdobytej przez

kilku generałów w polskich mundu-

23 lipca wszystkie brygady 10 Kor-

liczniejszych oddziałów AK. Stąd w

Oddział Kedywu Okręgu Lwów.

rach oraz płk Marian Spychalski.

pusu Pancernego ruszyły do natarcia

czasie „Burzy”, w tych trzech rejo-

W dzielnicy wschodniej 28 pluto-

W nocy z 2 na 3 sierpnia wszy-

na miasto. Czołgi sowieckie weszły do

nach miasta wystąpiło 540 żołnierzy

nów i 2 szwadrony 14 pułku ułanów

scy przybyli ze Lwowa oficerowie

miasta trzema klinami. Jeden zajmo-

w 11 plutonach, które skoncentrowały

w sile 1030 ludzi miało zapewnić

AK zostali aresztowani i przewiezie-

wał stopniowo południową część mia-

się w wyznaczonych rejonach i obsa-

gotowość do samoobrony dzielnicy

ni ciężarówką do więzienia NKWD

sta, opuszczoną i nie bronioną przez

dziło wskazane obiekty. Walki jednak

przed ekscesami Ukraińców i możli-

w Kijowie, skąd zostają przekazani

Niemców, docierając wzdłuż torów

ominęły tę część miasta, ponieważ

wością wyniszczenia ludności przez

do kontrrazwiedki 1 Frontu Ukraiń-

kolejowych z Persenkówki do ul. Stryj-

Niemcy wycofali się stąd bez prób

wycofujących się Niemców, a gdyby

skiego. Przez Lwów przewieziono

skiej, dwa pozostałe kliny skierowane

stawienia oporu. Opuszczona przez

groźba taka powstała, skupić ludność

ich samochodem ciężarowym do

były w kierunku Śródmieścia: jeden

załogę Cytadela została zajęta po

w rejonach odsuniętych od głównych

małej osady leśnej pod Rawą Ru-

posuwał się od strony Łyczakowa: uli-

krótkich utarczkach z ukrywającymi

arterii i bronić ją przed Niemcami

henryk Pohoski

ską, gdzie w budynku szkolnym

cami Pijarów i Piekarską do ul. Czar-

się tam Niemcami, po czym odkryty

i Ukraińcami.

mieściło się prowizoryczne więzie-

por. Borodeja „Lisa”, obsadził rejon

nieckiego, drugi uderzył ul. Zieloną,

magazyn broni pozwolił na częścio-

Dzielnicę Zachodnią i Główny

nie, następnie zaś samolotem prze-

przyległy do ul. Długosza, pozostając

Piłsudskiego i przez plac Halicki do-

we dozbrojenie oddziałów AK. Dziel-

Dworzec kolejowy zabezpieczało

wieziono do więzienia w Charkowie.

do dyspozycji Komendy Obszaru i 5

tarł po południu do Rynku.

nicą dowodził Komendant Dzielnicy

około 1200 żołnierzy pod dowódz-

Mimo złożenia broni i formalnego

DP, mieszczącej się w pobliżu ul. Ko-

W Śródmieściu miejscem postoju

i zarazem dowódca zgrupowania

twem Komendanta Dzielnicy kpt.

rozwiązania oddziałów lwowskiej

chanowskiego. Oddziały por. „Lisa”

dowództwa 5 dywizji piechoty AK, a

południe kpt. Borkowiec „Zen”. Siły

Jana Kozika „Karskiego”. Plutony

AK, w budynku Komendy AK przy

miały pod obserwacją pobliskie sku-

zarazem Komendanta Obszaru, płk.

dzielnicy ujawniły się jako oddziały 40

dzielnicy Zachodniej skoncentrowały

ul. Kochanowskiego nadal pełnio-

piska ludności ukraińskiej, a wydzie-

Filipkowskiego, który został upraw-

pp. w sile ok. 150 żołnierzy w 4 plu-

się 22 lipca i początkowo opanowały

no dyżury i utrzymywano uzbrojoną

lony pluton wziął udział w odparciu

niony do występowania jako generał

tonach. 19 pp. obsadził Politechnikę,

rozległy teren niemal całej dzielnicy,

służbę wartowniczą. Spotykali się

niemieckiego kontrataku w rejonie

brygady, miał być rejon Politechniki.

po uprzednim oczyszczeniu z Niem-

odrzucając Niemców wzdłuż ul. Króla

tam członkowie sztabów, dowódcy

rogatki Gródeckiej.

Ponieważ rejon ten był jeszcze za-

ców ul. Leona Sapiehy i odrzuceniu

Leszczyńskiego i Gródeckiej. Niemcy

oddziałów, przychodzili żołnierze

Natomiast Dzielnica Północna

jęty przez Niemców, natychmiast po

ich na płn.-zach. Pod stałą obserwa-

byli tu na północ od ul. Janowskiej

i interesanci. W sąsiedztwie, przy

była niemal do końca silnie obsa-

oczyszczeniu terenu od Niemców

cją pozostawał kompleks budynków

oraz na południowo-zachodnich pe-

ul. Rybackiej 5, kwaterowało nadal

dzona i broniona przez Niemców.

(22 lipca) zajęto na ten cel budynek

greckokatolickiej katedry św. Jura,

ryferiach. 24 lipca oddziały AK pró-

kierownictwo kontrwywiadu Komen-

Oddziały trzech rejonów miejskich tej

przy ul. Kochanowskiego 27.

siedziby Metropolity arcybiskupa An-

bowały atakować Kortumową Górę,

dy Obszaru, utrzymując kontakt ze

dzielnicy, w sile 19 plutonów – 738

AK obsadziło rejon od Pocz-

drzeja Szeptyckiego. Po zajęciu Po-

ale atak załamał się pod ogniem

sztabem kontrwywiadu 1 Frontu

żołnierzy pod dowództwem Komen-

ty Głównej do placu Mariackiego.

litechniki zorganizowano tam szpital

niemieckim. Na drugi dzień oddziały

Ukraińskiego.

danta Dzielnicy kpt. Mariana Ję-

Pierwsze walki stoczono w rejonie

AK. Drugi odwód 5 DP w sile ok. 200

niemieckie, wycofując się z północno-

Na życzenie wojskowych władz

drzejowskiego „Ara”, pozostawały w

ul. Piekarskiej, zmuszając do wy-

żołnierzy wywiadu i kontrwywiadu w

zachodnich przedmieść w kierunku

sowieckich, mjr Stasiewicz zwołał

pogotowiu, w koncentracji. Łączność

cofania się oddziałów Tyrolczyków,

4 plutonach 19 pp., pod dowództwem

na południe, wyparły oddziały AK