9

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 17–30 sierpnia 2012 nr 15 (163)

Czy odnajdą szczątki

Straszna historia kota

i jego pani, czyli

generała Nila”?

o dobrym carze i złych

bojarach

Z tego miejsca nikt nie wraca takim, jakim był wcześniej – powiedział

mi mój przyjaciel, informując mnie, że od dwóch tygodni trwają prace

Ten kot i ta starsza pani na pewno przejdą do historii

ekshumacyjne obok muru warszawskiego cmentarza na Powązkach.

ukraińskich wyborów. Te postacie wywołały nerwową

Od pół roku polski Instytut Pamięci Narodowej realizuje projekt badaw-

reakcję urzędników obwodu dniepropietrowskiego.

czy pod tytułem „Poszukujemy miejsca pochówku nieznanych ofiar

Z pozoru śmieszna historia może jednak świadczyć

terroru komunistycznego” w całym kraju.

o tym, że w czasie tej kampanii władze centralne będą

walczyć z opozycją, wykorzystując właśnie lokalnych

MARCIN ROMER

urzędników.

Jesteśmy tu na tzw. „Łączce”,

czyli na kwaterze „Ł” wojskowe-

go cmentarza powązkowskiego w

Warszawie – mówi dr KRZYSZTOF

SZWAGRZYK, prowadzący prace

ekshumacyjne z ramienia IPN. – Tu-

taj w latach od 1948 do 1956 były

grzebane ofiary systemu komuni-

stycznego – tych najważniejszych,

tych, których skazano na karę śmier-

ci i stracono. Wśród nich gen. Fiel-

dorfa – „Nila”, rtm. Pileckiego, mjr.

nych szczątków. Po to podejmujemy

Nie rozpoczynaliśmy naszych

„Łupaszkę”, płk Olechnowicza, mjr

te działania, żeby nie tylko odnaleźć,

prac z taką świadomością. Chcemy,

Dekutowskiego – „Zaporę” i wielu,

szczątki jeńców, ale móc ich nazwać

naturalnie, odnaleźć szczątki gene-

wielu innych. Tych którzy organizo-

po nazwiskach. Materiał genetycz-

rała „Nila”. Ale dla mnie oni wszyscy

wali opór przeciwko reżimowi komu-

ny przekazywany jest do naszego

są równi. Jeżeli my zostaniemy ob-

centrum, gdzie w laboratorium będą

rani, żeby go odnaleźć, to będzie to

trwały wielomiesięczne prace nad

sytuacja, po której mogę powiedzieć,

ustaleniem tożsamości ofiar. Zanim

że „teraz mogę tylko umrzeć”. Ale nie

ogłosimy jakiekolwiek nazwisko mu-

wiem jak będzie. Cudem zabezpie-

simy mieć absolutną pewność do

czyliśmy materiał genetyczny, szuka-

kogo należą szczątki. Nikt z nas nie

my go tutaj. Ale może to nie my bę-

udzieli jakiejkolwiek informacji, nawet

dziemy mieli szczęście go odnaleźć.

o naszych przypuszczeniach, bo spo-

Może ten materiał posłuży komuś

łeczeństwo nie może opierać się na

dopiero za lat 50. Nauka daje nam in-

naszych przypuszczeniach, a mieć

strumenty, ale my jesteśmy ułomni. A

wiedzę absolutną i niepodważalną.

nauka się stale rozwija. My możemy

czegoś nie dopatrzeć, źle przeanali-

Czy przychodzą rodziny

zować. I mam świadomość tego, że

straconych?

dr. Krzysztof Szwagrzyk

Bardzo dużo. Zdarza się, że w

może się nam nie udać zidentyfiko-

ciągu dnia mamy kilka lub kilkana-

wać zwłok generała „Nila”.

nistycznemu i tych, którzy za ten opór

ście rodzin, Niektórzy przyjeżdżają

zapłacili cenę najwyższą. To miejsce,

Czy to jedyne miejsce, w

nawet z bardzo daleka. Jest to dla

w którym przed dwoma tygodniami

którym prowadzicie prace?

tych ludzi ogromny ładunek emocjo-

Nie, nie jedyne. Poszukiwania

rozpoczęliśmy działania ekshuma-

nalny. Jeżeli ktoś przez kilkadziesiąt

na Dolnym Śląsku realizowaliśmy

cyjne jest najważniejsze, jeżeli chodzi

lat nie miał szans na odnalezienie

już wcześniej. IPN prowadzi je od

o skalę terroru w naszym kraju. Tutaj

cja miejscowych władz pokazuje,

PIOTR POgORZELSKI

spoczywają nasi bohaterowie, ci któ-

że boją się one wszystkiego, nawet

Polskie Radio

rzy w normalnym kraju byliby kiedyś

najmniejszych przejawów wolności

http://elections.blox.ua

ministrami, urzędnikami, byliby do-

słowa. Część działań ma jednak

wódcami, naukowcami. W Polsce

Jedna z informacyjnych stron

pewne cechy koordynacji z centrum.

bolszewickiej uśmiercono ich, a po-

internetowych Dnieprodzierżyńska,

Nikt już nie prześladuje teraz w Ki-

tem przez kilkadziesiąt lat zacierano

związana z opozycją, reklamowa-

jowie telewizji TVi, ani jej szefa My-

ślady ich pochówku. Bardzo się cie-

ła się na billboardzie plakatem ze

koły Kniażyckiego, który kandyduje

szę, że po latach doszło do takiej sy-

zdjęciem starszej pani z kotem i pod-

w wyborach z listy Bloku Julii Tymo-

tuacji, gdy nie mówimy, że trzeba ich

pisem: „Dowiedziałam się, że wnuk

szenko. Teraz jest ona wyrzucana z

odnaleźć, a prowadzimy konkretne

głosował na Partię Regionów, zapi-

sieci kablowych w poszczególnych

działania ekshumacyjne, których za-

sałam [w testamencie] chatę kotu”.

miastach kraju. Nikt nie walczy z re-

daniem jest odnalezienie szczątków

Od razu zareagował guberna-

klamami opozycji na poziomie ogól-

i najważniejsze, ich identyfikacja.

tor obwodu dniepropietrowskiego

nokrajowym. Znikają one jednak w

Dziś, po dwóch tygodniach prac

Ołeksandr Wiłkuł, który zażądał,

poszczególnych obwodach. W tym

pochówku ojca czy męża, a instytu-

wielu lat. Pierwsze ekshumacje, któ-

mogę powiedzieć, że udało nam się

aby zdjęto billboardy. Plakatu nie

samym Dnieprodzierżyńsku, od któ-

cje tego państwa traktowały tych lu-

re wykonałem w 2003 roku. Takich

wydobyć szczątki 28 osób – jednej

zdjęto, za to zaklejono jego pierw-

rego rozpocząłem dzisiejszy wpis,

dzi źle, a nawet wrogo. Jeżeli minęło

miejsc jest dużo. W całym kraju jest

kobiety i 27 mężczyzn. Byli pocho-

szą część, gdzie mowa jest o rzą-

spiłowano 15 tablic reklamowych,

ponad 20 lat od upadku komunizmu

ich kilkanaście, gdzie prowadzimy

wani bez żadnych trumien, po prostu

dzącej Partii Regionów.

na których były hasła opozycji.

i dalej nic o nich nie wiadomo. Aż tu

poszukiwania. Na wiosnę tego roku

wrzuceni po dwóch, trzech, a nawet,

Wiadomość obiegła od razu cały

Później oczywiście władze cen-

nagle pojawia się informacja, że pro-

rozpoczęliśmy badania na cmen-

jak przekonaliśmy się dziś, po sześciu

kraj i spowodowała wysyp twórczo-

tralne, na czele z prezydentem, będą

wadzone są prace ekshumacyjne.

tarzu Osobowickim we Wrocławiu,

do jednej jamy grobowej. Większość

ści internetowej. Pojawiły się zatem

mówić, że starały się zrobić wszystko,

Poszukujemy tych ludzi wyłącznie

gdzie znaleźliśmy szczątki 300 więź-

tych ludzi została uśmiercona meto-

przeróbki reklamy. W jednej z nich,

aby kampania wyborcza była uczci-

po to, aby pobrać materiał genetycz-

niów. Niedawno prowadziliśmy prace

dą katyńską – strzałem w potylicę z

kot zapisuje się do UPA ponieważ

wa, niestety nadgorliwi urzędnicy

ny – to jest informacja, na którą ci lu-

w Barucie na Opolszczyźnie, gdzie

przyłożeniem. W kilku wypadkach kat

dowiedział się, że wnuk głosował na

przeszkadzali. Stara bajka o dobrym

dzie czekali kilkadziesiąt lat. Trudno

wymordowano 200 ludzi z oddziału

modyfikował tą wersję i strzelał ska-

Partię Regionów.

carze i złych bojarach będzie wciska-

się dziwić, że towarzyszy temu taki

„Bartka”. Niedługo będziemy badać

zańcowi między oczy. Jednocześnie

Rzeczywiście pomysłodawca

na Brukseli i innym zachodnim stoli-

ogromny ładunek emocjonalny.

Krzesiwów – miejsce obozu w la-

z naszymi pracami ekshumacyjnymi

pierwowzoru jest poszukiwany przez

com. Wydaje się, że właśnie w tych

tach 40. Taką mamy historię, a tych

prowadzimy poszukiwania rodzin i bli-

Co Pan odczuwał rozpo-

milicję, prawdopodobnie jednak

wyborach władze stawiają na drobne

miejsc represji było niezwykle dużo.

skich ofiar po to, żeby pobrać od nich

czynając prace? Czy liczy

w związku z inną sprawą, swojej

działania oddolne licząc na to, że nikt

I dzisiaj staramy się te zaległości kil-

materiał genetyczny. Pozwoli nam to

Pan na odnalezienie szcząt-

działalności na posadzie sołtysa.

na Zachodzie ich nie zauważy.

kudziesięciu lat zawodowo nadrobić.

na ostateczną identyfikację znalezio-

ków gen. „Nila”?

Niemniej jednak histeryczna reak-

kg