22

Wyjęte z karty pamięci

17–30 sierpnia 2012 nr 15 (163) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Początki floty podwodnej

„H. L. Hunley”, okręt podwodny użyty przez Skonfederowane Stany Ameryki podczas wojny secesyjnej, był jed-

nym z pierwszych okrętów podwodnych i pierwszym, który zatopił okręt wojenny w czasie działań bojowych.

Szkic przekrojowy okrętu podwodnego „H. L. Hunley”

potrzeby nadania jednostce większej

pun do wbicia jej w okręt przeciwnika.

Działania bojowe

mobilności. W „H. L. Hunley” zasto-

Podczas ataku, okręt podwodny miał

14 grudnia 1863 gen. Pierre G. T.

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

sowano ręczny napęd trójłopatowej

płynąć na powierzchni, w stanie pół

Beauregard, dowódca obrony Char-

ilustracje: http://www.

śruby, wokół której znajdowała się

zanurzonym. Po uderzeniu w burtę

leston, wydał następujący rozkaz:

hunley.org

pierścieniowa osłona. Śrubę wpra-

okrętu wroga i przyczepieniu miny,

Porucznik George E. Dixon z 21 Re-

wiano w ruch za pośrednictwem

okręt podwodny miał się wycofać

gimentu Ochotników Alabamy obej-

Budowa

przekładni, przy wykorzystaniu wału

W roku 1863, podczas wojny

i odpalić minę za pomocą sznura,

mie dowództwo i poprowadzi okręt

korbowego biegnącego wzdłuż okrę-

secesyjnej, z prywatnych funduszy

którym była połączona z okrętem

podwodny „H. L. Hunley” do wyjścia

Por. george E. Dixon. Rekon-

tu. Wał był obracany ręcznie przez

przedsiębiorców Horacego L. Hun-

podwodnym. Wcześniej dokonywa-

z portu bądź też tak daleko, jak tylko

strukcja na podstawie czasz-

siedem osób siedzących na podłuż-

leya, Jamesa McClintocka i Baxtera

no też prób z miną holowaną na linie

okaże się to możliwe, i zatopi każdą

ki

nej ławce wzdłuż prawej burty, dzięki

Watsona rozpoczęto budowę okrętu

długości 70 m.

napotkaną jednostkę wroga. Wszy-

czemu okręt mógł uzyskać prędkość

z całą załogą – przyczyny jego zato-

podwodnego w Składzie Artykułów

scy oficerowie Armii Konfederackiej

około 2,5 węzłów. Ósmy funkcyjny

nięcia nie są na razie w pełni wyja-

Żelaznych Park&Lyons w Mobile w

są zobowiązani, a oficerowie Floty

Próby

pomagał korbiarzom oraz kontrolo-

śnione (być może na skutek uszko-

stanie Alabama. Zbudowanie tej jed-

proszeni o udzielenie por. Dixonowi

Okręt opuścił stocznię w Mobile

wał pracę urządzeń znajdujących się

dzeń doznanych przy wybuchu lub

nostki było możliwe dzięki wsparciu

wszelkiej niezbędnej pomocy w reali-

wiosną 1863. W czasie pierwszych

w rufie. Natomiast dziewiąty funkcyj-

na skutek ostrzału).

organizacji konfederackich inżynie-

zacji jego zadań.

prób okazało się, że konstrukcja nie

ny był zarazem kapitanem okrętu

Okręt Hunleya stał się znany z

rów w Mobile oraz konfederackich

Ostatecznie, po skompletowaniu

należy do bezpiecznych. Bardzo czę-

i jego sternikiem.

dwóch względów:

służb specjalnych (Confederate

nowej załogi, której wszyscy członko-

sto zawodził np. system umożliwiają-

Okręt miał dwa włazy oraz sys-

po pierwsze – był okrętem feral-

Secret Service) kierowanych przez

wie zgłosili się na ochotnika, minęły

cy zanurzenie. Ponadto ciągle istniało

tem przewodów do wymiany powie-

nym (nazywano go „pływającą trum-

Edwarda Clarka Singera. Budową

jeszcze dwa miesiące, nim doszło

niebezpieczeństwo, że okręt utknie

trza. Na dziobie i rufie okrętu znajdo-

ną”), gdyż zatonął trzykrotnie (choć

okrętu kierował James McClintock

do realizacji tego zadania bojowego.

w mule i w związku z tym nie będzie

wały się zbiorniki balastowe, napeł-

nie z powodu wad konstrukcyjnych).

wraz z por. Williamem Alexandrem.

17 lutego 1864 „H. L. Hunley” pod

w stanie odbić się od dna i wynurzyć

Łącznie zginęły na nim 22 osoby,

dowództwem por. George a E. Dixo-

tzn. prawie trzy załogi (jedna załoga

na wyszedł z portu po zapadnięciu

Wrak „H. L. Hunley” został odnaleziony przez Amerykanów

po 136 latach. Po skomplikowanej konserwacji znajdzie

miejsce w muzeum

ciemności i przy spokojnym morzu,

liczyła bowiem 9 osób). Uratowało

Zasada działań bojowych

kierując się w stronę wykrytego okrę-

się tylko 4 marynarzy, w tym pierw-

się. 31 lipca 1863 przeprowadzo-

niane wodą i opróżniane za pomocą

Początkowo okręt ten nazywano

tu Unii – słupa USS „Housatonic”.

szy dowódca okrętu – por. John A.

no ostateczne próby z okrętem na

zaworów i ręcznych pomp, w celu

Fish Boat lub Fish Torpedo Boat,

O 20:45 idąca w położeniu na-

Payne. W drugiej katastrofie 15 paź-

rzece Mobile. Obserwowali je kon-

zanurzenia i wynurzenia okrętu. Jako

lecz ostatecznie nadano mu imię H.

wodnym jednostka została wykryta

dziernika 1863 śmierć poniósł Hora-

struktorzy, inwestorzy oraz dowódca

dodatkowy balast, okręt miał żelazne

L. Hunley. Formalnie nie przysługiwał

przez Johna Crosby, pełniącego

ce L. Hunley i 7 członków załogi;

Konfederackiej Marynarki Wojennej,

obciążniki, przymocowane do dna

mu skrót CSS przed nazwą, gdyż

wachtę na slupie stojącym na kotwicy

po drugie – „H. L. Hunley” był

admirał Franklin Buchanan. Ponie-

śrubami, które w razie konieczno-

okręt ten nie został oficjalnie wcielo-

około 2,5 mili morskiej od zagród za-

pierwszym okrętem podwodnym,

waż próby zakończyły się wynikiem

ści mogły być odkręcone z wnętrza

ny do marynarki wojennej Skonfede-

mykających wejście do portu. Mimo iż

który wykonał udany atak i zatopił

pozytywnym (np. w teście wytrzyma-

okrętu w celu ułatwienia awaryjnego

rowanych Stanów Ameryki.

nie zidentyfikowano podejrzanej jed-

okręt nieprzyjaciela 17 lutego 1864.

łościowym „H. L. Hunley” osiadł na

wynurzenia.

Aby skrócić czas budowy okrę-

nostki, ogłoszono alarm i podniesiono

Wrak okrętu został znaleziony

dnie, załoga zaś przebywała w nim

Do oświetlania wnętrza używano

tu, wykorzystano kocioł lokomotywy,

kotwicę. USS „Housatonic”, nabiera-

przypadkiem, gdy w 1995 roku po

przez 2 h 35 min bez wypływania na

jednej świecy, która miała palić się

który został przecięty na pół. Między

jąc prędkości, skierował się w kierun-

kolejnym sztormie masy piasku, przy-

powierzchnię dla zaczerpnięcia po-

20–25 minut. Gdy płomień świecy

te połowy wstawiono pas stalowy

ku okrętu podwodnego. Ten jednak

krywającego metalowy cylinder prze-

wietrza), zdecydowano użyć okrętu

zaczynał migotać z powodu braku

szerokości 30,5 cm. Po zamontowa-

zdołał uderzyć w burtę „Housatonic”

mieściły się na tyle, że by odsłonić

w działaniach bojowych przeciwko

niu części dziobowej i rufowej oraz

tlenu, należało przystąpić do wynu-

i przyczepić minę, po czym przystąpił

jedną z kopułek i część samej łodzi.

flocie Unii blokującej port Charle-

rzenia okrętu w celu wymiany powie-

śruby z osłoną, długość jednostki –

do zanurzenia, ostrzeliwany z broni

Wrak wydobyto dopiero po odpowied-

ston.

według danych Jamesa McClintocka

trza. Okręt miał też składane rury do

ręcznej. Wybuch ładunku przełamał

nich przygotowaniach w 2000 roku.

Podczas prób okręt jednakże

– wynosiła 12,19 m (12,01 m – we-

czerpania powietrza pod wodą (chra-

„Housatonic” na dwie części, któ-

17 kwietnia 2004 odbył się uroczysty

dwukrotnie zatonął z powodu błędów

dług badań archeologicznych), sze-

py), lecz według źródeł, nie działały

re w ciągu około 5 minut zatonęły.

pogrzeb ośmiu członków załogi, któ-

załóg. Za drugim razem, 15 paździer-

rokość – 1,07 m (1,17 m – według

one właściwie. Do ustalenia głębo-

Zginęło jednak jedynie dwóch ofice-

rych ciała zostały wydobyte z wraku

nika 1863 śmierć poniósł dowodzący

badań archeologicznych), zanurze-

kości zanurzenia wykorzystywano

rów i trzech marynarzy załogi: kpt.

po 136 latach. W ceremonii mającej

nim budowniczy Horace L. Hunley.

nie zaś – 1,22 m.

barometr rtęciowy, a do wyznaczania

John Williams, chor. Edward Hazel-

miejsce w Charleston brały udział

Okręt został następnie podniesiony

Wnętrze okrętu mogło pomieścić

kursu – kompas. Uzbrojenie jednost-

tine, Charles Muzzey, John Welsh

tysiące ludzi z całego USA, wielu z

z dna i z nową załogą wyruszył do

9 członków załogi, choć warunki ich

ki stanowiła mina wytykowa umiesz-

i Theodore Parker.

nich ubranych w mundury i stroje z

czona na 5-metrowym wysięgniku na

walki z flotą Unii, pod nazwą „H. L.

pracy na pokładzie były prymitywne.

Jednakże, po zatopieniu „Ho-

czasów wojny secesyjnej.

dziobie okrętu i zaopatrzona w har-

Hunley” na cześć konstruktora.

Taka liczebność załogi wynikała z

usatonic”, zatonął również „Hunley”

kg