24

Kurier kulturalny

17–30 sierpnia 2012 nr 15 (163) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Prawdziwa poezja żyje wiecznie

Przed 14 laty zmarł wybitny polski poeta Zbigniew Herbert. Nasz krajan, urodzony we Lwowie i ochrzczony

w kościele św. Antoniego. Zmarł w Warszawie i tam został pochowany. We Lwowie pamiętają o nim i cenią

bardzo wysoko jego poezję, jego osiągnięcia literackie, jego nieugiętą postawę do prawa na własną twór-

czość, na własne myślenie, na niezależność od reżimu komunistycznego.

JURIJ SMIRNOW

tekst i zdjęcia

Jego myśli i pozycja obywatel-

ska są bliskie naszemu pokoleniu,

zarówno Polaków, jak i Ukraińców,

którzy obecnie żyją w innej rzeczywi-

stości. Dlatego było bardzo miło, że

z inicjatywą organizacji literackiego

spotkania, poświeconego twórczości

Zbigniewa Herberta wystąpiło lwow-

skie ukraińskie wydawnictwo „Kame-

niar” i jego dyrektor Dmytro Sapiha.

Wydawnictwo to od lat interesuje

się dorobkiem Zbigniewa Herberta.

Wydane zostały już dwa tomy jego

wierszy w przekładzie na język ukra-

Dmytro Sapiha, dyrektor wy-

iński. Są to wspólne polsko-ukraiń-

dawnictwa „Kameniar”

skie projekty. W ramach tych projek-

tów odbyła się też kompozycja słow-

no-muzyczna, oparta na twórczości

poety. W koncercie udział wzięli:

Tatiana Pawełko, aktorka ukraińskie-

Uczestnicy koncertu muzyczno-poetyckiego poświęconego poezji Zbigniewa Herberta

go Teatru Dramatycznego im. Marii

Zańkowieckiej, Wiktor Lafarowicz,

wierszach. Jego poezja jest bardzo

aktor Polskiego Teatru Ludowego we

kameralna. Nie był on trubadurem,

Lwowie i duet muzyczny na gitarę

ale raczej filozofem. Dziś, miasto,

i skrzypce.

którego dla niego nie było na mapie,

Spotkanie miało miejsce w bi-

znów obudziło się do życia i Zbigniew

bliotece w kamienicy nr 9 przy Ryn-

Herbert znów jest obecny we Lwo-

ku, w dawnych salach rezydencji

wie, na zawsze.

arcybiskupów łacińskich we Lwowie.

Już od dziesięciu lat Herbert

Brzmi cicha, nastrojowa, nostalgiczna

brzmi też po ukraińsku. W tym pro-

muzyka. Dźwięki przypominają, że

jekcie aktywny udział brała też redak-

nie z własnej woli Herbert wyjechał

tor Bożena Rafalska. Obecnie jego

ze Lwowa, wyjechał na zawsze, że

poezja dotarła do Odessy, Charko-

nigdy już nie wrócił do rodzinnej ka-

wa, Kijowa i nawet Sum. Jego poezja

Wiktor Dmytruk, tłumacz po-

mienicy przy ul. Łyczakowskiej 55.

nadal pozostaje aktualną, jest ona

ezji Zbigniewa Herberta

Melodia przypomina o jego tęsknocie

częścią historii literatury światowej.

I jak ten świat niszczymy, ten nasz

za rodzinnym miastem, za ojczystym

Herbert potrzebny jest nam, jak wielu

mikrokosmos starego Lwowa. Polski

krajem. Poeta objechał pół świata,

innych utalentowanych ludzi”.

poeta Adam Zagajewski pisał o życiu

ale nigdy nie zawitał w tak mu dro-

Znów muzyka. Naprawdę płaczą

Herberta i o wielu innych jego rówie-

gie strony, nie zobaczył nigdy więcej

skrzypce pod smyczkiem Bohda-

Kolejny tomik poezji Herberta w przekładzie na język ukra-

śnikach: „Było to życie, w środku któ-

znajomych bruków lwowskich ulic, ani

na Dwornika. Tyle alegorii w poezji

iński

rego były dwie okupacje, dwa wojska

rodzinnego grobowca na Cmentarzu

na ulicach starego Lwowa”. Myślę o

Łyczakowskim…

lwowskiego tłumacza Wiktora Dmy-

lwowskich rówieśnikach Herberta,

Dalej brzmiały wiersze poety

truka. On też był obecny na tym spo-

których zniszczyła ta wojna, tamte

po polsku i w wersji ukraińskiej – o

tkaniu i dołączył się do deklamacji

dwie okupacje. Z drugiej zaś strony,

dzieciństwie, o doświadczeniach do-

wierszy polskiego poety, a później

jestem oczarowany królewską god-

rosłego człowieka, o matce, o babci,

powiedział: „Cóż można powiedzieć

nością jego poezji. Chciałbym, aby

lwowskiej Ormiance z rodziny Bała-

o poecie tej miary co Zbigniew Her-

tę godność odczuli wszyscy, którzy

banów…, o piecu kaflowym w przy-

bert? Niech sam opowiada o sobie

czytają książki Herberta”.

tulnym lwowskim mieszkaniu, o pa-

swoimi wierszami. Jest to poeta o

Znów cicho brzmi muzyka i wier-

pieżu i tajemnicach wszechświata…

wymiarze światowym. Po śmierci

sze poety, często gorzkie:

Dyrektor wydawnictwa „Kame-

Herbert zrobił się jak by bardziej zro-

„Każdy robi swoje.

niar” Dmytro Sapiha zwrócił się do

zumiałym, a jego postać bardziej mo-

Jeden handluje, inny dzieci

zebranych: „Czternaście lat temu

numentalna. Chcieli z niego zrobić

wychowuje,

nad Warszawą szalała burza. Wśród

proroka lub świętego. Ale on nie był

a Pan Bóg nas wszystkich powoła

grzmotów i piorunów odszedł na za-

święty – często był zwykłym człowie-

Wiktor Lafarowicz, aktor Pol-

do siebie w swoim czasie”.

wsze w dalekie zaświaty poeta Zbi-

kiem, trudnym w życiu codziennym,

skiego Teatru Ludowego we

Życie trwa i słowo żyje. Każde

gniew Herbert, wielki Europejczyk,

nawet dla swoich bliskich. Miał jasne

Lwowie

takie spotkanie – to maleńki cud,

wielki Polak, wielki Lwowiak. Ale on

i ciemne okresy życia, ale zawsze był

cud spotkania z prawdziwą poezją.

nadal rozmawia z nami ze stron swo-

człowiekiem absolutnie uczciwym,

Herberta. Na przykład: czapla stoi

Żal tylko, że na to lipcowe spotka-

ich książek i nie tylko po polsku, lecz

prawdziwym. Nigdy nie kłamał – ani

w wodzie na jednej nodze i patrzy

nie przyszło tak mało ludzi. Czy nie

po ukraińsku, angielsku, japońsku.

w życiu, ani w poezji. Wielu ludziom

na świat – również na nas. Piękna

było dostatecznej reklamy, czy może

Herbert żył i tworzył w trudnych cza-

nigdy nie wybaczył nieuczciwości, z

melodia piosenki „Umówiłem się z

Tatiana Pawełko, aktorka uk-

zmęczył ludzi niezwykły upał.

sach, w czasach, gdy panował terror,

wieloma był skłócony. Widział i rozu-

nią na dziewiątą…”. Z kim? Z poezją

raińskiego Teatru Dramatycz-

Muzyczno-poetycki koncert zo-

lała się krew i zabijano ludzi. Na całe

miał co się dzieje z Polską. Nie podo-

Herberta? Kiedy i gdzie nastąpi to

nego im. Marii Zańkowieckiej

stał przygotowany bardzo starannie

życie została mu nostalgia za lwow-

bało mu się to, co działo się w latach

umówione spotkanie?…

kę, którą Herbert wysłał wiosną 1944

i na wysokim poziomie artystycznym.

skim domem, ukochanym miastem,

powojennych. Nie milczał, nie chwalił

Ależ, nie! Spotkanie to właśnie

roku do swego przyjaciela Zdzisława

Zasługuje on na prezentację przed

rodzinnym grobowcem. Trudno mu

władzy, nie szukał u tej władzy na-

trwa, trwa tu dziś i teraz. Ukraińskie

Ruziewicza i dla mnie było ogromną

znacznie szerszym audytorium, na-

było to wszystko zostawić na zawsze.

gród i pieniędzy.

tłumaczenie wierszy Herberta zosta-

niespodzianką, że ta kartka była wy-

wet w Polsce. Wielbiciele twórczości

Były w jego życiu również spotkania

My, współcześni lwowiacy, cho-

ło wykonane z wyczuciem, zachowa-

słana na adres budynku, gdzie teraz

Herberta powinni zobaczyć jak cenią

pełne nadziei i radości, spotkania z

dzimy tymi samymi ulicami, widzimy

no styl poezji Herberta i nie straciły

mieszkam, do kamienicy, gdzie się

i lubią poetę współcześni lwowiacy –

całym światem. Wiele rozumiał z tych

te same kamienice. Sam kiedyś prze-

na tym jego głębokie filozoficzne me-

urodziłem. Jaki mały jest ten świat!

Polacy i Ukraińcy.

lekcji życia i wiele wyraził w swoich

żyłem taki cud. Oglądałem pocztów-

dytacje. Jest w tym wielka zasługa