28

Żołnierskie opowieści

17–30 sierpnia 2012 nr 15 (163) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

EROS W LEGIONACh

Tematyka dotycząca „tych spraw” od czasu do czasu przewija się w publikacjach poświęconych wojsku,

jednak do tej pory nie doczekała się kompleksowego opracowania, głównie ze względu na małą ilość źródeł.

Nieco światła na sprawy związane z życiem seksualnym żołnierzy rzucają pamiętniki oraz wspomnienia.

to trochę oczy błyszczały przy opo-

tarza. Szli więc ospale za mną, dzie-

ADAM KACZYŃSKI tekst

ląc się głośno swymi wrażeniami.

wiadaniu jak na „czyste” oburzenie.

Pocztówki z kolekcji autora

Biorę więc szpicrutę, daję jej i mówię:

- Jo to bym se wybroł tę grubą,

„A niechże pani idzie go <liznąć> tą

czerwoną, co z cebrzyka wodę lała

Analizując tego typu materiał mu-

na siebie – zapiszczał cienko, jak

szpicrutą, kiedy taki bezwstydnik”.

simy pamiętać, iż epoka w której były

Niestety, widocznie zostałem

kogucik, niski siedemnastoletni „wia-

tworzone rządziła się swoimi prawa-

źle zrozumiany, bo kobitka plunę-

rus”, który „dno” za dużych spodni

mi, przez co nie pisano o wielu rze-

nosił stale na wysokości kolan.

ła i wychodząc zawołała: „A niech

czach, bądź używano nieco pokręt-

- Idź szczeniaku – powiedział

mu ta nawet psy odgryzą, co mi ta,

nych przenośni, dzięki którym całość

mom swoigo chłopa w dumu!”.

drugi – toż to stara baba, mogłaby

nabiera wyrafinowanego „smaczku”.

mieć trzech takich synów jak ty. Ja

Również na Wołyńskim odcinku

Połączenie tak specyficznej tematyki

widziałem „brenetkę”, taką w czer-

nacierającym legionistom powodziło

z tak specyficznym wojskiem jakim

się nie najgorzej. Bariera językowa

wonej chustce na łbie, to ci kobita,

były Legiony Polskie będące niczym

a biała jak mąka!

nie sprawiała większego problemu

innym jak ochotniczą zbieraniną ludzi

- A skąd wiesz, że brunetka, kie-

i kontakty nawiązywano dość łatwo.

bądź co bądź nieszablonowych, daje

Niestety przesuwanie się frontu spra-

dy chustkę na łbie miała? – odgryzł

bardzo ciekawe rezultaty. Jak już

wiało, iż zawiązane znajomości bar-

się pierwszy.

wspomniałem głównym źródłem za-

- A ty myślisz że ja ji czas ino na

dzo szybko się kończyły, a miejsce

wierającym materiał o tych sprawach

dotychczasowych oddziałów zajmo-

łeb potrzoł, jak obywatel doktór je

są żołnierskie pamiętniki. Jednym z

wały kolejne. Smutek spowodowany

„inspicirował”. Niedługo było, ale do-

najlepszych spośród nich dziennik

bre było! Obywatel dokrór ino sam

przymusowym porzuceniem uko-

spisywany przez dr Sławoja Skład-

chanych niejednokrotnie stawał się

obejrzoł i drzwi zamyko!

kowskiego, który oprócz problemów

przyczyną docinek i niewybrednych

- Obywatele dosyć tego gadania

związanych z higieną wiejskich wy-

– powiedziałem z bardzo sztuczną

żartów:

chodków dostrzegał także inne prze-

powagą.

„Martwisz się bracie, gdzie

jawy życia swoich podopiecznych.

- Cichojta chłopcy! – pojednaw-

idziesz? – zawołał mały, czupurny,

Chęć dbałości o czystość, zarówno

słabo widoczny spod rynsztunku wia-

czo rzucił milczący dotąd trzeci, ro-

tą zwykłą, jak i też moralną, skłaniała

rus-kapral. – A no, to ja ci powiem,

biąc filozofa – obywatel doktór chcioł

przyszłego premiera do skrupulatne-

idziesz, gdzie nazywa się Bezbabie,

ino zobaczyć, czy une ni majo... w

go odnotowywania swoich sukce-

poprzek!

możesz zobaczyć na mapie oby-

sów w dziedzinie walki z burdelami

watela porucznika. Tam będziesz

Wszyscy trzej ryczeli za mymi

i innymi miejscami uciech niosących

plecami. Ja tylko – przyśpieszałem

zatykał dziurę, ale nie taką jak tu w

zagrożenie dla legionistów. Moralne

kroku (Felicjan Sławoj Składkowski,

Gradysku, ale jeszcze większą, bo to

aspekty żołnierskiego życia opisywali

dziura we froncie…” (Felicjan Sławoj

Moja Służba w Brygadzie).

również księża kapelani. Niestety nie

Składkowski, Kwiatuszki administra-

O szybkości roznoszenia się

mieli tak wielkich i spektakularnych

tego rodzaju informacji może świad-

cyjne i inne, Warszawa 2005).

sukcesów jak dr Składkowski, stąd

czyć fakt, iż po południu już cała

Szczególnym miejscem dla le-

też ich spuścizna literacka pozostała

kompania ryczała: „doktorze my

gionistów był Kowel, w którym oprócz

nieco skromniejsza.

chcemy do tej kobiecej łaźni!”.

kluczowego dla wołyńskiego odcinka

Frontowe warunki i ciągłe prze-

frontu węzła kolejowego znajdowała

Pobyt w Kowlu wiązał się też z

bywanie wyłącznie w męskim towa-

wania, gdyż należały się one innym

pożegnanie nasze wyległo jeszcze

się cała masa tyłowych instytucji.

zagrożeniem chorobami wenerycz-

rzystwie prowadziło do narastania

oddziałom.

więcej dziewcząt niż na powitanie.

nymi, tym bardziej że „Powiał jakiś

Obecność dużej ilości kobiet sprzy-

wśród żołnierzy nastrojów, które

„W tych sprawach” znacznie le-

Obok nich stały matki, wyznające

seksualny wiatr z tych leśnych ostę-

jała wszelakim kontaktom, także tym

dziś moglibyśmy określić mianem

piej powodziło się żołnierzom pod-

zasadę, że córki pilnować należy do

pów i miejskich zaułków, dość że

wynikającym z nieporozumień i nie

skumulowania popędu seksualne-

czas działań ofensywnych. Oddziały

ostatniej chwili. Gdy tak ważyły się w

żołnierze o niczym nie mówią tylko

znajomości topografii miasta. Było

go. Zwłaszcza okresy walk pozycyj-

legionowe posuwając się przez Lu-

powietrzu ostatnie chwile pożegnań

tak min. w przypadku poszukiwania

wygłaszają przechwałki, jak to było,

nych takie jak te nad Nidą wiosną

belszczyznę i Wołyń niejednokrotnie

bez słów, nagle w pierwszej czwórce

łaźni dla wojska. Zdarzenie, o którym

gdy mu dała, oczywista na miłość.

1915 r., czy też ciągnąca się kilka

stykały się z miejscową ludnością,

jeden z żołnierzy, wsparty na kara-

To udziela się smarkaczom osiem-

za chwilę będzie mowa było potem

miesięcy kampania wołyńska z lat

a wszystkie nadarzające się okazje

binie, a za nim cała kolumna ryknęli

nasto- i dwudziestoletnim, no i jest

długo rozpamiętywane przez żołnie-

1915 –1916. Sprawiały, iż widok

były skrupulatnie wykorzystywane

refren znanej piosenki:

kłopot”.

rzy i stało się przyczyną docinek wy-

przedstawicielek płci pięknej sta-

„Ale ona mi nie dała,

przez legunów:

mierzonych w dr. Składkowskiego:

W samym mieście oprócz kilku

wał się dla legionistów prawdziwym

Bo się mamy bardzo bała!”.

„Są tu wspaniałe drzewa wiśnio-

„Sam z trzema żołnierzami uda-

oficjalnych domów publicznych ist-

rarytasem. Cała strefa przyfrontowa

Dziewczęta udały, że nie wie-

we, całe okryte owocami. Chłopcy

niały podobno także tajne miejsca

łem się obejrzeć drugą, wskazaną mi

była na ogół wysiedlana w promieniu

dzą, o co chodzi, ale matki zaczęły

nasi prosili dziewczęta miejscowe,

schadzek, służące wcześniej żoł-

łaźnię. Po przejściu paru bocznych

kilkunastu kilometrów, dlatego zwykli

się śmiać z widoczną ulgą z powo-

by im wisien narwały, bo oni są zmę-

nierzom armii carskiej. W ramach

ulic weszliśmy, w myśl wskazówek,

żołnierze nie mieli nawet najmniej-

du tych śpiewanych zapewnień. Tak

czeni i nie mogą wleźć na drzewo.

z podwórza do ciemnego korytarza,

środków zapobiegawczych lekarze

szych szans na ujrzenie kogokolwiek

wyszliśmy ze wsi, zostawiając pięk-

Te w naiwności wchodziły na drze-

w którym czuć było już parę. Stąd

batalionowi wygłosili dla żołnie-

innego poza towarzyszami broni.

ną połowę jej ludności „pod dobrym

wa, co bacznie „obserwowali” nasi

rzy odczyty o szkodliwości chorób

w mroku otworzyłem drzwi, które

Zupełnie inaczej przedstawiała

wrażeniem”.

chłopcy, stojąc pod drzewami. Wi-

wenerycznych i sposobach na ich

poznałem po jasnej szparce, przez

się sytuacja na tyłach. We wsiach

Podczas stacjonowania oddzia-

docznie widoki, jakie mieli przy tym,

uniknięcie. Innym sposobem walki

którą wydobywało się światło. Otwo-

położonych na dalekim zapleczu

łów legionowych w poszczególnych

dodały im sił, gdyż wkrótce wleźli

z zagrożeniem wenerycznym były

rzyłem drzwi i... zdębiałem. W łaźni

frontu nie ewakuowano ludności cy-

wsiach zdarzały się również sytu-

„pomagać” panienkom. Zapewne w

był widocznie damski dzień bo około

niemieckie pakiety VIRO – łac. „męż-

wilnej. Nie brakowało również dziew-

acje, w których zachowania żołnie-

gęstwinie liści nie zawsze chwytają

piętnastu kobiet długich i krótkich,

czyźnie”. W skład pakieciku oprócz

cząt „ładnych i śmiałych względem

rzy powodowały dość nietypową

wyłącznie za wiśnie, gdyż co chwila

prezerwatywy wchodziły także takie

grubych i cienkich, czerwonych i bla-

naszych chłopców, lecz pod każdym

reakcję płci pięknej:

słychać z drzew piski i krzyki: „Co

specyfiki jak maść rtęciowa oraz roz-

dych – myło się w izbie dość widnej,

względem niezbyt czystych” (So-

„Wczoraj w czasie przyjęć chorych

pon robi, bo zlize zoro!...”

twór protargolu, który należało sobie

ale całej zasłanej gęstą parą. Szyb-

lek Wicenty, Pamiętnik Legionisty,

przyszły do mnie dwie „kobitki”, jedna

Dotychczas żadna nie zlazła,

zakroplić. Oto co zanotował na ten

ko zamknąłem drzwi, nim zdążyły

Warszawa 1988). Co prawda kobiet

starsza już, druga młoda. Nie krępując

więc widocznie nic „strasznego” się

temat dbający z ogromną zapalczy-

się zorientować w naszym najściu.

było pięć razy mniej niż legionistów,

się obecnością porozbieranych żołnie-

tam w górze nie dzieje” (Felicjan

wością o sprawy higieny dr Skład-

Stojący za mną z błyszczącymi nie

ale co bardziej sprytni żołnierze i tak

rzy, weszły śmiało i młodsza ze strasz-

Sławoj Składkowski, Moja Służba w

kowski:

tylko bagnetami, ale i oczami chłop-

potrafili się odnaleźć w takiej sytuacji.

nym zgorszeniem opowiedziała:

Brygadzie, Warszawa 1990).

„Stosunek płciowy żołnierza nie-

cy ryknęli: „Obywatelu doktorze, my

Schadzki z gospodyniami domów w

„Jedyn paskudnik caluśki goły

Jako puentę do wszystkich

mieckiego nie kończy się nawet w

nic jeszcze z tej łaźni nie widzieli-

których, kwaterowali żołnierz nie na-

leży za wsio na trowie, z początku

spotkań z wiejskimi dziewczętami

chwili opuszczenia mieszkania chwi-

śmy!” – zorientowali się bestie od

leżały do rzadkości. Czasami ich cena

do góry d..., a potym jak my szły

możemy przytoczyć kolejny fragment

lowej kochanki: ma on jeszcze obo-

razu, że do łaźni kobiecej wpadliśmy

była z góry ustalana – i tak podczas

wykręcił się bezwstydnik do góry...

pamiętnika doktora Składkowskiego:

wiązek dokładnie zapisać nazwisko,

przypadkowo.

kampanii wołyńskiej poleska świtka

brzuchem. Niech no pan starszy idą

„Wczoraj o godzinie 4 rano wy-

imię i adres partnerki, by podać to

- Maszerować za mną! – za-

była warta dwa tygodnie wspólnego

z nami, a dobrze go tam <lizną> tą

maszerowaliśmy z Dąbrowy. Widocz-

wszystko władzom w razie zakażenia

wołałem, sam grubo speszony tymi

pożycia. Nie mniej jednak przy po-

<pidrutą> to mu się odechce we wsi

nie flirt, rozpoczęty przez naszych

się. Inaczej zostaje surowo ukarany.

nieoczekiwanymi studiami etnogra-

dziale kobiet obowiązywała jedna

takie rzeczy robić!”.

chłopców we dnie na drzewach

Ułożono nawet specjalne formularze

ficzno-anatomicznymi, kierując się z

niepisana zasada – nie wolno było

Miałem dużo chorych, byłem za-

wiśniowych, rozwijał się pomyślnie

dla chorych wenerycznych, które na-

powrotem na podwórze tak szybko

podrywać dziewczyn zamieszkałych

jęty, z drugiej strony „kobitce” zanad-

wieczorem już na murawie, gdyż na

leży starannie wypełniać, pod odpo-

jak pozwalała na to ciemność kory-

poza własnym rejonem zakwatero-