28

Kurier kulturalny

31 sierpnia–13 września 2012 nr 16 (164) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

święto Bojków w Turce

Pięć dni trwał ogólnoświatowy festiwal Bojków w trzech miejscowościach województwa lwowskiego: Turce, Sam-

borze i Starym Samborze. W tych regionach mieszka najwięcej przedstawicieli tego pradawnego ludu – Bojków,

duża część których zamieszkiwała niegdyś wschodnie tereny Polski. Na ten jubileuszowy festyn zjechali Bojko-

wie ze wszystkich zakątków Ukrainy i z trzydziestu państw świata.

W koncercie udział wzięły najlepsze

SABINA RÓŻYcKA tekst

amatorskie zespoły artystyczne. Od-

zdjęcie: archiwum

były się zawody sportowe. Rozpalo-

administracji Turki

no olbrzymią watrę. Oczy rozbiegały

się od różnorodnych kolorów stro-

W uroczystościach udział wzięły

jów ludowych, rozmaitości wyrobów

liczne zespoły folklorystyczne, za-

artystycznych, wabiły różnorodne

równo zawodowe, jak i amatorskie

potrawy regionalne, przygotowane

z województw lwowskiego, iwano-

przez gospodynie z Turki.

frankowskiego i z Zakarpacia. Na

„Jako mały chłopak pasłem kro-

program obchodów święta złożyły

wy na połoninie koło Jaworu. Wtedy

się jarmarki twórców ludowych, na-

już myślałem, jakby dobrze było by

ukowe i literackie konferencje, kon-

tu zebrać wiele ludzi, żeby tańczyli i

kursy i prezentacje, a także smako-

śpiewali, prezentowali swą kulturę,”

wite pokazy kuchni bojkowskiej.

– mówi dziennikarce Kuriera główny

„Impreza odbywa się już po raz

inicjator święta, prezes towarzystwa

piąty, – zaznaczono w administracji

„Bojkowszczyzna XXI wieku” Petro

państwowej rejonu tureckiego. –

Kosaczewycz. Minęły lata, Petro

Pierwsze imprezy tego typu odbyły

ukończył Kijowski Instytut Kultury,

się w 1992 roku. Ten, piaty, zorgani-

a pracę magisterską pisał na temat

zowany jest szczególnie uroczyście.

reżyserii imprez masowych – w taki

Z tej okazji część funduszy została

sposób jego dziecięce marzenia zre-

przeznaczona przez rząd z budże-

alizowały się. Ich realizacja rozpo-

tu państwa – 9,5 mln hrywien, a na

częła się w latach 90., gdy Ukraina

czele komitetu organizacyjnego sta-

uzyskała niezależność. W 1991 roku

nął minister kultury Ukrainy Mychajło

Kosaczewycz założył rejonowe to-

Kuliniaka”. Świętowanie rozpoczęły

warzystwo „Bojkowszczyzna”, które

sygnały trembit, które zabrzmiały

z czasem rozszerzyło swoją działal-

na centralnym placu Turki i ogłosi-

demonstrowali swe umiejętności wo-

Ławrowie, gdzie część artystyczna

ność na województwo, a potem i na

ski – symbol nieba i zielony – kolor

ły rozpoczęcie uroczystości. W tym

kalne i taneczne. Opodal sceny – roz-

festiwalu „Karpatia – 2012” odbyła

całą Ukrainę, a od 2010 roku stało się

naszych Karpat. Przeważają w na-

czasie na szczytach Karpat Pikuju,

legły targ bojkowski. Można tu kupić

się pod tablicą, upamiętniającą księ-

ogólnoświatowym. Tylko na Ukrainie

szych haftach ornamenty roślinne,

Magórze i Makówce zapłonęły boj-

drewniane naczynia, upominki ludowe

cia Lwa.

ma ono 17 oddziałów. „Organizuje-

geometryczne, – opowiada szefowa

kowskie watry.

i haftowaną odzież. Litr górskiego mio-

Ciekawy przebieg miał w Turce

my bojkowskie festyny, bo jest to

muzeum regionalnego „Bojkowsz-

„Bojkowie mieszkają w 30 pań-

du kosztował 100 hrywien, a ręcznie

program „Ukraiński rodowód – nasz

pojęcie szersze niż festiwal, – mówi

czyzna” Rusłana Wowczanycz. –

stwach i osiągnęli to, że są uznani

kuty świecznik – 330, a drewniany

kwiat na całym świecie”. Jest to wie-

pan Kosaczewycz. – Festiwal to tyl-

Przed 20 laty we Lwowie panował

jako grupa etniczna na poziomie świa-

talerz – 180. Odbyły się też i zawo-

czór spotkań osób o nazwisku Bojko

ko pieśni i tańce, a festyn prezentu-

bum na wyroby haftowane. Hafto-

towym. Dlatego nasz festiwal ma za-

dy sportowe i naukowo praktyczna

i pochodnych: Bojczenko, Bojczuk,

je całą gamę życia narodu: rozwój

wano wtedy i kilimy i spódnice, i gor-

sięg światowy,” – zaznaczył Mychajło

konferencja pt. „Historyczny, ducho-

Bojkiewicz. Takich imprez – spotkań

ekonomiczny, historyczny, ducho-

sety. Teraz to już minęło, ale tradycja

Kostiuk, gubernator lwowski, otwiera-

wy, kulturowy, socjalno-ekonomicz-

osób o jednakowych nazwiskach –

wy, socjalny, turystyczny, sportowy

przekazywania bluzek haftowanych

jąc uroczystości.

ny i turystyczno rekreacyjny rozwój

w Polsce odbywa się bardzo dużo.

– wszystkie strony naszego życia”.

z matki na córkę pozostała”. Zadzi-

Z okazji jubileuszu pierwszego

Bojkowszczyzny”.

Wiele miały do zademonstrowania

Pod koniec imprezy uzgodniono, że

wiają też bojkowskie nazwy naczyń:

dnia odbyło się stemplowanie spe-

Równolegle we wsi Striłki rejonu

ochocze do rękodzieła panie i pa-

kolejny festyn odbędzie się w 2017

macka – drewniana miarka owczego

cjalnego okolicznościowego znaczka

starosamborskiego odbył się regio-

nienki. Lokalne artystki chętnie dzie-

roku, a w 2015 odbędzie się Trzeci

sera czy łyżka-waryszka – czerpak

pocztowego, wyemitowanego przez

nalny festiwal pieśni sakralnej im.

liły się tajnikami swego mistrzostwa.

Ogólnoświatowy Kongres Bojków.

do nabierania barszczu lub kaszy.

Ukrpocztę. Festiwal rozpoczął się

ks. Mychaiła Werbickiego, autora

„Dominują w naszych haftach cztery

Niemniej, festiwale bojkowskie będą

Na połoninie koło wioski Jawor

występem najmłodszych w konkursie

muzyki hymnu narodowego. Do fe-

kolory: czarny – ciężka codzienna

odbywać się co roku w różnych re-

odbyło się ogólne świętowanie pod

folklorystycznym „Maleńcy Bojkowie

stiwalu dołączył się nawet klasztor w

praca, żółty – kolor chleba, niebie-

gionach Ukrainy.

tytułem „Echa bojkowskiego kraju”.

i Bojkinie”. Tu chłopcy i dziewczynki

święto tarnopolskiego zamku

Fortyfikacje, które powstały w Tarnopolu w latach 1540-1548 z zadaniem obrony południowo-

wschodnich rubieży Rzeczypospolitej przed najazdami Tatarów, nazywają Starym Zamkiem lub

po prostu zamkiem tarnopolskim. Jest to zabytek klasy krajowej usytuowany na lewym brzegu

rzeki Seret. Dziś ze starej fortecy, po kolejnych przebudowach, pozostała tylko część pałacu.

Niedawno urządzono tu festyn. Każdy, kto w tym czasie odwiedził Tarnopol, na moment prze-

niósł się w epokę średniowiecza, odczuł ducha epoki, obejrzał żywe rzeźby i przedstawienie

olbrzymów. Ale najważniejszą była tu historia.

Zamek często był oblegany. Już w

kazano władzom austriackim, które

SABINA RÓŻYcKA

czasie budowy, w 1544 roku, Tata-

urządziły tu koszary.

opracowanie

rzy starali się zdobyć umocnienia i

21 lipca 1917 roku wojska ro-

OLESIA KRASNOWSKA

miasto. Ale powstrzymano tatarską

syjskie uchodzące z miasta wysa-

zdjęcie

nawałę. Później w latach 1575, 1589,

dziły pałac w powietrze. W okresie

„Prawo do użytkowania ziemi i bu-

1672 zamek przeżywał ciężkie na-

międzywojennym został częściowo

dowy twierdzy hetmanowi koronnemu

jazdy. W 1675 roku pasza Ibrahim

odbudowany. W budynku umiesz-

Janowi Tarnowskiemu nadał król Zyg-

Szyszman zdobył miasto. Turcy spa-

czono szkołę podchorążych rezerwy

występ zespołu z chorzowa

munt I. Budując fortecę przegrodzono

lili zamek, zniszczyli fortyfikacje, wy-

Wojska Polskiego, a od 1936 roku –

groblą rzekę Seret u jego podnóża.

sadzili w powietrze obie wieże, któ-

Komitet Naukowy im. Baworowskich

W czasie festynu aleja przy

na miecze i topory. Śledząc wpraw-

Powstało olbrzymie jezioro, którego

rych już nigdy nie odbudowano. Na

z cennymi zbiorami rękopisów i doku-

zamku przekształciła się w scenę,

ne ruchy rycerzy widzom zdawało

błotniste brzegi broniły dostępu do

przełomie XVII-XVIII wieku zamek

mentów. Zabudowania zniszczono w

na której występowały… olbrzy-

się, że przenieśli się o kilka stuleci

miasta. Fortecę od miasta odgradzał

przebudowano. W czasie okupacji

1940 roku. Obecnie na terenie daw-

my w jaskrawych strojach. Jedni

wstecz. Obchody uświetnił też ze-

rów i częstokół i dostać się do niego

rosyjskiej w 1810 roku organizowano

nego zamku po rozbiórce ruin stanął

na metrowych szczudłach, inni na

spół taneczny Tomasza Micha z

można było przez murowaną bramę

tu bale. Ostatni z właścicieli – hrabia

hotel „Tarnopol”. Obecnie ocalałe

półmetrowych. Artyści przedstawia-

Centrum Kultury w Chorzowie, mia-

i zwodzony most,” – wyjaśnia miesz-

Korytowski, po raz kolejny przebu-

fragmenty zamku są dumą miasta.

jący „olbrzymy” przyjechali tu aż z

sta partnerskiego Tarnopola. Go-

kanka Tarnopola Olesia Krasnowska.

dował resztki zamku w stylu pałaco-

Między innymi, pierwszy szkic sta-

Eupatorii na Krymie. Nie mniejsze

ście z Polski bawili widzów śpiewem

Zamek budowano przez osiem

wym. Zlikwidował resztki umocnień,

rego zamku sporządził znany polski

zainteresowania wywołały żywe

i tańcami, a także rozdawali cukierki

lat i ukończono budowę w 1548 roku.

wież i bramy, dobudował nową bra-

artysta Napoleon Orda. Szkic ten jest

rzeźby. Święto nie obeszło się bez

(znikały w mgnieniu oka) i baloniki.

Z czasem fortyfikacje modernizował

mę wjazdową. Potem już było coraz

obecnie przechowywany w Muzeum

turnieju rycerskiego, gdzie walczono

syn Jana Tarnowskiego – Krzysztof.

smutniej: w 1843 roku pałac prze-

Narodowym w Krakowie.

kg