14

Przegląd wydarzeń

30 października–15 listopada 2012 nr 20 (168) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Wędrujący lwowski pomnik Nowe perspektywy

współpracy

Pierwszym i najstarszym „świeckim” pomnikiem we Lwowie był pomnik

hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Przedtem nikt nie stawiał pomników

informacyjnej

osobom świeckim. Dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku zaczęto okazy-

wać uczucia patriotyczne w sposób bardzo materialny i trwały – w spiżu

W malowniczej scenerii jeziora Świteź na Wołyniu,

i kamieniu. Pomniki wznoszono ku uczczeniu i upamiętnieniu ważnych dla

w ramach III części „Szkoły współczesnego dzien-

Lwowa i Polski wydarzeń historycznych oraz osób wybitnie zasłużonych.

nikarstwa” odbyła się międzynarodowa konferencja

„Od współpracy regionalnej do partnerstwa między-

STEFANIA ŁABAZIEWICZ

tekst

narodowego”. Program realizuje „Forum dzienni-

archiwum Centrum historii

karzy ukraińskich” przy współudziale administracji

miejskiej Europy Środkowo-

Wschodniej

wojewódzkiej.

zdjęcia

Na przełomie XIX i XX wieków

we Lwowie wzniesiono aż dziewięć

pomników: w 1894 – pomnik Jana

Kilińskiego, w 1895 – obelisk ku czci

Teofila Wiśniowieckiego i Józefa

Kapuścińskiego, w 1897 – pomnik

Aleksandra Fredry, w 1898 – pomnik

Jana III Sobieskiego, w 1901 – Kor-

nela Ujejskiego i pomnik Agenora

Gołuchowskiego. Pomniki te były

wykonane z brązu lub z piaskowca,

natomiast stopnie i cokoły były two-

rzone z różnych gatunków kamienia.

Na posiedzeniu jednej z sekcji konferencji

W latach 1752-1754 wzniesio-

no barokowy pomnik hetmana Sta-

formacji jest możliwa, – powiedział

AgNIESZKA RATNA

nisława Jabłonowskiego. Według

redaktor Kołacz. – Na przykład w

tekst i zdjęcia

J. Biriulowa twórcą posągu mógł

Lublinie mieszka sporo Ukraińców,

być Sebastian Fesinger. Stanisław

Konferencja stała się swego ro-

który są zainteresowani informacja-

dzaju podsumowaniem poprzednich

mi z Wołynia. Nasze redakcje mo-

Jabłonowski był od 1664 roku wo-

spotkań w czerwcu i lipcu, na które

głyby wspólnie publikować reklamy,

jewodą ruskim, od 1676 – hetma-

Pomnik hetmana Stanisława Jabłonowskiego na Wałach

wołyńscy dziennikarze mieli możli-

mogłyby też odbywać się wzajemne

nem polnym koronnym, a od 1682

Hetmańskich

wość pojechać do swoich kolegów

szkolenia.”

– hetmanem wielkim koronnym.

w Lublinie, Chełmie i Brześciu. W

W ramach konferencji polscy

zbroi, w bojowym hełmie na głowie

to lud czcił go i wielbił. Uważano go

Kasztelanem krakowskim został w

spotkaniu udział wzięli dziennikarze

dziennikarze  odwiedzili  mogiłę

i z hetmańską buławą w prawym

za swojaka. Swą rezydencję pobu-

1692 roku. Był najwybitniejszym

z Kuriera Lubelskiego i TV Lublin,

polskich oficerów w miejscowości

ręku. Posąg w pozłacanej zbroi sta-

dował na terenie jurydyki, nazwanej

i najbardziej walecznym wodzem

rozgłośni telewizyjnej TRK Brześć,

Mielniki, rozstrzelanych bez sądu

nął naprzeciwko Niskiego Zamku.

później Jabłonowszczyzną.

swego okresu. Od czasów panowa-

która jest częścią programu ogól-

i śledztwa przez bolszewików 28

Po rozbiórce murów miejskich,

Największy szacunek i dozgon-

nia Jana Kazimierza brał udział we

nobiałoruskiego i gazety Wieczorny

września 1939 roku.

nakazanej przez Austriaków pomnik

ną wdzięczność mieszkańców Lwo-

wszystkich wojnach Rzeczypospoli-

Brześć. Najliczniejszą delegacją była

Z dziennikarzami spotkał się gu-

przeniesiono na nowe miejsce –

wa uzyskał hetman Jabłonowski za

tej: przeciwko kozakom, Moskalom,

delegacja dziennikarzy z Wołynia:

bernator Borys Klimczuk. „Wołyń dla

dziedziniec kompleksu zabudowań

zwycięstwo na ordą tatarską w 1695

dziennikarze gazet wołyńskich, wo-

nas nie jest tylko terenem – zazna-

Szwedom i Turkom. Był serdecznym

jewódzkiej rozgłośni radiowej i gazet

czył urzędnik. – Przed 1939 rokiem

klasztoru oo. jezuitów. Hetman był

roku – był to ostatni najazd Tatarów

przyjacielem i kompanem wojennym

rejonowych. Przedstawiciele mediów

mieszkali tu wspólnie Polacy, Ukra-

orędownikiem i dobrodziejem tego

na tereny Rzeczypospolitej. Lud

Jana III Sobieskiego i towarzyszył

nie tylko wymieniali doświadczenia,

ińcy i Żydzi. Obecnie niektórzy poli-

zakonu i po śmierci w 1702 roku

lwowski swą wdzięczność i uznanie

mu we wszystkich wyprawach wo-

ale i omawiali szereg kwestii dotyczą-

tycy starają się rozgrywać tę kartę.

spoczął w krypcie rodowej jezuic-

wyraził przez wzniesienie hetmano-

jennych i bitwach.

cych aktywizacji współpracy. „Nie tak

Przybyły tu rodziny polskie, ob-

kiego kościoła. Po kasacie zakonu

wi pomnika w mieście.

Dla Lwowa, gdzie miał swoją

często mamy okazję, żeby spotkać

rabiały tę ziemię, gdzie nawet las

przez władze zaborcze, likwidacji

Na ośmiobocznym cokole ka-

rezydencję, był wielkim dobrodzie-

się w gronie ukraińskich, polskich i

nie chciał rosnąć. Gdy dzwoniły

kolegium i przekazaniu tych gma-

miennym stanęła rzeźbiona w ka-

jem i fundatorem. Wiele dobrego

białoruskich dziennikarzy, – twierdził

dzwony w kościołach – to nie pra-

chów na biura sądowe i skarbowe,

mieniu postać hetmana w rycerskiej

zrobił dla mieszkańców miasta i za

organizator konferencji Wołodymyr

cowali i katolicy i prawosławni. I od-

pomnik hetmana poszedł na ponie-

Daniluk. – Informacja przeważnie

wrotnie. Pobierali się i w cerkwiach.

wierkę – przeniesiono go na wysy-

nadchodzi do nas z Warszawy, Kijo-

Dlatego, gdy teraz niektórzy stara-

pisko gruzu w kącie podwórza ka-

wa czy Mińska, a rzadko z Lublina,

ją się wyjaśnić, kto ma rację, a kto

Łucka czy Brześcia. Jesteśmy bliscy

nie – nie słucham ich. Nie lubię ani

mienicy nr13 przy ul Karola Ludwika

terytorialnie, ale bardzo odlegli infor-

jednych, ani drugich, którzy na tej

(później Legionów).

macyjnie. Stąd ważne są bezpośred-

bolesnej sprawie starają się zdo-

Dopiero po latach, w połowie

nie kontakty dziennikarzy”.

być swą pozycję polityczną. Mam

XIX wieku, został odnaleziony przez

Według Dariusza Kołacza, pre-

jedną odpowiedź – zostawcie to

dziennikarza H. Stupnickiego. Odno-

zesa Oddziału Kuriera Lubelskiego

historykom, a ludziom, którzy zgi-

wiony, dzięki finansowemu wsparciu

w Lublinie są rozległe możliwości

nęli oddajcie hołd. Porządkowanie

mieszkańców Lwowa, przez rzeź-

współpracy. Lublin i Łuck leżą tak

cmentarzy tu, na Wołyniu, zaczy-

biarzy P. Eutele i L. Schimsera,

blisko siebie, że gdyby nie granica

namy od polskich pochówków. Jest

ustawiony został w 1859 roku na

można byłoby spotykać się o wie-

to jak „Ojcze nasz”. Wtedy znikają

głównej promenadzie miasta, któ-

le częściej. „Myślę, że współpraca

pytania, ludzie uśmiechają się do

rą na jego cześć nazwano Wałami

pomiędzy redakcjami i wymiana in-

siebie i współpracują”.

Hetmańskimi (a prawą, „parzystą”

stronę alei – ulicą Hetmańską).

Stał tam sobie spokojnie aż do

1932 roku, gdy znów przeniesiono

go w pobliże kościoła oo. jezuitów –

tym razem na plac przed świątynią,

zwany Trybunalskim.

Po wybuchu II wojny światowej,

tzn. „pierwsi bolszewicy” nie zrobili

pomnikowi krzywdy. Nie zaszkodzili

mu też Niemcy po 1941 roku. Dopie-

ro w 1944 roku nowe władze miasta

dały radę pomnikowi. W taki to spo-

sób pierwszy świecki pomnik, cenny

Pomnik hetmana Stanisława Jabłonowskiego na placu

zabytek sztuki barokowej, zniknął

Dziennikarka Kuriera galicyjskiego (pierwsza od lewej) z

Trybunalskim, przed kościołem jezuitów

bez śladu.

kolegami z Kuriera Lubelskiego