8

Zaduszki

16–29 listopada 2012 nr 21 (169) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Zapłonęło Światełko Pamięci

1 listopada, Wszystkich Świętych, to we Lwowie dzień szczególny. Oprócz tradycyjnego odwiedzania grobów

bliskich, Cmentarz Łyczakowski płonie tysiącami światełek. Nie ma grobu, aby nie stał tam znicz i nie

ważne czyj to grób, posprzątany czy całkowicie zarośnięty, pięknie odnowiony czy potrzaskany – wszędzie

paliło się światełko pamięci.

abyśmy my żyli wolni. I powiedzia-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI,

łem, że te pięć słów u wejścia na

KoNStANtY CZAWAGA

jeden z najpiękniejszych na świecie

tekst

polskich cmentarzy wojennych – u

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI,

wejścia na Cmentarz Orląt we Lwo-

KONSTANTY CZAWAGA,

wie. To najkrótsze, najpełniejsze

EUGENIUSZ SAŁO

i najpiękniejsze określenie sensu

zdjęcia

ich śmierci, sensu ich ofiary a także

Już po raz dziewiąty w tym roku

zobowiązanie dla nas. Zobowiąza-

odbyła się ta piękna akcja, której

nie do wiernej, żywej pamięci”.

przyświeca powiedzenie, że człowiek

Prof. Kunert wspomniał, że na

umiera dwa razy: po raz pierwszy,

początku tablicy epitafijnej na cmen-

gdy następuje śmierć fizyczna, a po

tarzu w Bykowni zostało umieszczo-

raz drugi gdy umiera pamięć o tym

ne kilka linijek wiersza Zbigniewa

człowieku. Stąd właśnie od dawna

Herberta, przed którego rodzinnym

ludy pogańskie czciły pamięć zmar-

grobowcem na Cmentarzu Łycza-

łych. Kościół katolicki podtrzymał te

kowskim w tym dniu delegacja Po-

tradycje i też oddajemy hołd pamięci

laków złożyła kwiaty i zapalono zni-

zmarłym w pierwszych dniach listo-

cze. „Ten cytat z wiersza Herberta

Przedstawiciewle społeczności polskiej i Konsulatu Generalnego RP złożyli wieńce i za-

pada.

można by streścić w kilku słowach.

palili znicze na grobach wybitnych Polaków

Pomysł uczczenia wybitnych oso-

Zarówno w Bykowni jak i tutaj na

tysięcy. Młodzież z Fundacji sty-

bistości, spoczywających na Cmen-

tlone jednakowymi białymi i czerwo-

pendialnej „Semper Polonia”, LKS

tarzu Łyczakowskim, zrodził się w

nymi zniczami, a przed mogiłą Pię-

„Pogoń” i innych, ma w tym okresie

2003 roku w rozgłośni Radia Lwów.

ciu Nieznanych z Persenkówki ze

ręce pełne roboty. Trzeba te znicze

To w okresie 1 listopada redaktor

zniczy ułożony krzyż. Dopiero, gdy

przeładować rozwieźć po punktach

radia Beata Kost prowadziła cykl au-

zapadnie zmrok widać ogrom tego

na cmentarzu, a tam już pieczę

dycji, w których przybliżała sylwetki

Cmentarza, świecącego i migocą-

nad nimi obejmują członkowie or-

wybitnych Polaków, którzy znaleźli

cego tysiącami Światełek Pamięci

ganizacji skupiających Polaków we

wieczny spoczynek we lwowskiej

na każdej mogile. Pamięć o nich nie

Lwowie i rozpalają Światełka Pa-

ziemi. Zapalano wtedy światełko pa-

umarła, więc i oni żyją!

mięci na poszczególnych mogiłach.

mięci w eterze. W kolejnych latach

1 listopada przed uroczystą Mszą

Dołączają do nich również miesz-

redaktorzy radiowi Irena i Genadiusz

świętą na Cmentarzu Orląt przedsta-

kańcy Lwowa.

Świdzińscy, Barbara Pacan, Graży-

wiciele polskich organizacji złożyli

Dla starszych Lwowiaków, którzy

na Basarabowicz i inni kontynuowali

wieńce i zapalili znicze na grobach

w latach komunizmu samotnie, po

te programy. Akcję wsparli dyplomaci

wybitnych Polaków. W uroczysto-

pracy odwiedzali groby bliskich i za-

polscy – ówczesny konsul generalny

ściach udział wzięli sekretarz Rady

palali zwykłe woskowe świece, dzie-

Wiesław Osuchowski, konsulowie

Ochrony Pamięci Walki i Męczeń-

lone na pół lub na trzy części, gdy na

Waldemar Kowalski i Marcin Zienie-

stwa prof. Andrzej Krzysztof Kunert,

kierownik Urzędu ds. Kombatantów

i Osób Represjonowanych prof. Jan

Stanisław Ciechanowski, konsul ge-

neralny RP we Lwowie, ambasador

Jarosław Drozd wraz z małżonką

oraz inni konsulowie.

„Ta ziemia do Polski należy,

Na punkcie XV dyżuruje Sabina Malinowska

choć Polska daleko jest stąd” – te

Cmentarzu Orląt są policzeni. Są

słowa pieśni mówią: „Ta ziemia do

słowa z pieśni „Czerwone maki na

nazwani. Mają swoje miejsca.

Polski należy, choć Polska daleko

Monte Cassino” przypomniał w ho-

Jesteśmy ogromnie wzrusze-

jest stąd”. Wymienił Monte Cassino,

milii metropolita lwowski arcybiskup

ni tym (mówię w imieniu delegacji

Bolonię, Ankonę, Tobruk, Loreto,

Mieczysław Mokrzycki, który w dniu

Rady Ochrony Pamięci Walk i Mę-

Narwik, Miednoje, Katyń, Charków,

Wszystkich Świętych przewodniczył

czeństwa), że mogliśmy wczoraj

zaznaczając jednocześnie, że są też

mszy św. na Cmentarzu Orląt, a na-

brać udział w ważnych rozmowach z

takie miejsca, do których nie sposób

stępnie procesji żałobnej na Cmen-

miejscowymi władzami, uruchomia-

trafić, „bo kryją je tajgi Sybiru, śnież-

tarzu Łyczakowskim we Lwowie.

jąc proces przygotowania budowy

ne przestrzenie Kołymy, wzburzone

Arcybiskup Mokrzycki podkre-

jeszcze jednego polskiego cmenta-

wody mórz i oceanów”.

ślił, że „galerii świętych mają swoje

rza wojennego tutaj, niedaleko, w

Po zakończeniu mszy św. głos

miejsce również święci i błogosła-

Malechowie.

zabrał prof. Andrzej Krzysztof Ku-

Godzina 6:30. Znicze ładuja stypendyści Semper Polonii

wieni, bohaterowie Kościoła naszej

Jesteśmy dumni, że mogliśmy

nert, Sekretarz Rady Ochrony Pa-

metropolii, jak wyniesieni na ołtarze

wicz, a z czasem Jacek Żur i Marian

cmentarzu sporadycznie migotały

wczoraj i dzisiaj wiązać tutaj biało-

mięci Walk i Męczeństwa: „Byłem

w ostatnich latach: św. Józef Bil-

Orlikowski. Dzięki słuchaczom Radia

chybotliwe płomyczki – widok świe-

czerwone szarfy na grobach Orląt,

już wiele razy na Ukrainie. Jestem

czewski – apostoł Eucharystii, św.

Lwów, głównie z Polski, i konsulato-

cącej się nekropolii jest naprawdę

na Łyczakowie, na cmentarzu Ja-

już któryś raz we Lwowie, któryś

Zygmunt Gorazdowski – apostoł

wi generalnemu do Lwowa zaczęły

wzruszający. Dotyczy to też i Cmen-

nowskim. Nie wiem, czy uda się nam

już raz na Cmentarzu Orląt, ale po

Dziadów i bł. Marta Wiecka – apo-

nadchodzić realne światełka w po-

tarza Orląt. Nawet gdy jeszcze nie

co roku w listopadzie być tutaj. Ale

raz pierwszy mam możliwość po-

stołka miłości”. „Jest to rzesza ludzi

staci zniczy. A grupa młodych ludzi

był zniszczony świece paliły się

chciałbym publicznie powiedzieć, że

wiedzieć tu kilka słów. 21 września

nieraz nawet niezauważonych, wy-

podjęła się trudu rozpalenia tych

głównie w miejscu grobu Nieznane-

zrobimy wszystko, żeby w listopa-

tego roku spotkał mnie najwyższy

szydzanych czy prześladowanych,

zniczy na konkretnych grobach. W

go Żołnierza – bo samego grobu nie

dzie roku następnego, w 95 roczni-

honor w życiu – przemawiałem na

a przecież bliskich i wiernych Bogu”

chwili obecnej dzięki olbrzymiemu

było, leżały tam tylko jakieś ułomki

cę listopada 1918 roku we Lwowie,

zbudowanym przez Instytucję, któ-

– dodał arcybiskup.

zaangażowaniu darczyńców, mło-

dawnych nagrobków. A po dewasta-

żebyśmy mogli tutaj przyjechać z

rą mam zaszczyt kierować – Radą

Wspomniał następnie o „bohater-

cji, gdy wejście na ten Cmentarz za-

dzieży z wielu szkół w Polsce i kół,

ogromną, piękną księgą cmentarną

Ochrony Pamięci Walk i Męczeń-

skich Orlętach Lwowskich poległych

murowano i groby zniknęły pod gru-

skupiających lwowiaków, co roku od-

Cmentarza Obrońców Lwowa w któ-

stwa – na zbudowanym przez nas

tutaj przed dziewięćdziesięciu laty”

zem i w chaszczach – było to jedyne

bywają się zbiórki zniczy, pieniędzy

rej opiszemy wszystkich, którzy tutaj

czwartym cmentarzu Katyńskim w

oraz o „potwornych morderstwach

miejsce, które świadczyło o randze

na nie, czy też prowadzone są akcje

spoczywają. Dziękujemy, że może-

Kijowie-Bykowni. Mówiąc o tych,

na chrześcijanach w krajach islamu,

tych pochówków. Teraz widok jest

promujące tę inicjatywę. W ostatnich

my być tutaj z państwem”.

którzy tam znaleźli miejsce przy-

w Indiach, Pakistanie i o żołnierzach

zupełnie inny – równe rzędy krzyży,

latach liczba zniczy przywożonych

Wzruszający momentem było

wołałem pięć słów. Które mam tu-

zabitych w Afganistanie”. Dodał, że

kwatery mogił i wszystko to oświe-

do Lwowa waha się w okolicy 40

również wręczenie pośmiertnie Euge-

taj przed oczyma – Umarli, polegli,

są jeszcze inne miejsca, o których