21

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 16–29 listopada 2012 nr 21 (169)

Wspólne ratowanie dziedzictwa kulturowego

Już po raz trzeci w 2012 roku odbyły się we Lwowie spotkania polsko-ukraińskiej komisji ekspertów nadzorującej

prace konserwatorskie, prowadzone w zabytkowych obiektach wspólnego dziedzictwa kulturowego we Lwowie. Ze

strony polskiej ich organizatorem jest Departament Dziedzictwa Kulturowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Naro-

dowego (MKiDN), zaś ze strony ukraińskiej – Zarząd Ochrony Środowiska Historycznego Lwowskiej Rady Miejskiej. Na

kolejne spotkania z Polski przybyli: Jerzy Petrus, wybitny historyk sztuki, zastępca dyrektora Zamku Królewskiego na

Wawelu oraz Michał Michalski, przedstawiciel MKiDN. Stronę ukraińską reprezentował Roman Dac, zastępca dyrektora

zarządu Ochrony Środowiska Historycznego. Wspólne prace konserwatorskie koordynują: prof. Janusz Smaza (Akade-

mia Sztuk Pięknych w Warszawie) oraz prof. Jurij Ostrowśkyj (Lwowska Narodowa Akademia Sztuk Pięknych).

rzemiośle”. Opracowanie zestawienia

wszystkich żeliwnych nagrobków i ele-

mentów dekoracyjnych umożliwi nie

tylko ocenę ich stanu zachowania, ale

także ustalenie kolejności poddawa-

nia konserwacji. Znając fatalny stan

tych nagrobków, mamy nadzieję, że

ta praca będzie dzwonkiem alarmo-

wym, dzięki któremu z czasem uda

się pozyskać dodatkowe fundusze

JUrIJ SMIrNoW

na ratowanie tych unikatowych dzieł

tekst i zdjęcia

sztuki. Inicjatywę Moniki Jamrozie-

W 2012 roku prace konserwa-

wicz-Filek wsparła dyrekcja muzeum

torskie prowadzone są na terenie

„Cmentarz Łyczakowski”, jak również

Cmentarza Łyczakowskiego, w kate-

uznani specjaliści w Polsce. Główny

drze ormiańskiej, katedrze łacińskiej

konserwator Muzeum Narodowego

i w dawnej kaplicy seminaryjnej p.w.

w Krakowie, Janusz Czop, podkreślił:

Matki Boskiej Nieustającej Pomocy

„Konserwacja metalu jest unikalnym

przy kościele MB Gromnicznej. W

tematem… i obecnie w Polsce nie-

każdym z obiektów pracuje polsko-

wielu jest specjalistów, trudniących

ukraiński zespół konserwatorów. Od

się tym zagadnieniem… Sądzę za-

kilku lat opisuję przebieg prac kon-

tem, że projekt prac na Cmentarzu

serwatorskich we Lwowie i mogę

Łyczakowskim jest niezwykle cenną

potwierdzić nie tylko bardzo wysoki

i potrzebną inicjatywą…”. Pozytyw-

poziom wykonywanych prac i pełne

ną opinię o projekcie wyraził również

zrozumienie wagi wykonywanych za-

prof. Józef Nikiel z krakowskiej ASP:

dań wśród członków zespołów kon-

„Proponowany temat badań obejmu-

Przedstawiciele polsko-ukraińskiej komisji konserwatorwatorskiej

serwatorskich, ale też wielkie zaan-

je inwentaryzację obiektów rzemiosła

gażowanie wszystkich uczestników.

kowalskiego na Cmentarzu Łycza-

go uczonego, prof. Kacpra Weigla,

konserwatorskich wymagała konser-

dziły do szybkiego postępu prac na

Ratowanie wspólnego dziedzictwa

kowskim i ma ogromne znaczenie

rektora Politechniki Lwowskiej, roz-

wacja marmurowego nagrobka Anto-

Cmentarzu Łyczakowskim. Komisja

kulturowego już od dawna jest dla

dla udokumentowania aktualnego – w

strzelanego 4 lipca 1941 roku przez

niego Jabłonowskiego, która również

poddała wnikliwej analizie wszyst-

tych ludzi nie tylko pracą zawodową,

dużej mierze katastroficznego – stanu

Niemców na Wzgórzach Wuleckich.

dobiegła już niemal końca. Żmudna

kie nagrobki, przy których prowa-

ale też potrzebą serca. Taką samą

zachowania tych dzieł. Zrealizowanie

Krakowska konserwator zabytków,

i pracochłonna była konserwacja

dzone są prace konserwatorskie

pasję odnotowuję i wśród członków

tego projektu będzie miało fundamen-

Monika Jamroziewicz-Filak, pracują-

trzech żeliwnych nagrobków i żeliw-

w tym sezonie i wysoko oceniła

komisji konserwatorskiej, zarówno

talne znaczenie dla stworzenia profe-

ca przy tych zabytkach, powiedziała:

nego ogrodzenia kwatery grobowej

ich poziom oraz zaawansowanie.

Polaków, jak i Ukraińców. Wspólne

sjonalnej dokumentacji, która stanowić

„Obiekt był słabo rozpoznany i bar-

rodziny Weiglów. Prace przy tych

Niemal na ukończeniu są prace przy

wysiłki przynoszą dobre wyniki za-

będzie podstawę do rozpoczęcia prac

dzo zaniedbany, niepozorny, ale wy-

obiektach przyniosły niemałą sensa-

grobie ukraińskiego historyka sztuki

równo sprawie ratowania zabytków

konserwatorskich…”.

magał dużego nakładu pracy”. To nie

cję. Dziewiętnastowieczne, mocno

Iłariona Swiencickoho. Widoczne

kultury, jak i procesowi porozumienia

Wnikliwa i wszechstronna anali-

pierwszy żeliwny zabytek na Łycza-

zniszczone i zatarte napisy w języku

postępy zostały poczynione dla

polsko-ukraińskiego.

za dotychczas wykonanych realizacji

kowskiej Nekropolii odnowiony przez

niemieckim wymagały skrupulatnego

ratowania nagrobka c.k. konser-

Zakres prac też rozszerza się z

konserwatorskich pozwoliła polsko-

utalentowaną, polską konserwatorkę.

odczytania i odnowienia. Konserwa-

watora zabytków dla Lwowa i Galicji

każdym rokiem. Nie ma w tym nic

ukraińskiej komisji jednoznacznie

Warto przypomnieć, że jej dziełem są

torzy zabytków konsultowali się w

Wschodniej Mieczysława Potockiego.

dziwnego! Lwów jest prawdziwą

stwierdzić, że prace są prowadzone

też wcześniejsze konserwacje na-

tej sprawie ze znaną germanistką z

Obiekt, położony na niewielkiej skar-

skarbnicą unikatowych zabytków

na wysokim poziomie profesjonal-

grobków Franciszka Smolki i rodziny

Uniwersytetu Lwowskiego. Prawi-

pie, groził osunięciem w następstwie

kultury i sztuki obu Narodów. Można

nym i zostaną zakończone zgodnie

Izydora Polańskiego. W trakcie prac

dłowy odczyt inskrypcji nagrobnej

podmywania przez wody opadowe.

byłoby zrobić znacznie więcej, ale na

z założonym harmonogramem. Na

Monika Jamroziewicz-Filek uświado-

umożliwił skorygowanie prawidłowej

Przed przystąpieniem do właściwej

przeszkodzie stoi niewystarczająca

zakończenie prac komisji, Michał Mi-

miła sobie pilną potrzebę ratowania

formy zapisu nazwiska, a kwerendy

konserwacji, konieczne okazało się

ilość środków finansowych. Polskie

chalski podzielił się ze mną swymi

żeliwnych zabytków na Cmentarzu.

badawcze w księgach cmentarnych

więc przeprowadzenie zakrojonych

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa

wrażeniami:

Znaczna ich część wykonana zastała

pozwoliły na ustalenie, że są to

na dużą skalę prac ziemnych. Znacz-

Narodowego czyni wszystko, co w

„Jest to dobry moment, dobra

w połowie XIX wieku i ma już ponad

groby przodków znanego lwowskie-

nego zaangażowania i umiejętności

jego mocy, aby te środki zapewnić.

pora na podsumowanie tegoroczne-

150-170 lat, zdarzają się nawet i star-

Niestety odpowiednie ministerstwa w

go sezonu prac konserwatorskich.

sze. Niestety metal nie wytrzymuje

Kijowie nie są tak zaangażowane w

Oceniamy wspólnie prowadzone

próby czasu – korozja i działalność

misję ratowania lwowskich zabytków.

prace bardzo wysoko. Eksperci obu

wandali robią swoje. Większość spo-

Natomiast Lwowska Rada Miejska

stron z zadowoleniem zapoznali się z

śród tych zabytków znajduje się w sta-

i osobiście mer Lwowa, Andrij Sado-

wynikami tego etapu prac. Z pewno-

nie daleko posuniętego zniszczenia.

wyj, są zainteresowani przebiegiem

ścią uda się je zakończyć w paździer-

Jako pierwszy etap prac ratunkowych,

prac konserwatorskich i wykorzystują

niku, podobnie jak to miało miejsce w

polska konserwatorka zaproponowa-

każdą możliwość, by pozyskać środ-

latach ubiegłych. Obecnie rozpoczę-

ła wykonanie szczegółowej inwen-

ki finansowe na ten cel. Wszech-

liśmy proces wspólnego typowania

taryzacji i opisu stanu zachowania

stronną pomoc i wsparcie okazują

obiektów do konserwacji w kolejnym

wszystkich żeliwnych nagrobków na

również gospodarze i właściciele

sezonie. Profesorowie Janusz Sma-

Cmentarzu Łyczakowskich. Oczywi-

obiektów: dyrekcja Cmentarza Ły-

za i Jurij Ostrowśkyj mają bardzo in-

ście również takie przedsięwzięcia

czakowskiego, proboszcz katedry

teresujące propozycje. Sądzę, że w

wymagają konkretnego wsparcia

ormiańskiej o. Tadeos Geworgian

ciągu najbliższych tygodni dokonamy

finansowego. Polskie Ministerstwo

i społeczność ormiańska Lwowa,

wstępnego wyboru najważniejszych

Kultury i Dziedzictwa Narodowego

proboszcz katedry łacińskiej ks. Jan

obiektów. Na konserwatorów czekają

przyznało Monice Jamroziewicz-Filek

Nikiel, Lwowska Kuria Arcybiskupia

teraz prace przygotowawcze: pomia-

stypendium, dzięki któremu do grud-

i abp Mieczysław Mokrzycki. Warto

ry wybranych zabytków, opracowanie

nia 2012 roku będzie trwała realizacja

też podkreślić zaangażowanie Kon-

programów prac konserwatorskich

projektu pt. „Inwentaryzacja fotogra-

sulatu Generalnego RP we Lwo-

i ich kosztorysów. To zajmuje sporo

ficzna i rysunkowa elementów meta-

wie, który świadczy wszechstronne

czasu, ale jesteśmy na dobrej dro-

lowych będących dziełem kowalstwa

wsparcie organizacyjne realizowa-

dze. Chcę podkreślić, że ze współ-

i odlewnictwa artystycznego XIX

nym projektom.

pracy przy konserwacji nagrobków

wieku na Cmentarzu Łyczakowskim

Sprzyjające warunki atmosfe-

na Cmentarzu Łyczakowskim jeste-

we Lwowie. Opis stanu zachowania

Żeliwne krzyże z grobu rodziny Wejglów

ryczne w okresie letnim doprowa-

śmy bardzo zadowoleni”.

artystycznych detali stosowanych w