Poszli w boje chłopcy nasze
Niezależne pismo
Polaków na Ukrainie
Ocena wydarzeń sprzed 150 lat zaczyna się od apoteozy bohaterów, a kończy
krytyką, miażdżącą szaleństwo przywódców powstania i ich organizacyjną niekompe-
tencję. Rozpaczliwy zryw Polaków z zaboru rosyjskiego zapoczątkował cały rozdział
narodowej mitologii i niekończące się oceny i debaty historyków. Na pytanie „czy
warto było?” w roku 2013 po raz kolejny będą odpowiadali historycy, politycy
i publicyści – Senat RP ustanowił Rok Powstania Styczniowego. Politycy apelują, aby
rozpoczęte kilka dni temu obchody potraktować z refleksją nad losami państwa.
KRZYSZTOF SZYMAŃSKI
tekst
MARIA BASZA zdjęcie
22 stycznia 1863 r. rozpoczęło
się Powstanie Styczniowe, najwięk-
szy w XIX w. polski zryw narodowy.
Pochłonęło kilkadziesiąt tysięcy ofiar
i w ogromnym stopniu wpłynęło na
dążenia niepodległościowe następ-
nych pokoleń.
Naród nie przycichł po Powstaniu
Listopadowym. Co raz korzystano z
okazji zamanifestowania swojej pozy-
cji patriotycznej wobec władz carskich.
W czerwcu 1860 r. pogrzeb wdowy po
www.kuriergalicyjski.com
bohaterze Powstania Listopadowego
18–28 stycznia 2013
gen. Józefie Sowińskim w Warsza-
wie przekształcił się w narodową de-
nr 1 (173)
monstrację i zapoczątkował kolejne
manifestacje. W lutym 1861 roku, w
30 rocznicę bitwy pod Olszynką Gro-
Rozmowa
chowską, zorganizowano pochód, w
z emilią Chmielową
czasie którego niesiono chorągiew z
prezes Federacji
Orłem i Pogonią. Manifestację rozpę-
dzono, co wywołało kolejne protesty.
Organizacji Polskich
Przełomowe znaczenie miała patrio-
na Ukrainie – s. 12
tyczna manifestacja 8 kwietnia 1861
roku na Placu Zamkowym w Warsza-
wie, krwawo rozpędzona przez rosyj-
skie wojsko, które strzelało do bez-
bronnych ludzi. Zginęło co najmniej
200 osób, 500 zostało rannych.
Ucisk władz nie ustawał, a pro-
testy zataczały coraz szersze kręgi.
Wrzało w Kaliszu, Płocku, Radomiu,
Lublinie.
W noc z 14 na 15 stycznia
1863 roku władze ogłaszają „bran-
kę” – pobór do wojska rosyjskiego.
Przygotowane zostały w tym celu
imienne listy, obejmujące 12 tys.
młodzieży, podejrzanej o przynależ-
ność do organizacji patriotycznych.
nad Dunaj szeroki,
Iskra wpadła do beczki prochu – po
nad Dunaj głęboki – s. 16
tygodniu Tymczasowy Rząd Naro-
Górka Powstańców Styczniowych na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie
dowy ogłosił manifest powstańczy,
w którym wzywał Naród do walki z
liczyć się na arenie międzynarodo-
Tego najbardziej obawiała się
W krwawym
zaborcami, jednocześnie gwarantu-
wej. A uwłaszczenie chłopów, prze-
Rosja – zjednoczenia uciemiężonych
jąc pewne dobra, m.in. zniesienie
prowadzone chytrze przez carat,
narodów. Robiła wszystko, żeby po-
polu
różnic stanowych. Powstanie objęło
pozbawiło żołnierzy w oddziałach
wstanie zdusić militarnie, politycznie,
swym zasięgiem Królestwo Polskie,
powstańczych i złamało ostatecznie
dyplomatycznie. I to się jej udało.
a także Litwę, Białoruś oraz część
hegemonię szlachty. Nie nadeszła
W grudniu 1964 roku zakończył
W krwawym polu srebrne ptaszę,
Ukrainy.
żadna pomoc z zagranicy, liczono
swe walki ostatni oddział powstań-
Poszli w boje chłopcy nasze.
W kręgach powstańczych po-
zwłaszcza na pomoc z Francji. Mo-
czy księdza generała Stanisława
Hu! ha! Krew gra!
wraca idea stworzenia nowego
carstwa zachodnie poprzestały na
Brzóski na Podlasiu. Powstańcze
nieudolność
Duch gra! Hu! ha!
państwa – Rzeczypospolitej Trojga
wydaniu bardzo ogólnych deklaracji
wojska stoczyły około 1229 roz-
czy zbrodnia – s. 20
Niechaj Polska zna,
Narodów, tych narodów, które naj-
dyplomatycznych, uważając polskie
proszonych potyczek i mniejszych
Jakich synów ma.
bardziej zostały uciemiężone przez
powstanie za wewnętrzną sprawę
bitew, w tym 956 w Kongresówce,
carat. Wyrazem tych dążeń było
Imperium Rosyjskiego.
236 na Litwie, pozostałe na Białoru-
Obok Orła znak Pogoni,
tzw. odnowienie unii horodelskiej,
Czego jest więcej po powstaniu
si i Ukrainie. Oddziały polskie unika-
Poszli nasi w bój bez broni.
zwane czasem II Unią Horodelską.
– plusów czy minusów?
ły walnej bitwy, która mogła się za-
Hu! ha! Krew gra!
Odbyło się to w czasie manifestacji
Czy bez tego powstania były by
kończyć totalną porażką powstania.
Duch gra! Hu! ha!
patriotycznej w 1861 r. w Horodle,
drużyny strzeleckie, legiony i Niepod-
W wojskach powstańczych służyło
gdzie przybyła szlachta polska, litew-
ległość Polski w 1918 roku? Czy były-
łącznie ok. 200 tysięcy ludzi, jednak
Matko Polsko żyj
Lwów w blasku i cieniu
ska, wołyńska i podolska. Unia miała
by dzieła Orzeszkowej, Dąbrowskiej,
jednocześnie w walkach brało udział
Jezus, Maria, bij
– s. 6
obejmować trzy narody: Polaków,
Żeromskiego, cykle Grottgera i ob-
ok. 30 tysięcy żołnierzy. Zginęło ok.
Litwinów i Rusinów. Odzwierciedle-
razy Matejki? Powstanie inspirowało
30 tys. uczestników, blisko 1 tys.
Naszym braciom dopomagaj,
niem tych wydarzeń oraz pewnej
działania społeczeństwa przez kolej-
stracono, a około 38 tys. skazano
Nieprzyjaciół naszych smagaj.
ugody politycznej, było przyjęcie
ne dziesięciolecia, styl życia i dążenie
na katorgę lub zesłano na Syberię,
Hu! ha! Krew gra!
przez Rząd Narodowy nowego her-
do niepodległości, którą Naród wywal-
a ponad 10 tys. wyemigrowało.
Duch gra! Hu! ha!
bu, który obok godła Polski i Wiel-
czył w toku I wojny światowej. Jednak
Autonomia Królestwa uległa li-
Niechaj Polska zna,
kiego Księstwa Litewskiego przed-
i ówczesnym władzom sowieckiej
kwidacji, język polski wyrugowano
Jakich synów ma.
stawiał postać Archanioła Michała,
Rosji Polska stała się przeszkodą na
ze szkół i urzędów, zamknięto Szko-
Wincenty Pol
patrona Rusi.
drodze do światowej hegemonii.
łę Główną. Sprawa polską przestała
www.kuriergalicyjski.com – internetowa gazeta codzienna
Kupując nasze pismo, wspomagasz słowo polskie na Wschodzie
