12

Rozmowy kuriera

18–28 stycznia 2013 nr 1 (173) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Praca w duchu miłości bliźniego

W roku 2012 Federacja Organizacji Polskich na Ukrainie obchodziła dwudziestoletni jubileusz. Towarzy-

szące rocznicy imprezy omawialiśmy na bieżąco na łamach KG. Dziś o historii powstania Federacji i o jej

działalności opowiada KRZySZTOFOWI SZyMAńSKIEMU prezes FOPnU EMILIA CHMIELOWA.

jeszcze bardziej dla opracowania

dziliśmy po Ukrainie i namawialiśmy

Proszę przybliżyć naszym

wspólnych mechanizmów, mających

nauczycieli polskiego pochodzenia

czytelnikom początki Fede-

na celu zintegrowania Polaków na

do robienia dwuletnich kursów ję-

racji. Jak to się stało, że po-

Ukrainie, jako też na całym świecie,

zyka polskiego na Uniwersytecie w

wstała?

co jest niezmiernie ważne i koniecz-

Drohobyczu. Te osoby miały już wy-

Powstanie Federacji było reak-

ne. Dlatego cieszę się, że w tym

kształcenie pedagogiczne i chodziło

cją, odpowiedzią na próbę stworze-

celu zbieracie się. Mam nadzieję,

o dodatkowe szkolenia w języku pol-

nia w Kijowie na początku lat 90.

że Organizacja natchniona nowymi

skim. Ich atutem było to, że działały

sztucznej organizacji skupiającej

myślami, pobudzona nowymi impul-

w swoich środowiskach, były znane

Polaków na Ukrainie. Ta organizacja

sami, będzie działała dla dobra na-

u siebie i łatwiej było im rozwijać

miała kierować i sterować działalno-

szej wspólnej spuścizny narodowej.

szkolnictwo polskie. To pozwalało

ścią Polaków, miał powstać Kongres

Życzę, by Pan Bóg raczył oświecić

im uczyć języka, podstawowego

Polaków Ukrainy, całkowicie podpo-

Wasze umysły swoim światłem z

elementu w budowaniu świadomo-

rządkowany władzy politycznej. Nie

wysoka i dał Wam Swego Ducha do

ści narodowej.

było mowy o samodzielnej działal-

pracy zgodnej z Jego wolą oraz prze-

Jeździliśmy po parafiach, bo te

ności organizacji członkowskich. Nie

złocił swoim spojrzeniem i obfitymi

powstały wcześniej i były to dla nas

było żadnej demokracji. Federacja

łaskami Wasze myśli i serca. Niech

przetarte drogi. Była to nasza wspól-

miała być alternatywą na te działania.

Wasze postanowienia i Wasza praca

na działalność z ówczesnym konsu-

Dziwną i niezrozumiałą rzeczą było

z ludźmi odbywa się w duchu miło-

lem lwowskim Henrykiem Litwinem

to, że kongres w swym założeniu nie

ści Boga nade wszystko, a bliźnie-

(obecnie ambasador RP na Ukrainie

skupiał już istniejących organizacji z

go swego jak siebie samego. Boże

- red.), później jeździliśmy z Adamem

terenów Zachodnich: dawnych tere-

błogosławieństwo niech się ścieli na

Chłopkiem, wożąc na przykład po-

nów przedwojennej Polski, Bukowi-

wszystkich drogach Waszego życia”.

moce naukowe. Nie wszystkie para-

ny, Zakarpacia. Sprzeciwiła się takiej

Zawsze tą nauką kieruję się w swojej

fie mają szkółki, ale większość ma.

polityce organizacja z Gródka Podol-

działalności.

skiego. Na zebraniu założycielskim

Kolejna „działką” działal-

Kongresu, zorganizowanym zresztą

Organizacje z jakich re-

ności Federacji jest kultura

w tradycjach sowieckich „z wczoraj

gionów dołączyły do Fede-

i tradycje narodowe.

Niestety na kulturę wciąż mamy

na dziś” delegacja z Gródka posta-

racji?

Był to Dniepropietrowsk, Łu-

za mało pieniędzy. W czasie orga-

wiła pytanie: „A gdzie są tamte orga-

gańsk, Starobielsk, Kijów, Zakarpac-

nizacji pierwszych Festiwali Kultury

nizacje”? Gdy nie padła logiczna od-

kie, Czerniowce, Podole, Żytomierz

Polskiej wspierał nas wydział kultu-

powiedź, przedstawiciele z Gródka

i inne. Były to organizacje, które

ry z Przemyśla. Pierwszy festiwal

wyszli na znak protestu z sali.

dobrowolnie się do nas przyłączyły.

odbył się w 1996 roku. Największy

25 stycznia 1992 roku odbyło

Emilia Chmielowa

Nigdy nie uprawialiśmy żadnej pro-

zaś w 2004 roku z okazji Roku Pol-

się spotkanie we Lwowie, na które

zjechały się wszystkie organizacje

polskie na Ukrainie. Celem tego

spotkania miało być pojednanie

organizacji ze wszystkich terenów

Ukrainy i wypracowanie koncepcji

powstania jednej organizacji zrze-

szającej. Na początku stycznia tegoż

roku w Gródku Podolskim odbyło się

wstępne spotkanie organizacyjne.

Przedstawiciele organizacji widzieli

się nawzajem po raz pierwszy. Wy-

nikiem lwowskiego spotkania był list

intencyjny, w którym wszyscy obec-

ni wyrazili zgodę na powstanie tego

typu organizacji i złożyli swe podpisy

pod deklaracją. Miała powstać ogól-

noukraińska organizacja. Do jej re-

jestracji potrzeba było zgody człon-

ków z połowy obwodów plus jeden.

Pierwszy zarząd Federacji z 1993 roku. W pierwszym rzędzie, trzecia od lewej – Emilia Chmielowa

Myśmy rejestrowali Federację pół

roku. Dla porównania – Związek Po-

pagandy, nie namawialiśmy nikogo.

skiego na Ukrainie. Objął on swoim

na Ukrainie. To było bardzo wielkie

wykładowym. Nie we wszystkich wy-

laków na Ukrainie zarejestrowano w

Nawet te organizacje, które nie za-

zasięgiem siedem miast Ukrainy. Był

zadanie. Zaczęliśmy budować struk-

padkach mamy dostateczna kontrolę

trzy dni. Później w czasie rejestracji

wsze działały zgodnie z naszym sta-

to ogromny wysiłek organizacyjny.

tury nauczycielstwa polskiego na

nad tymi szkołami. W 1996 roku zare-

Federacji wielu z tych, którzy złożyli

tutem zostawiliśmy w spokoju, pozo-

Udało się zorganizować już siedem

Ukrainie.

jestrowano Zjednoczenie Nauczyciel-

swe podpisy pod listem intencyj-

stawiając ich działania ich sumieniu.

kolejnych festiwali. Do następnych

Zaczynaliśmy praktycznie od

stwa Polskiego na Ukrainie, organi-

nym, robili wszystko, żeby do niej

W ostatnich latach przystąpiło do nas

naszych inicjatyw należy organizacja

zera. Bo oprócz dwu polskich szkół

zację samodzielną, o zasięgu ogólno-

nie doszło. Było to wówczas typowe

wiele nowych organizacji: Medenice,

Spotkań Rodzin Muzykujących.

we Lwowie nic nie było.

ukraińskim i naszego partnera.

zachowanie organizacji, które nie

Brzeżany, Lipniki, Krysowice, Mikoła-

Rzuciliśmy takie hasło i okazało

Przy rejestracji bardzo pomogła

Od kogo wyszła inicjaty-

chciały się połączyć na zasadach

jów nad Morzem Czarnym.

się, że nie ma organizacji, gdzie nie

nam osoba wybrana nieprzypadko-

wa działań na rzecz szkolnic-

federacji. Między innymi ówczesne-

było by jakiejś rodziny muzykującej.

wo, dziś już niestety nieżyjąca. Wte-

Czy są to organizacje, któ-

twa? Czy organizacje człon-

go prezesa Związku Polaków na

Polska kultura przetrwała w rodzin-

dy była dyrektorem centrum kultural-

re powstały wcześniej, czy w

kowskie sygnalizowały taką

Ukrainie. Zarzucano mu potem, ze

nych domach w pieśniach, muzyce.

nego w Kijowie i podjęła się zadania

ostatnich latach?

potrzebę?

zmarnował szansę na stworzenie

Są to organizacje, które powsta-

To też pozwalało przetrwać Polakom

Była to potrzeba chwili, potrzeba

zarejestrowania organizacji. Polacy

jedynej organizacji. Ale Federacja

ły ostatnio i chciały wejść do składu

przez wieki. Są to bardzo interesują-

zorganizowania polskiego szkolnic-

są pod tym względem wyjątkowi

jednak powstała bez tych, którzy się

Federacji.

ce doświadczenia. Na ostatnie spo-

twa na całej Ukrainie. Gdybyśmy

– wśród mniejszości narodowych

wyłamali ze swych zobowiązań.

tkanie w listopadzie, do Kijowa zje-

wtedy nie podjęli tego zadania, to

Ukrainy jesteśmy jedyną mniejszo-

Od czego zaczynała dzia-

Pierwszy sejmik Federacji odbył

chało się 14 rodzin z całej Ukrainy.

dziś pozostały by nam tylko dwie

ścią posiadającą swoje szkolnictwo.

łalność federacja?

się w styczniu 1993 roku. Symbolicz-

Robiliśmy wiele rzeczy, ale jedna

Kolejną działką naszej stało się

szkoły we Lwowie. Nie byłoby mowy

Następnie powstało Centrum

ne dla mnie są słowa, które napisał

była dla nas podstawową – szkolnic-

organizowanie konferencji nauko-

o szkołach w Mościskach, Gródku

Nauczania Języka i Kultury Polskiej

do nas wszystkich ówczesny biskup

two polskie na Ukrainie. W 1993 roku

wych. M.in. zorganizowaliśmy w 1996

Podolskim, Strzelczyskach, o wielu

w Drohobyczu, które w 2003 roku

kamieniecki Jan Olszański: „Najser-

odbyło się pierwsze spotkanie osób

roku konferencję Polska droga do Ka-

sobotnio-niedzielnych szkołach przy

zostało zaakceptowane przez mini-

deczniej dziękuję za zaproszenie

zainteresowanych szkolnictwem pol-

zachstanu, która miała uświadomić,

parafiach. Te nowootwarte szkoły

sterstwo oświaty Ukrainy. Centrum

wzięcia udziału w Zgromadzeniu

skim, a w 1996 roku odbył się pierw-

skąd Polacy tam się wzięli, tak daleko

działają w ramach oświaty ukraiń-

też jest wyjątkowe, bo nie ma podob-

dla podsumowania działalności, a

szy zjazd Nauczycielstwa Polskiego

od rodzinnych stron. Przecież są to

skiej, ale są z językiem polskim, jako

nej organizacji w szkolnictwie. Jeź-