19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–28 stycznia 2013 nr 1 (173)

patrywać innych aktorów i zwykłych

stłumione dźwięki żalów, i łzy z niego

wikłania się w środowiskowe intrygi

Zbierzchowski: „Rola Dulskiej spo-

ra i Webersfelda we frakach na czele

ludzi – z tych elementów budowała

wyczaruje wam, i śmiech serdeczny,

wzbudziły zaufanie Zapolskiej i łago-

czywała w mistrzowskich rękach p.

gromadki powstańców z 1863 r., któ-

swoje wielkie kreacje. Na scenie nie

i piskliwe akcenty podrażnionej zło-

dziły jej temperament. „Droga Pani!

Gostyńskiej, która ustroiła ją w cały

rzy w swoich granatowych czama-

zaprzątała sobie głowy kwestią uro-

ści, i mrukliwe połajania. A operować

Posyłam od nas obojga opłatek. Mam

przepych swego talentu”.

rach i takiego koloru rogatywkach

dy. Dodatkowe zmarszczki, oszpece-

nim umie Gostyńska pysznie – od

już taki zwyczaj, że łamię się z tymi,

***

na głowie przyszli ze sztandarem

nie się na potrzeby roli – wszystko to

nudnej monotonności począwszy

którzy mi są przyjaźni. Panią liczę

We Lwowie dwukrotnie obcho-

swej organizacji by złożyć hołd tak

było dla niej naturalne. Na widzach

do schlebiającej modulacji fałszywej

dzono uroczystości jubileuszowe

do ich grona” – pisze do Gostyńskiej

zasłużonej artystce”.

wrażenie wywierały jej wymowne,

skromności i pokory”.

Anny Gostyńskiej – 10 grudnia 1898

Zapolska we Lwowie 21 grudnia

duże oczy i zręczne, umiarkowane,

**

i 1 kwietnia 1910. „Istotna wszakże

1905 roku. Gostyńska wystąpiła w

**

naturalne ruchy i mimika. Pisał Zyg-

„Że pani Gostyńska jest artystką

część jubileuszowego wieczoru na-

kilku sztukach Gabrieli Zapolskiej

Umierała podczas pierwszej

munt Przybylski, że kto zna ze sceny

dużej miary, dużej myśli i talentu, o

stąpiła dopiero w chwili, gdy kurtyna

na przełomie wieków. Była Marfą

wojny światowej, Lwów zajęty był

Annę Gostyńską, a miął sposobność

tym wiemy dawno. Ale jakże świeża,

podniosła się znowu w górę i na sce-

Gawryłówną Aksakową w Sybirze,

doniesieniami z frontu i relacjami

z bliska obserwować jej pracę, musi

jak miła była w tych srebrnych wło-

nie rozległ się krzyk Ciotuni” – pisano

Jentą w Małce Szwarcenkopf. Wy-

z Rosji przez którą przetaczała się

się przejąć prawdziwym szacunkiem

sach, białym czepeczku i ślicznej

w kwietniu 1910 roku tuż po jubileuszu

soko ceniła Zapolska jej Żelazną

rewolucja. Pośmiertne wspomnienia

nie tylko dla doskonałego talentu, ale

zeszłowiecznej sukni. Podkreślała

Gostyńskiej. Na uroczystość wybrała

w Pannie Maliczewskiej i uważała

o Gostyńskiej były mało ważne. W

też dla jej niekłamanego zamiłowania

w miarę bierną głupotę tej osiwia-

rolę Ciotuni komedii Aleksandra Fre-

Gostyńską za najlepszą odtwórczy-

jej papierach odnaleziono listy od lu-

i zapału. Miała w sobie dużo pokory,

łej owieczki, która nic dziwnego, że

nię swojej Dulskiej. Dulska Gostyń-

dry pod tym samym tytułem.

dzi, którym pomagała będąc znaną

a oddanie sztuce było tak wielkie, jak

wydała na świat takie curiosum jak

skiej była prawdziwym sukcesem,

Wcześniej w Ciotuni święciły

aktorką. Pojawia się więc jeszcze

gdyby talent swój oddała na służbę

Szambelan” – pisze w październiku

a Zapolskiej przypadł do gustu typ

sukcesy Joanna German i Aniela

inna Gostyńska, mniej znana, zaan-

scenie. „Gostyńska żyje tylko na sce-

1900 roku Gabriela Zapolska. Anna

stworzony przez Gostyńską – „bru-

Aszpargerowa, przyszedł czas i na

gażowana w sprawy ludzi biednych.

nie i dla sceny – to prawdziwa artyst-

Gostyńska gra Panią Jowialską po

talnej, bezwzględnej i drapieżnej

Gostyńską. Krytycy chórem pisali o

Nigdy nie obnosiła się z tym, po

ka lepszej szkoły, szlachetniejszych

wznowieniu komedii Fredry na lwow-

lwowskiej mieszczki”. Opinię Za-

najdoskonalszej roli komediowej w

kryjomu pomagała potrzebującym

aspiracji, dawnej tradycji – tej, która

skiej scenie.

polskiej potwierdzał zresztą Henryk

jej repertuarze. Powodzenie miała

poszczególnym osobom i organiza-

na wszystkich scenach zaczyna sta-

Z Zapolską łączyły Annę Gostyń-

tak wielkie, że we Lwowie zaczęto ją

cjom. A kiedy wyszły na jaw we Lwo-

wać się legendą”.

ską dość bliskie relacje. Spotkały się

nawet nazywać „Ciotunią”.

wie jakieś słuchy o jej działalności,

*

jako aktorki na deskach teatru Skarb-

Gostyńską zasypano życzenia-

natychmiast pojawili się tacy, którzy

Grała na scenach wiedeńskich

kowskiego w latach dyrekcji Jana

mi. Edward Webersfeld pisze do „ko-

twierdzili, że Gostyńska robiła to dla

i paryskich podczas gościnnych

Dobrzańskiego. Anna była wówczas

chanej Andzi”: „Wielcy, dostojni i naj-

sławy. Ona tymczasem zajmowała

występów teatru lwowskiego, gdzie

już w zespole, Gabriela zagrała w

dostojniejsi garną się do Ciebie, żeby

się sprawami małymi i dużymi – od

krytyka pozostawiła przychylne re-

sezonach 1883–1884 i 1884–1885.

uczcić i oddać hołd Twemu niepospo-

protestów przeciwko zabijaniu pta-

cenzje jej kreacji scenicznych (Go-

Zapolska darzyła Gostyńską dużą

litemu talentowi i tej niezmordowanej

ków, którymi przystrajano kapelusze

ścinne występy – 1905 Kijów, 1910

życzliwością. Wskazują na to listy Za-

trzydziestoletniej pracy, jaką stanęłaś

dla lwowskich elegantek po kwestię

Wiedeń, 1913 Paryż). Czarowała

polskiej do Gostyńskiej, jak również

na świeczniku polskiej sztuki”.

pomocy dezerterom z wojska w naj-

widza głosem. Zachwycano się jego

opowieści świadków, recenzentów

Z prasy: „Jubileusz Gostyńskiej

trudniejszym okresie podczas I Woj-

barwą, skalą i umiejętnościami ope-

i aktorów. Zapolska w relacjach ze

odbył się w niezwykle podniosłym

ny Światowej. Oczytana i wykształ-

rowania. W prasie polskiej zachował

znajomymi bywała kapryśna i nierów-

nastroju. Po przedstawieniu rozpo-

cona, zajmowała też stanowisko w

się niemal panegiryk na cześć gło-

na, z Gostyńską jej relacje układały

częto uroczystość. Całe miasto dało

sprawach społecznych na łamach

Grób anny Gostyńskiej na

su aktorki: „I słodycz tam znajdziecie,

się szczerze. Powiadano nawet, że

wyraz swemu przywiązaniu i miłości

lwowskiej prasy. Zmarła 13 lipca

Cmentarzu Łyczakowskim

i naiwne brzmienia, i srebrny wdzięk

przyjaźnie. Ciepłe i wrażliwe uspo-

do jubilatki. Szczytem podniosłego

1918 roku, Lwów stracił prawdziwą

we Lwowie

dobroci, i krzyk ostry bólu, i głębokie

sobienie Gostyńskiej, jej niechęć do

nastroju było wejście na scenę Fisze-

perłę.

nieznani święci

Pamięć

o kresach Wschodnich –

i święte polskie

pomoc w wydaniu książki

Nasza fundacja pragnie wes-

Tych, którzy wytrwali w czasach radzieckich w wierze i polskiej tradycji

przeć inicjatywę zielonogórskiego bi-

bliofila, filokartysty i wielkiego miłośni-

jest coraz mniej. Każdego razu, gdy robimy podsumowanie za rok odcho-

ka Kresów Południowo-Wschodnich

dzący, wspominamy Polki i Polaków w naszej miejscowości lub mieście.

– pana Tadeusza Marcinkowskiego.

Tych, którzy nieśli ten nikły płomień polskości wśród zawieruchy, nie zwa-

Inicjatywa ta, związana jest z wyda-

niem książki pt ,,Skarby pamięci”,

żając na przeszkody, nie licząc się z możliwymi skutkami takiej postawy.

będącej podsumowaniem ponad

50-letniej działalności pana Tade-

propagandy. Zrodzeni w niewoli. Po-

To już potem pojawiło się wielu

WŁODZIMIERZ KLUCZAK

usza, na rzecz ocalenia prawdy o

zostali przy polskości tylko dzięki tym

„поляків” dla możliwości wysłania

historii, kulturze, a także tragicz-

pierwszym, pamiętającym Macierz.

dzieci na kolonie do Polski czy z

Wchodząc na Mszę świętą do

Chociaż ta pamięć często jest jak

racji ułatwienia spraw zawodowych

nych wydarzeniach rodzinnego Wo-

jakiegoś małego kościołka w Galicji

ze snu, wyłoniły się z niej dziecinnie

ii handlowych. A ci staruszkowie –

Wschodniej, od razu da się zauwa-

łynia. Autor tejże publikacji urodził

bajeczne, bardziej wymyślone niż re-

święci i święte polskie – nie zawsze

żyć, że większość obecnych osób to

się w Łucku. Na Ziemie Odzyskane

Pomóżmy spełnić marzenie

alne opowieści. Ale to w tych opowie-

nawet mają Kartę Polaka, ale Pol-

kobiety. Kobiety w starszym wieku.

przyjechał w 1945 i przez wszyst-

pana Tadeusza. Jeśli ktoś chciałby

ściach przechowanych w umysłach

skę noszą we własnym sercu...

Mówiące po polsku. Uczące po pol-

kie lata życia tutaj, pozostał wierny

wesprzeć tę inicjatywę, prosimy o

dziewczyn i chłopaków, którzy teraz

Ich imiona nie zostaną wypisane

sku swe dzieci i wnuki. W chustach,

miejscu swego dzieciństwa, zajmu-

wpłaty na nasze konto:

są już na emeryturze, przetrwała pa-

w kolorowych kalendarzach świeckich

czapkach, szarfach. Z różańcami w

jąc się aktywnie tematyką kresową.

BGŻ SA 23 2030 0045 1110

mięć o „kraju rodzinnym matki mej”...

czy kościelnych. Ich groby są często

ręku, z modlitewnikami. Strażniczki

Całkowity koszt wydrukowania 300

0000 0222 0700 z dopi-

Pani Zofia, pani Anna, pani

zaniedbane, wręcz zapomniane. Ich

wiary i polskości.

egzemplarzy książki [kolor] o cha-

skiem – ,,Pan Tadeusz”

Magdalena, pani Katarzyna, pani

życie było trudne i na tym świecie

Znacznie mniej jest mężczyzn.

rakterze albumowym, zamyka się w

Justyna, pani Maria, pan Zbigniew,

nie zostali oni uhonorowani wieńcem

Starsi panowie. W okularach i bez.

kwocie 15 000 zł. Jest to ważna pu-

Monika Narmuntowska-

pan Stanisław, pan Mikołaj, pan Jan,

chwały. Ich grono jest coraz szczu-

W płaszczach, marynarkach, swe-

blikacja dla środowiska kresowego,

Michalak

pan Grzegorz... W każdej polskiej

plejsze. Przychodzi nowy wiek, nowe

trach i w butach wyczyszczonych

wspólnocie są inne imiona i nazwi-

czasy, zmieniają się obyczaje, ludzie,

a szczególnie dla tych, których losy

do połysku. Potomkowie szlachty

www.fundacjamosinga.

ska, lecz jakże podobne historie.

świat. Tamci co odeszli, synowie i cór-

polskiej: mazurskiej i małopolskiej

związane są z urokliwymi miejscami

zgora.eu

Tych, kto uratował wyposażenie ko-

ki narodu polskiego teraz już z góry

oraz potomkowie prostych chłopów

nad Styrem i Horyniem.

ścielne. Tych, kto jeździł sam i woził

patrzą na kraj, w którym spędzili swo-

i robotników.

dzieci do katedry czy do pobliskiej

je niełatwe życie. A ci, co pozostali

Nie każdy/każda z nich prowadzi

Podziękowanie za pomoc

lub oddalonej miejscowości, gdzie

żyją, modlą się i nie myślą o tym, że

życie święte według wszystkich reguł

był otwarty kościół. Tych, kto nie

to właśnie oni są nieznanymi świętymi

i kanonów kościelnych. Nie zawsze

Fundacja ks. dra Mosinga dziękuje wszystkim Czytelnikom „Kuriera Ga-

zważał na trudności i przyrządzał

polskimi, którzy zachowali polskość

potrafią przypomnieć sobie, czego

licyjskiego”, którzy w zeszłym roku odpowiedzieli na nasze prośby i przeka-

Wigilię, śpiewał polskie kolędy, pie-

na tej ziemi. Nie myślą, nie mówią, bo

uczą w podstawówce w Polsce. Ale

zali pomoc materialną na rzecz Marii Pyż i Bożeny Rafalskiej.

śni religijne, patriotyczne i po prostu

jak to bywa z prawdziwymi świętymi

to w Polsce, a tu... Niby też była

Chora na stwardnienie rozsiane Marysia, wzięła udział w obozie reha-

polskie. Kto robił porządki na pol-

nawet się tego nie domyślają.

Polska, ale kiedy to było? Urodzeni

bilitacyjnym w Dąbku, mogliśmy też zakupić dla niej lek najnowszej genera-

skich grobach, kto słuchał polskiego

Coraz ich mniej. Każdego roku

przed 1939 mają już ponad 70-kę.

cji – Fampirę. Natomiast Bożena Rafalska, zebrane środki wykorzystała na

radia, kto zadbał o to, by w domu

coraz mniej, tych którzy nieśli ten

Urodzeni po wojnie są zupełnie inni.

leczenie operacyjne.

były białe i czerwone wstęgi...

płomień…

Wychowani pod wpływem sowieckiej