10

Przegląd wydarzeń

12–25 marca 2013 nr 5 (177) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Wychowuje nas mama przez Skype

6 marca „Wydawnictwo Starego Lwa” zorganizowało prezentację książki „Mama przez Skype”. Projekt wydawniczy połączył „Wy-

dawnictwo Starego Lwa” (Lwów, Ukraina) i ukraińsko-niemiecką organizację zrzeszającą tłumaczy „TRANSLIT” (Berlin, Niemcy).

Jest to zbiór opowiadań, w którym jedenastu współczesnych ukraińskich pisarzy starało się opisać fenomen kobiecej emigracji

zarobkowej na Ukrainie. Autorzy podjęli się demitologizacji tego zjawiska społecznego oraz zbadania stosunków rodziców

z dziećmi wobec dzielącej ich odległości.

Nauk Ukrainy. – Specyfika Ukrainy

JULIA ŁOKIETKO

polega na tym, iż prawie każda ro-

tekst i zdjęcia

dzina ma kogoś na emigracji zarob-

kowej. Statystyki podają, iż ukraińska

– Do tej pory problem emigracji

emigracja zarobkowa stanowi 5-10%

zarobkowej wśród kobiet był przed-

ogólnej ludności Ukrainy. Przy czym

miotem badań socjologii i psycholo-

57% emigrantów pochodzi z Zachod-

gii. „Wydawnictwo Starego Lwa” po-

niej Ukrainy. Najwięcej Ukraińców

stanowiło zainicjować projekt „Mama

emigruje do Włoch, Grecji i Polski.

przez Skype”, aby ukazać go również

Specyfiką czwartej fali ukraińskiej

na płaszczyźnie literackiej, – opowia-

emigracji jest to, że ma kobiece ob-

da redaktor wydawnictwa Marjana

licze. Po raz pierwszy w historii Ukra-

Sawka. – Pomysł napisania książki

iny kobiety emigrują nie jako żony

powstał około roku temu, podczas

czy siostry, ale jako samodzielne

Jarmarku Książki w Lipsku (Niemcy).

subiekty. To jest powodem dużych

Symboliczne jest, iż od początku był

zmian w społeczeństwie, ale przede

to projekt międzynarodowy, bowiem

wszystkim w rodzinie. Ze względu na

tłumaczenie opowiadań na język nie-

odległość, relacje rodzinne zostały

miecki odbywało się tuż po otrzyma-

Switłana Odynec, pisarka,

przeniesione na płaszczyznę wirtu-

niu ich od autorów.

dziennikarka, badaczka ko-

alną. Specyfiką ukraińskiej emigracji

– Byłam zachwycona propozy-

biecej emigracji w Instytucie

wśród kobiet jest to, iż odległość nie

cją Mariany Sawki, – wyznaje Kati

Narodoznawstwa Akademii

przeszkadza zbytnio Ukrainkom w

Brunner z ukraińsko-niemieckiej

Nauk Ukrainy

wychowaniu dzieci, jak również stra-

organizacji zrzeszającej tłumaczy

tegicznym planowaniu ich życia. Tytuł

„TRANSLIT”. – Od kilku lat pracu-

„Mama przez Skype” jest głębokim

ję na Ukrainie jako reprezentantka

symbolem rodzinnych relacji na odle-

niemieckiej służby wymiany akade-

głość, bowiem przez Skype odbywa

mickiej i nie raz miałam do czynienia

się organizacja życia transnarodowej

ze studentami, których rodzice pracu-

rodziny – wyjaśnia.

ją za granicą. Wiem, że to bolesny te-

– Kobieca emigracja, ogólnie

mat. „Mama przez Skype” podejmuje

rzecz biorąc, jest fenomenem spo-

się zbadania problemu bardzo waż-

Halyna Kruk, pisarka i profesor literatury światowej na

łecznym – kontynuuje Switłana Ody-

nego nie tylko dla Ukrainy, ale też dla

Uniwersytecie Lwowskim

innych krajów – podkreśla. – Świat

pracy zmienia się bardzo dynamicz-

– Dla kobiety emigracja jest

– Przeżyłam w pełni te nieskoń-

nie i Niemcy również wiedzą, czym

często powodem transformacji we-

czone rozmowy – wspomina pisarka.

jest emigracja zarobkowa. Uważam,

wnętrznej i to mnie interesuje najbar-

– Nie zdajemy sobie sprawy z tego,

że „Mama przez Skype” będzie cie-

dziej – wyznaje Halyna Kruk. – Ob-

jak ważna jest ta książka. Omawiamy

kawą lekturą też dla pracodawców w

serwowałam dużo kobiet, które jadąc

zjawisko, które kogoś przytłacza, a

Niemczech ponieważ odkrywa przed

za granicę okazywały się zupełnie

kogoś czyni silniejszym. Bardzo cie-

europejskim społeczeństwem nowe

Kati Brunner, tłumaczka,

w innym świecie. Bardzo często nie

szę się, że mogłam o tym opowiedzieć

oblicze emigrantów z Ukrainy po-

przedstawicielka ukraińsko-

znały języka. Ten moment próby,

intymnie. Dla dziecka, które zostawiła

przez projekcję ich relacji z dziećmi.

kiedy musisz przetrwać i na dodatek

matka, czas staje w miejscu. Tak też

niemieckiej organizacji zrze-

Bardzo nam miło, iż projekt wspar-

wspierać tych, kogo zostawiłaś w

jest w moich opowiadaniach. Wydaje

ła Fundacja im. Roberta Boscha.

szającej tłumaczy „TRANS-

domu, jest bardzo ważny. Suma we-

mi się, że podstawowym audytorium

Książka wywołała też duże zaintere-

LIT”

wnętrznych zmian w człowieku powo-

tej książki są dorastające dzieci, które

sowanie niemieckiej prasy. Jesteśmy

duje zmianę spojrzenia na sytuację,

już zaczynają zastanawiać się nad

ocenić, co dała Ukrainie kobieca

dumni z tego, iż „Mama przez Skype”

w której została rodzina. Dotyczy

życiem. Lektura pozwoli im usłyszeć

emigracja. Im wcześniej jednak za-

ukazała się jednocześnie w języku

to zwłaszcza mieszkańców małych

głos matek i być może otrzymać

czniemy dokładnie przysłuchiwać

ukraińskim i niemieckim. Prezentacja

miasteczek i wsi. Kobieta nie chce

odpowiedzi na pytania, które do tej

się i próbować zrozumieć to zjawi-

przekładu zaplanowana jest na 17

Marjana Sawka, pisarka i re-

powracać do środowiska, w którym

pory nie odważyły się wypowiedzieć

sko, tym więcej będziemy rozumieli

marca, w ramach Jarmarku Książki

panuje toksyczna atmosfera. Często

– podsumowuje Kijanowska.

– podkreśla.

daktorka „Wydawnictwa Sta-

w Lipsku – podsumowuje Brunner.

jest to bodźcem do progresywnych

Halyna Kruk też była „matką

– Na podstawie badań przepro-

Idąc na prezentację książki, by-

rego Lwa”

zmian. Interesuje mnie moment we-

przez Skype” ponieważ często wyjeż-

wadzonych we Włoszech, chciała-

łam przekonana, że dyskusja potoczy

nec. – W ubiegłym roku zajmowa-

wnętrznego balansowania kobiety

dżała za granicę na różnego rodzaju

bym podkreślić, iż owszem, jest to

się wokół tragedii, jaką dla ukraińskie-

łam się jej badaniem we Włoszech,

– by nie stracić samej siebie i nie

projekty naukowe. Fenomen kobiecej

traumatyczne doświadczenie i duże

go społeczeństwa jest feminizacja

gdzie 80% emigrantów to Ukrainki.

oberwać więzi emocjonalnej z dziec-

emigracji zarobkowej pisarka traktuje

wyzwanie zarówno dla kobiety, jak

emigracji zarobkowej. Spodziewałam

Zebrałam pokaźną ilość wywiadów z

kiem. Większość kobiet to przeżywa

przede wszystkim jako zjawisko, które

i dla jej rodziny – kontynuuje Switła-

się usłyszeć o zmęczonych i osa-

nimi, jak również ich dziećmi i rodzi-

– podkreśla pisarka. – Inna sprawa,

powinno być zrozumiane przez ukra-

na Odynec. – Ale jest to też szansa

motnionych kobietach, o dzieciach

ną w kraju. – Chciałabym podkreślić,

jeśli chodzi o dzieci – kontynuuje. –

ińskie społeczeństwo. Kruk badała

na rozwój osobisty. Emigracja jest

płaczących przez słuchawkę i pod-

iż ukraińska kobieca emigracja jest

One zostają i często bardzo ciężko

środowisko kobiecej emigracji zarów-

możliwością budowania nowego ży-

lotkach trwoniących ciężko zarobione

częścią ogólnej feminizacji migracji,

przeżywają emigrację matki. Miałam

no we Włoszech, jak i w Polsce. Jako

cia, nowego kształtowania swojego

przez matkę pieniądze, o oddaleniu

która ma miejsce we współczesnym

studentkę z małego miasteczka, któ-

wykładowczyni na lwowskim uniwer-

świata i swojej rodziny. Spotkałam

między małżonkami skutkującym

świecie. Większa część migrantek

ra została z ojcem i braćmi. Mając

sytecie, spotykała też wielu studen-

się z dużą liczbą młodych osób, dla

wycofanie się ze związków. Myliłam

na świecie, to kobiety. Te procesy

15 lat, musiała wykonywać całą „ko-

tów, których matki były na emigracji.

których dziecinny uraz związany z

się. Problem emigracji zarobkowej

na razie są niezbadanie i nowe dla

biecą pracę”, oczywiście ciągnąc na

Starała się zbadać to zagadnienie z

rozłąką z matką stał się dużym im-

wśród kobiet, został przedstawiony

naszego społeczeństwa – wyjaśnia.

sobie jeszcze edukację. Było jej bar-

obydwu stron i obiektywnie przed-

pulsem rozwoju. Zmienił ich świat

w książce bardzo subtelnie. Autorzy

– Skłonni jesteśmy do stereotypiza-

dzo ciężko i czuła uraz do matki za

stawić. Pisarka uważa, że książka

wewnętrzny i strategie – podsumo-

poznali środowisko kobiet na emigra-

cji problemu. Mówiąc o emigracji,

to, że ją zostawiła. Tak nie powinno

„Mama przez Skype” zachęca spo-

wuje Odynec.

cji nie tylko od zewnątrz, wielu z nich

przede wszystkim mamy na myśli

być! Przecież tę pracę miałby wyko-

łeczeństwo do tego, by poważnie

zetknęło się z tym fenomenem we

ofiarę i cierpienie. Traktujemy kobietę

nywać ktoś inny, nie koniecznie ko-

zastanowiło się dlaczego problem

„TRANSLIT” to działająca w Ber-

własnej rodzinie. Marianna Kijanow-

jako obiekt, obarczamy winą za roz-

bieta – podkreśla Halyna Kruk. – Nie

zaistniał. Nie jest to bowiem problem

linie ukraińsko-niemiecka organizacja

ska też kiedyś była „dzieckiem przez

pad rodziny i mówimy o kobiecej mi-

zdolni jesteśmy zmienić sytuacji do-

konkretnych jednostek, ale duży

Skype”, tyle że Skype a wówczas nie

zrzeszająca tłumaczy. Tworzą ją spe-

gracji jako o tragedii narodowej. Nie

póki nie zmienimy się sami. Książka

problem na poziomie narodowym.

było. Pisarka bardzo wzrusza się kie-

cjaliści w dziedzinie języka i kultury

przychodzi nam do głowy zapytać

„Mama przez Skype” jest krokiem do

Powinniśmy sobie odpowiedzieć na

dy wspomina o swych rodzicach, któ-

ukraińskiej. Członkami organizacji

kobietę, czym emigracja jest dla niej.

wewnętrznej ewolucji społeczeństwa

pytania: dlaczego właśnie kobieta

rych widziała jedynie 10 dni w ciągu

są Niemcy, którzy albo pracowali na

Wydaje nam się, że wiemy wszyst-

– wyjaśnia.

wyjeżdża, w jaki sposób jej aktywna

roku. W wieku dojrzałym wyjechała

Ukrainie, albo badali ten kraj w swej

ko o relacjach matki i dziecka, a to

– Emigracja zarobkowa oraz

pozycja konfrontuje się z tradycyjnymi

na stypendium naukowe za gra-

pracy naukowej. W organizacji dzia-

dziedzina głęboko intymna. Nie po-

związane z nią konsekwencje dla ro-

poglądami, które pozostają w rodzi-

nicę i sama stała się „mamą przez

łają też Ukraińcy – tłumacze, dzien-

winniśmy wieszać metek i przenosić

dziny i państwa to problem społecz-

mym środowisku i jak doświadczenie

Skype”. Odczuła wówczas jak to

nikarze i in. Celem „TRANSLITu” jest

problemu na płaszczyznę stereoty-

ny prawie każdego słowiańskiego

emigracyjne może być katalizatorem

jest mieć dziecko po tamtej stronie

szerzenie wiedzy o Ukrainie w Niem-

powej retoryki, bowiem dopiero po

kraju – opowiada Switłana Odynec z

zmian we współczesnym społeczeń-

ekranu i ograniczyć się jedynie do

czech oraz popularyzacja ukraińskiej

dziesięcioleciach będziemy mogli

Instytutu Narodoznawstwa Akademii

stwie ukraińskim.

wysyłania wirtualnych uścisków.

literatury i kultury.