XXX Spotkanie Ossolińskie

19

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 12–25 marca 2013 nr 5 (177)

Panoramy losy zagmatwane

Dobrze pamiętam moje pierwsze spotkanie z Panoramą Racławicką. Najwcześniejsze związane

było z rotundą, która stała w Stryjskim Parku. W dzieciństwie wydawała mi się olbrzymia, tajem-

nicza i nic w parku nie przyciągało mojej uwagi tak jak owa budowla. W połowie lat 80. XX wieku

spotkałem się z Panoramą po raz drugi. Minęło kilka lat od jej otwarcia na nowym miejscu we

Wrocławiu i wszyscy moi znajomi w Polsce opowiadali o tym wydarzeniu.

Romuald Nowak od 1991 roku

rozrosła się w latach powojen-

JURIJ SMIRNOW

jest dyrektorem Panoramy Racła-

nych. Znów jak we Lwowie tłumy

tekst i zdjęcia

wickiej. Jest znanym w Polsce mu-

ludzi chciały zobaczyć dzieło sztu-

zealnikiem, naukowcem, autorem

Wśród pracowników naukowych

ki monumentalnej. Istnieje kilka

licznych publikacji z historii sztuki.

wrocławskiej panoramy miałem kilku

współczesnych mitów, dlaczego

W niewielkiej sali biblioteki zebrani

dobrych znajomych. Jadąc do Wro-

panoramę przez tak długi czas nie

spotkali zaangażowanego znawcę

cławia byłem przygotowany na to

udostępniano we Wrocławiu. Jeden

tematu, Romuald Nowak żyje Pano-

spotkanie. Czytałem o Panoramie,

z mitów głosi, że to władze byłego

ramą, jest prawdziwym entuzjastą

przeglądałem materiały archiwal-

ZSRR były przeciwne udostępnieniu

i to zaangażowanie od razu zjedna-

ne, obejrzałem duże panoramy w

panoramy. Nie było jednak żadnych

ło mu sympatię słuchaczy. Wykład w

Moskwie i Sewastopolu. Ale kiedy

nacisków w tej sprawie ze strony

wielu momentach był bardzo szcze-

znalazłem się na podeście przed

władz ZSRR, ani władz centralnych

gółowy.

ogromnym płótnem – byłem oszo-

z Warszawy. Strach i niechęć ze

- Dawna Rzeczpospolita po-

łomiony. Na moje odczucia składa-

strony urzędników lokalnych spowo-

zostawiła narodowi polskiemu coś

ło się wiele czynników – nie tylko

dowały, że każdy bał się odpowie-

w rodzaju testamentu. Była nim

ogrom malowidła i towarzyszące

dzialności.

mu efekty oświetleniowe. Panorama

Konstytucja 3 Maja. Generał Ko-

Podobnie jak przed laty we

Racławicka była dla mnie nie tylko

ściuszko stał się symbolem walki

Lwowie, Panorama Racławicka jest

dziełem malarskim. Była legendą,

przeciwko zaborcy, a bitwa pod

wśród największych atrakcji Wro-

przez lata absolutnie niedostępną;

Racławicami – jedyna zwycięska

cławia. Odwiedza ją około 300 tys.

była fragmentem innego, przedwo-

bitwa insurekcji – trzymała naród

osób rocznie. Wśród zwiedzających

jennego życia. Czułem się tak, jak-

w nadziei na lepsze czasy i lepsze

nie brakuje też wybitnych osobisto-

bym został przeniesiony w czasie na

losy, – mówił dyrektor Juzwenko za-

ści: we Lwowie oglądał panoramę

przedwojenne lwowskie ulice.

powiadając spotkanie.

cesarz Franciszek Józef I, a we

Od tamtej wizyty we Wrocławiu

Legendą stała się nie tylko bi-

Wrocławiu – papież Jan Paweł II.

minęło już ponad 25 lat. I oto kolejne

twa pod Racławicami, ale też sama

Przed wejściem do Panoramy usta-

– tym razem lwowskie – spotkanie

Panorama Racławicka i jej dzieje.

wiono pamiątkową tablicę, na tle

z Panoramą Racławicką w osobie

Od pierwszej chwili, od momentu

panoram Lwowa i Wrocławia wyryto

dr Romuald Nowak

jej dyrektora Romualda Nowaka. Dr

zrodzenia się myśli o powstaniu pa-

na niej nazwiska artystów, którzy

Ramułta w Parku Stryjskim. W 1912

do Polski. Kilka miast miało ochotę

brali udział w jej tworzeniu.

roku miasto wykupiło Panoramę na

przyjąć dzieło: Kraków, Bytom, Gli-

Bilet wstępu do Panoramy kosz-

własność. W ciągu 50 lat panoramę

wice. Ostatecznie Panorama wraz z

tuje 25 złotych, ale dla turystów

podziwiały we Lwowie tłumy widzów.

częścią zbiorów lwowskiego Osso-

z Kresów dyrektor obiecał zniżki.

W kwietniu 1944 roku podczas bom-

lineum wylądowała we Wrocławiu.

Zgodnie z ustawą każda osoba z

bardowania miasta przez lotnictwo

W 1947 roku zawiązano pierwszy

Kartą Polaka, może zwiedzić Pa-

sowieckie jedna z bomb wpadła do

społeczny komitet odnowienia pano-

noramę za darmo. Panorama Ra-

rotundy. Na szczęście nie eksplo-

ramy. Zaczęły się jednak poważne

cławicka należy do najbardziej po-

dowała, udało się uratować płótno,

komplikacje i na otwarcie panoramy

pularnych muzeów w Polsce. Tylko

chociaż całe przedpole uległo znisz-

we Wrocławiu trzeba było czekać aż

Muzeum Powstania Warszawskiego

czeniu. Zrolowane malowidło zosta-

do 14 lipca 1985 roku.

odwiedza rocznie więcej gości. Dy-

ło złożone w krużgankach klasztoru

Kiedy po wielu perypetiach zo-

rekcja ma nowe pomysły organiza-

bernardynów.

stała poddana konserwacji i udo-

cyjne. Może jednym z takich pomy-

W 1946 roku zapadła decyzja o

stępniona publiczności, panoramę

słów będzie pokazanie Panoramy

przekazaniu Panoramy Racławickiej

otwierano osławioną legendą, która

we Lwowie?

Uczestnicy spotkania

noramy we Lwowie była ona czynem

Romuald Nowak był gościem odby-

historyczno-patriotycznym. Przygoto-

wających się we Lwowie Spotkań

wana na setną rocznicę Powstania

Ossolińskich. Przedstawił zebranym

Kościuszkowskiego stała się kolej-

niezwykle zagmatwane losy tego

nym dziełem stworzonym ku pokrze-

dzieła, autorstwa polskich plastyków

pieniu serc.

Jana Styki i Wojciecha Kossaka.

Dyrektor Nowak opowiadał o

Było to dla mnie niezmiernie ważne

pomyśle i inicjatywie Jana Styki, o

spotkanie, bo od wielu lat opowia-

powstaniu panoramy we Lwowie, o

dam o losach panoramy turystom

jej niezwykłej popularności od pierw-

odwiedzającym Lwów. Dlatego też

szych dni otwarcia. Mówił o fenome-

spotkanie zgromadziło wielu lwow-

nie tworzenia panoramicznych obra-

skich przewodników i krajoznaw-

zów w XIX wiecznej Europie i o lo-

ców, przyszli też pracownicy lwow-

sach kilku najbardziej znanych dzieł

skich muzeów, bibliotek, naukowcy,

artystów polskich. Panorama Racła-

przedstawiciele polskich organizacji

wicka powstała na przełomie 1893-

i polskich mediów.

1894 roku, artyści lwowscy z Janem

Jubileuszowe – XXX Spotkanie

Styką i Wojciechem Kossakiem na

Ossolińskie – zorganizowane zosta-

czele przygotowali dzieło w ciągu 8

ło przy wsparciu Konsulatu Gene-

miesięcy. Stanowi ono wielkie płót-

ralnego RP we Lwowie. Obecni byli

no o długości 15 metrów. Rotundę,

dyrektor wrocławskiego Ossolineum

w której eksponowano panoramę

Adolf Juzwenko, konsul generalny

we Lwowie, zbudowano według pro-

Jarosław Drozd i konsul Marcin Zie-

jektu lwowskiego architekta Ludwika

niewicz.

Rotunda Panoramy Racławickiej we Wrocławiu