Odbudowa Warszawy

21

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 12–25 marca 2013 nr 5 (177)

Feniks z popiołów

Podczas drugiej wojny światowej Warszawa była niszczona wielokrotnie i na wiele, czasami bardzo wyrafinowanych

sposobów. Pierwsze naloty Luftwaffe rozpoczęły niszczenie Warszawy o świcie 1 września roku 1939, a już od

8 września, Warszawa znalazła się w zasięgu niemieckiej artylerii. Od tego momentu dzieło zniszczenia prowa-

dziły wspólnie, niemiecka artyleria i niemieckie lotnictwo. Trwało to aż do momentu kapitulacji Warszawy, czyli do 28

września 1939 roku. Walki pociągnęły za sobą bezpowrotne zniszczenie prawie 10% całości zabudowy stolicy, zaś

różnego rodzaju uszkodzeń doznało około 40% budynków miasta. Choć wszystkim wydawało się, że Warszawa jest

już tak bardzo zburzona, że więcej zburzona być nie może, okazało się, że straty mogą być dużo, dużo większe.

nia, a skończyło się 3 października

cy zrobili z Warszawą. Nie znajduję

1944 roku. Po Powstaniu Warszawa

słów, żeby to opisać, bo tam stało,

sprawiała wrażenie zniszczonej w stu

w absolutnej ciszy, zasypane śnie-

procentach, ale to wciąż jeszcze nie

giem, niekończące się morze ruin, w

był koniec nieszczęść, bo najgorsze

którym nie było żywego ducha. Nie

miało dopiero nadejść.

było ludzi, zwierząt, ani ptaków. Po

Po ustaniu walk, po wyrzuceniu z

prostu cicha, śmiertelna pustka!

miasta wszystkich jego mieszkańców,

od października 1944 do stycznia

SZyMON KAZIMIERSKI

Warszawiacy powracają

1945, specjalne jednostki saperskie

do trupa miasta

niemieckiej policji Technische Nothil-

Do tego trupa miasta od razu

Naloty radzieckiego

fe, zwane też TN, albo TeNo, paliły

zaczęli wracać warszawiacy. Oczy-

i niemieckiego lotnictwa

i wysadzały w powietrze wszystko,

wiście, jak to u nas, zaraz znalazł

zamieniły Warszawę

co ocalało z walk powstańczych.

się jakiś mądry, który tego zabronił.

w zwały gruzów

Brandkommanda podpalały gmachy

Od 23 czerwca 1941 roku roz-

Wojsko miało nie wpuszczać nikogo

z miotaczy płomieni, a Sprengkom-

poczęły się bowiem nieregularne co

do Warszawy, ale warszawiacy takie

manda wysadzały budynki w powie-

prawda, ale czasami bardzo silne

zakazy mieli w… Wracali mimo za-

Tak wyglądało warszawskie getto po zniszczeniu przez

trze. I tak, w pocie czoła przez ponad

naloty radzieckie, trwające właści-

kazów, biedni, obdarci ze wszystkie-

Niemców. Niemcy nie zniszczyli tylko kościoła

trzy miesiące! Z Warszawy zostało

wie aż do samego końca niemieckiej

go, często w łachmanach. Oblicza

już tylko to, co aktualnie było potrzeb-

okupacji, czyli do stycznia 1945 roku.

się, że na koniec stycznia 1945 w

ne Niemcom. Domy w których spali,

ga, uległy zniszczeniu w bardzo róż-

kańców Warszawy oszacowano na

W kwietniu i maju 1943 roku Niemcy

jedli, mieli w nich szpitale, jakieś swo-

nym stopniu. Praga była prawie nie-

45,3 miliarda dolarów!

zniszczyli żydowską dzielnicę War-

je składy. Reszta miasta zmieniona

zniszczona, a gros wszystkich znisz-

Radziecka ofensywa z 17 stycz-

szawy, tak zwane getto. Dzielnicę

Radziecka ofensywa

została w zwały przerażających gru-

czeń dotyczyło Warszawy właściwej,

nia 1945 roku doprowadziła do zaję-

sztuczną, którą Niemcy sami dla

z 17 stycznia 1945 roku

zów. Ludzie nie mogli się na to pa-

czyli tej lewobrzeżnej. Obliczono

cia lewobrzeżnej Warszawy dziwnie

Żydów stworzyli. Z tej dzielnicy nie

doprowadziła do zajęcia

trzeć! Nawet Niemcy na widok morza

więc, że w lewobrzeżnej Warszawie

łatwo, bo w przeciągu zaledwie kilku

pozostał kamień na kamieniu. Do-

ruin w jaki zmieniono Warszawę do-

zniszczono od 84 do 90 procent za-

godzin. Walki zaczęły się rano, a na

słownie. Dzielnica wyparowała.

lewobrzeżnej Warszawy.

stawali, bywało, ataków histerii!

budowy, a miasto pokrywa warstwa

godzinę 14:00 nadeszły meldunki,

Jeszcze większą tragedią dla

Walki zaczęły się rano,

Obie wielkie dzielnice miasta,

gruzów w ilości 20 milionów metrów

że Niemcy wycofali się. Dopiero wte-

miasta było Powstanie Warszaw-

a na godzinę 14:00

czyli Warszawa (ta właściwa) i Pra-

sześciennych! Straty miasta i miesz-

dy można było zobaczyć, co Niem-

skie, które rozpoczęło się 1 sierp-

nadeszły meldunki,

że Niemcy wycofali się.

Dopiero wtedy można

było zobaczyć,

co Niemcy zrobili

z Warszawą.

Nie znajduję słów, żeby

to opisać, bo tam stało,

w absolutnej ciszy,

zasypane śniegiem,

niekończące się morze

ruin, w którym nie było

żywego ducha.

ruinach Warszawy gnieździło się już

12 tysięcy ludzi. Pod koniec lutego

było ich już 60 tysięcy, a na koniec

marca 80 tysięcy! Osiedlali się w

ocalałych piwnicach kamienic, w

resztkach domów, w jakichś napręd-

ce reperowanych pokojach, czasami

wręcz w szałasach z resztek desek,

blachy, papy.

Wytworzyła się więc sytuacja,

w której to warszawiacy przejęli

inicjatywę i zaczęli zaludniać ruiny

Warszawy, ani pytając kogoś o po-

zwolenie. Władze Polski dopiero

się rodziły i był to bolesny poród ze

wszystkimi możliwymi komplikacja-

mi. Polscy komuniści, którzy z ra-

mienia Związku Radzieckiego mieli

rozpocząć w Polsce nowe rządy,

gwałtownie potrzebowali jakiejś gło-

śnej legitymizacji. O generalnym

Tak wyglądało Stare miasto