23

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 12–25 marca 2013 nr 5 (177)

chę zniszczone. Chociaż słabiutka to

szyła produkcja pustaków. Z gruzu,

i w swoim własnym kształcie. Zacho-

Warszawy. Początkowo chodziło o

o własności i użytkowaniu gruntów

nadzieja, jeśli się weźmie pod uwa-

czyli zdawałoby się, że ze śmiecia.

wane zostało przez to nawet auten-

tak zwaną cegłę gotycką, średnio-

na obszarze miasta stołecznego

gę pospolitą wtedy wśród Polaków

Był tylko jeden problem. Wymiary

tyczne brukowanie ulic. Z gruzów wy-

wieczną, dużo większą niż cegły

Warszawy. Na mocy dekretu wszyst-

chęć odegrania się za okupację, na

niemieckich pustaków nie pasowały

dobywano elementy metalowe, kraty,

współczesne. Cegła gotycka miała

kie grunty przedwojennej Warszawy

wszystkim, co niemieckie.

do wymiaru polskich cegieł i dlate-

zamki, okucia i po renowacji monto-

wymiary 28x13x8,5 albo 30x14x9

przechodziły na własność państwa.

„Pozyskiwano” cegłę nie tylko z

go nie można było budować z nich

wano na właściwym miejscu. Sięga-

centymetrów. Cegła przedwojenna

Dekret nie dotyczył domów, więc

Wrocławia. W Świdnicy rozebrano

muru w połączeniu z cegłami. Ale

no nawet do obrazów Canaletta, na

miała wymiary 27x13x6 centyme-

domy pozostawały niby w rękach wła-

300 domów. W Nowogrodźcu 250.

murarze dawali sobie z tym radę,

których Warszawa przedstawiana

trów. Wymiary różniły się więc zdecy-

ścicieli, ale od chwili wprowadzenia

W Szczecinie rozebrano i wywiezio-

budując całe domy tylko z pustaków.

była z fotograficzną dokładnością.

dowanie i muru z cegły gotyckiej nie

dekretu, te domy stały na ziemi pań-

no zabytkową Bramę Portową, teatr

Z tych pustaków powstała właściwie

Dlatego, tak odbudowana Starówka

można było naprawiać cegłą współ-

stwowej. Utrzymano wojenne prawo

i operę! Grabiono i mniejsze miasta,

cała dzielnica Muranów, zbudowana

jest po prostu autentyczna, chociaż

czesną. Dlatego zaczęto niszczyć

kwaterunkowe i to urząd decydował

ale wymienianie ich wszystkich wła-

na terenach dawnego getta.

zbudowano ją dopiero po wojnie. Nic

budowle miast zachodnich, aby mieć

o tym, kto w tych domach będzie

ściwie nie ma sensu. Tak się to wtedy

Gruzu było zbyt dużo, żeby w

dziwnego, że w roku 1980 warszaw-

z nich cegłę do odbudowy Warszawy.

mieszkał. Powracający warszawia-

po prostu robiło. Tylko państwo mogło

całości można go było przerobić na

skie Stare Miasto wpisano na listę

Takie postępowanie prawie nikogo

cy znajdowali więc swoje domy już

sobie na to pozwolić, bo człowiek pry-

pustaki. Wywożono więc gruz z cen-

światowego dziedzictwa UNESCO!

wtedy nie raziło, bo wydawało się, że

zasiedlone przez obcych ludzi, a im

watny za takie numery, szedłby na całe

trum miasta na praską stronę Wisły,

Jest jedynym na świecie przykładem

można tak robić, a nawet, że tak się

urząd nie dawał ani mieszkania, ani

lata do kryminału jako szabrownik.

zasypując nim bagniska nad rzeką,

planowego odbudowania miasta ze

należy, aby z niemieckich miast brać

meldunku. Faceta bez meldunku

Rozbieranie jednych miast, by

zniszczeń wojennych.

aż usypano ogromne wzniesienie,

sobie, co tam trzeba, jako rekompen-

łapała milicja i wiadomo było, co bę-

budować inne, to chyba patent ra-

Te sukcesy trzeba był dopiero

gdzie powstał potem wielki Stadion

satę za straty spowodowane przez

dzie dalej. I tak, tylko w roku 1945,

dziecki, bo o podobnym postępo-

wywalczyć. Zespół profesora Za-

Dziesięciolecia, a obecnie Stadion

Niemców. Poza tym chyba nikt wtedy

z Warszawy wyemigrowało do miast

waniu słyszałem w obwodzie Kali-

chwatowicza musiał stoczyć wojnę

Narodowy. Drugą taką górę gruzu

nie wierzył w to, że na stałe uzyskali-

na tak zwanych Ziemiach Odzyska-

ningradzkim, czyli północnej części

z „modernizatorami”, kiedy zażądali

usypano obok ulicy Bartyckiej. Z tej

śmy Ziemie Odzyskane! Nie chciano

nych ponad 65 tysięcy odrzuconych

dawnych Prus Wschodnich. Tam

zburzenia części ulicy Piwnej, by

góry niedawno utworzono Kopiec

słuchać głosów Polaków przesiedlo-

warszawiaków!

Rozbiórkę domu zaczynano od powalenia na ziemie wyso-

kich ścian. Przez otwory okienne gdzieś wysoko wiązano

mocną linę, którą potem szarpała grupa robotników, lub

kołowrót. Ściana waliła się z hałasem…

Właściciele domów uszkodzo-

Powstania Warszawskiego. Gruz

Chłopskie furmanki dokonały wtedy cudu!

nych (a który dom w Warszawie był

sypano też na Skarpę Wiślaną i w

też szereg mniejszych miasteczek

poszerzyć ulicę Świętojańską, a dru-

wtedy nieuszkodzony??) mieli obo-

wiele anonimowych miejsc, wypeł-

nych ze Lwowa, którzy nie dość , że

zostało rozebranych na odbudowę

gi raz wtedy, gdy im się zamarzyło

wiązek odbudować go na koszt wła-

niając nim wszystkie naturalne za-

brutalnie wyrzuceni do Wrocławia,

Kaliningradu, który Rosjanie podczas

wyburzenie wszystkich kamienic na

sny. Jeśli właściciel zwlekał z remon-

głębienia, rowy i wyrobiska.

to jeszcze nie mogli zaznać spoko-

wojny, jeszcze jako Królewiec, sami

jednej stronie Rynku, by uzyskać z

tem, miasto dokonywało remontu na

Prawie cały transport tamtych

ju i we Wrocławiu. Burzono im ten

sobie zburzyli i podpalili.

Rynku widok na Wisłę. W obu wy-

swój koszt, a właściciel, jeśli chciał

czasów opierał się na koniu i chłop-

Wrocław, bo akurat Warszawa była w

Oczywiście broni się budowni-

padkach Bierut się na to nie zgodził.

nadal być właścicielem, musiał

skiej furmance. Samochodów cięża-

potrzebie. Ale taka to była, ta socjali-

czych Warszawy, że nie mogli postę-

Nie zgodził się też na wcześniejsze

zwrócić miastu koszta tego remon-

rowych było jak na lekarstwo. Cią-

styczna odbudowa.

pować inaczej, że musieli zdobywać

„dzieło” architektonicznych oszoło-

tu. Jeśli nie zwracał, nieruchomość

gnęły więc po ulicach, noga za nogą,

Po cegle gotyckiej zachciało się

materiały budowlane choćby i w ten

mów, a mianowicie na szeroką aleję

przechodziła na własność państwa.

kawalkady wyładowanych furmanek

cegły zwykłej, kamiennych progów,

sposób. Może? Ale na pewno już nie

idącą poprzez warszawskie cmen-

Prostackie to było, ale skuteczne.

w jedną i drugą stronę. Cud! Ale oni

gzymsów i czego tam jeszcze.

musieli zamiast odbudowywać starej,

tarze, która musiałaby zniszczyć

Mało kto po tej wojnie miał możliwo-

to wszystko naprawdę przewieźli!!

We Wrocławiu zaczęło brakować

budować jakąś całkiem inną Warsza-

dobre parę tysięcy grobów…

ści finansowe, aby przeprowadzić

Miliony ton gruzu i cegieł!

domów do rozbiórki, a wrocławskie

wę, budować ją, jakby na złość war-

remont domu, stojącego w dodatku

budowy stawały z powodu… braku

szawiakom, wbrew warszawiakom,

na nieswoim gruncie. Oblicza się,

cegieł!! Ale do Warszawy poszło

Burzono inne miasta

Walka o zachowanie

zmieniając nazwy ulic i placów tylko

że warszawiacy stracili wtedy od 20

200 wagonów cegły gotyckiej, po-

aby odbudować Warszawę

zabytków

dlatego, żeby zabić pamięć po tej

Teraz nikt nie chce wyraźnie tego

do 40 tysięcy nieruchomości, czyli

„Zabytkarzom” z BOS udała się

tem jeszcze 65 milionów cegieł

Warszawie, którą jakoby podnosili z

powiedzieć, ale to chyba odbudowa

94 % wszystkich nieruchomości na

tylko odbudowa Starówki, Traktu

zwykłych, a w roku następnym – 50

ruin i zgliszczy. – No tak. Wiadomo.

warszawskiej Starówki spowodo-

terenie Warszawy, wartych w sumie

Królewskiego i Łazienek, gdzie wy-

milionów tych cegieł. Rozbierano

Ale odczucia ludzkie rządzą się dzi-

wała, że zaczęto rozbierać domy

około 40 miliardów złotych. To dla-

walczyli sobie u Bieruta ich własną

kamienice i zabytkowe mury obron-

wacznymi prawami…

w niedawno przyznanym Polsce

tego BOS mógł bezkarnie wyburzać

koncepcję odbudowy, delikatną i tro-

ne. Wreszcie rozebrano wrocławską

22 lipca 1949 roku oddano do

Wrocławiu i Szczecinie, a uzyskaną

całe dzielnice, by na „dziewiczym”

skliwą. Każda kamienica została od-

pocztę główną! Rozbierano byle jak,

użytku Trasę W-Z (wschód-zachód).

w ten sposób cegłę przewozić do

gruncie realizować swoje, byle jakie

budowana na swoim starym miejscu

niechlujnie, pozostawiając rozdrapa-

Bez wiaduktu Pancera, za to z tune-

najczęściej, marzenia o mieście so-

ny gruz i połamane drewno. Pozo-

lem pod ulicami Krakowskie Przed-

cjalizmu.

staje mieć nadzieję, że wszystkie te

mieście, Senatorską i Miodową. Na

Najłatwiej poszło mu na tere-

budynki były już przedtem choć tro-

Trasie, w stronę Pragi, nie było mo-

nie dawnego getta, gdzie wszystkie

stu Kierbedzia, bo zastąpił go nowy

domy były zburzone, a gruz wywie-

Warszawa bez dawnych

most Śląsko-Dąbrowski. Obok Tra-

ziony jeszcze przez Niemców. W

sy powstało stylizowane na XVII

dodatku stały tam niemieckie ma-

warszawiaków dawała

wieczne miasteczko, osiedle Ma-

szyny do wytwarzania pustaków

władzy szansę

riensztat.

budowlanych z tak zwanego gruzo-

na wymianę ludności.

Dosłownie nic nie przypominało

betonu. Maszyna rozbijała ceglany

Do Śródmieścia miał

tu starej Warszawy, ale wszystkim

gruz na drobne kawałki, które były

bardzo się podobało! Po latach tych

przesiewane przez sita, a następnie

wejść sprzyjający władzy

okropnych ruin, nareszcie widać było

mieszane z masą betonową. Taką,

i lojalny wobec niej

coś nowego, kolorowego i lśniącego.

dość gęstą masą, wypełniano formy.

„lud pracujący miast

Wymordowani wojną, biedą, gruza-

W ten sposób z nieużytecznego gru-

mi i brudem, patrząc na nową Trasę

zu otrzymywało się dobry materiał

i wsi”, a nie poprzedni

W-Z widzieli Feniksa wzlatującego z

budowlany. Wyremontowano więc

właściciele, śpiewający

popiołów. Mniejsza już z tym, że był

maszyny, rozstawiono je w różnych

o piszczącym gównie.

to jakiś zupełnie inny Feniks.

miejscach Warszawy i pełną parą ru-

Blok na Muranowie budowany z niemieckich pustaków