26

Wyjęte z karty pamięci

12–25 marca 2013 nr 5 (177) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Szarże kawalerii polskiej

stojące za wzgórzami jednostki pan-

biorącej udział w kampanii wrześnio-

cerne, zmuszając kawalerzystów do

wej w Polsce.

odwrotu. Okrążeni Polacy wkrótce

poddali się.

Szarże polskiej kawalerii

Szarże kawalerii polskiej na niemieckie czołgi to ulubiony temat

Podobnymi do nazistowskiej

w kampanii wrześniowej

propagandy motywami kierowali

W 1939 roku kawaleria nawet po

ukazujący bohaterstwo polskiego żołnierza w kampanii wrze-

się komuniści, którzy również po

modernizacji oraz zmiany taktyki była

śniowej1939 roku. Jednak jest to fałszywy mit rozpowszechniony

wojnie chętnie wykorzystywali mit

już bronią przestarzałą, mimo to nie-

o szarżach kawaleryjskich na nie-

jednokrotnie udawało się jej skutecz-

przez niemiecką, nazistowską propagandę oraz powojenną

mieckie czołgi. Po zakończeniu

nie walczyć nawet z niemieckimi jed-

wojny szarżujący ułani również dla

nostkami pancernymi. Jednym z wie-

propagandę komunistyczną. Według historyków we wrześniu

komunistycznej propagandy PRL

lu przykładów może być zwycięskie

1939 roku nie odbyła się ani jedna szarża kawaleryjska na

stali się symboliczną ilustracją tego,

starcie Wołyńskiej Brygady Kawalerii

jak zacofana w rozwoju oraz jak

pod dowództwem płk Juliana Filipo-

niemieckie czołgi.

krótkowzroczna politycznie była ka-

wicza z niemiecką 4 Dywizję Pancer-

pitalistyczna i tzw. „obszarnicza, sa-

ną gen. Reinhardta. 1 września 1939

szarży bezpośrednio zginęło około

brygad kawaleryjskich, co stanowiło

nacyjna Polska”. Paradoksalnie mit

roku w czasie bitwy pod Mokrą ułani

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

25 kawalerzystów polskich, w tym 4

niecałe 10% polskiej armii w roku

szarż był również wykorzystywany

uzbrojeni w broń przeciwpancerną

opracowanie

oficerów, co stanowiło około 10% sta-

1939. Po reorganizacji polskiej ka-

w dobrej wierze przez niektórych po-

zniszczyli ponad 100 niemieckich

nu 18 Pułku w momencie bitwy. Dużo

walerii w latach 30. do każdej z 11

wojennych publicystów odwołujących

czołgów i samochodów pancernych,

Mit propagandowy

większe straty ponieśli kawalerzyści

brygad kawaleryjskich przydzielono

Źródła mitu znajdują się w pro-

się do tradycji narodowych i sławią-

zatrzymując na cały dzień pochód

w czasie odwrotu po ataku niemiec-

również w ramach wsparcia baterie

pagandzie niemieckiej, która chciała

cych oręż polski. Według nich miał on

niemieckiej dywizji pancernej. Prze-

kich transporterów. Następnego dnia

artyleryjskie oraz dywizjony pancer-

dzięki niemu zilustrować przewagę

ilustrować waleczność i bohaterstwo

prowadzili podczas bitwy również

na pole bitwy dotarli korespondenci

ne wchodzące w skład polskich sił.

technologiczną oraz militarną w cza-

polskich żołnierzy, którzy mieli odwa-

szarżę przeciw niemieckiej piecho-

włoscy, których Niemcy zapewnili, że

Z wyposażenia ułanów już w poło-

sie kampanii wrześniowej pomiędzy

gę stawić czoła we wrześniu lepiej

cie, a nie czołgom.

polscy ułani ponieśli śmierć w czasie

wie lat 30. wycofano jako obowiąz-

III Rzeszą a II Rzeczpospolitą. We-

uzbrojonemu przeciwnikowi.

Podczas kampanii wrześniowej

ataku na czołgi. Fakt ten został wyko-

kowe lance, w zamian wyposażono

dług goebbelsowskiej propagandy II

kawaleria polska przeprowadziła 17

rzystany przez niemiecką propagan-

ich w krótsze, kawaleryjskie wersje

Rzeczpospolita była tak słaba i za-

szarż przeciw Niemcom, z których

A jednak

dę i zobrazowany w niemieckim fil-

karabinka wz. 29, lekką artylerię jak

cofana, że wojsko polskie zmuszo-

Mimo krytycznego i prześmiew-

żadna nie miała na celu atakowanie

mie propagandowym z 1941 roku pt.

armata przeciwpancerna Bofors 37

ne było bronić się przed niemieckimi

czego stosunku do polskiej kawalerii

nieprzyjacielskich czołgów. Celem

Kampfgeschwader Lützow, w którym

mm oraz inną broń przeciwpancerną.

czołgami atakami kawalerzystów

sowieci utworzyli tego rodzaju od-

szarż podejmowanych przez ułanów

kawalerzystów polskich atakujących

Starając się wyrównać dysproporcje

uzbrojonymi w szable i lance. Mit o

działy w Ludowym Wojsku Polskim.

były najczęściej ataki na piechotę,

niemieckie czołgi odgrywali żołnierze

w zakresie uzbrojenia pancernego,

polskich kawalerzystach szarżują-

Był to jedyny związek taktyczny ka-

niemiecką kawalerię, tabory i obozo-

cych na niemieckie czołgi we wrze-

śniu 1939 roku bezpośrednio wziął

się z opisów niemieckich i włoskich

korespondentów wojennych.

Jakobezpośredniezdarzeniema-

jące stanowić ilustrację dla tego mitu

podaje się tutaj najczęściej szarżę

przeprowadzoną podczas bitwy pod

Krojantami, którą 1 września 1939

roku o godzinie 19.00 przeprowadził

18 Pułk Ułanów Pomorskiej Brygady

Kawalerii pod dowództwem pułkow-

nika Kazimierza Mastalerza. Szarżę

polscy kawalerzyści przeprowadzili

na ok. 800 niemieckich żołnierzy z

batalionu piechoty, którzy rozproszyli

się w popłochu. Szarżujących piecho-

Polska kawaleria we wrześniu 1939 roku w galopie przez Sochaczew

tę ułanów z 18 Pułku nieoczekiwanie

słowaccy. Chociaż film stanowił pro-

dowództwo polskie uruchomiło także

zaatakowały ze skrzydła niemieckie

pagandystki pseudo dokument, jego

tajny projekt produkcji nowoczesnych

transportery opancerzone ukryte w

fragmenty często wykorzystywano

karabinów przeciwpancernych „UR”,

lesie, które ostrzelały je ogniem kara-

później na Zachodzie jako autentycz-

w które zostali uzbrojeni polscy ułani

binów maszynowych. W wyniku tego

ne zdjęcia dokumentalne w filmach

we wrześniu 1939.

ataku ułani polscy odskoczyli w las.

ilustrujących kampanię wrześniową.

Wiosną 1937 wprowadzona zo-

Odpowiedni opis zdarzenia znajduje

Podczas kampanii wrześniowej

stała reorganizacja kawalerii w wyni-

się we wspomnieniach uczestnika

Polska wykorzystywała militarnie 11

ku czego rozpoczęto przekształcanie

szarży rotmistrza Godlewskiego. W

jednostek kawaleryjskich w zmotory-

zowane. Całkowicie zmotoryzowana

została 10 Brygada Kawalerii, którą

wyposażono w motocykle, działa,

tankietki typu TKS, czołgi typu Vic-

kers E i czołgi 7TP. W 1938 zmotory-

zowany został również 1 Pułk Strzel-

ców Konnych i razem z 24. Pułkiem

Ułanów, 10. Pułkiem Strzelców Kon-

nych i 10 Dywizjonem Artylerii Konnej

Pomnik Zaślubin z Morzem w Mrzeszynie

podporządkowany Dowództwu Broni

wiska. W kilku przypadkach szarże

Pancernych. Z jednostek tych utwo-

walerii polskiej sformowany po kam-

podjęto również w celu przedarcia

rzono dwa zgrupowania pancerne 10

panii wrześniowej. Brygadę formo-

się z okrążenia. Wbrew obecnym

Brygadę Kawalerii oraz Warszawską

wano od marca do maja 1944 roku w

wyobrażeniom większość z prze-

Brygadę Pancerno-Motorową.

Trościańcu na południowy wschód od

prowadzonych w 1939 roku szarż

Dzięki tej broni kawaleria nie

Sum na Ukrainie jako samodzielną

polskich ułanów zakończyła się suk-

miała potrzeby dokonywania samo-

brygadę kawalerii. Żołnierze jednost-

cesem.

bójczych szarż na czołgi niemieckie.

ki rekrutowali się przede wszystkim

Polscy kawalerzyści walczyli

Konie służyły kawalerzystom jedynie

z kawalerzystów polskich – uczest-

nie tylko z wojskami niemieckimi.

do transportu i po dojechaniu na miej-

ników walk we wrześniu 1939 roku.

24 września pod Husynnem w pow.

sce bitwy, gdzie żołnierze walczyli

Ok. 75% stanowili żołnierze 19 Pułku

Hrubieszowskim – ok. 500 kawale-

jak piechota, wykorzystując przeciw

Ułanów Wołyńskich i 21 Pułku Uła-

rzystów z zapasowego szwadronu

czołgom posiadaną broń przeciwpan-

nów Nadwiślańskich, pozostali – z 6

14 Pułku Ułanów Jazłowieckich oraz

cerną. Bezpośrednia szarża kawale-

Pułku Ułanów Kaniowskich, 9 Pułku

polskiej konnej policji przeprowadziło

ryjska była stosowana tylko wobec

Ułanów Małopolskich, 12 Pułku Uła-

szarżę na sowiecką piechotę, która

przemieszczającej się, nieosłoniętej,

nów Podolskich, 14 Pułku Ułanów

okrążyła wieś Husynne. W wyniku

nieokopanej piechoty nieprzyjaciela

Jazłowieckich, 23 Pułku Ułanów Gro-

szarży piechurzy radzieccy uciekli w

oraz niemieckiej kawalerii zorganizo-

dzieńskich oraz 2 i 3 Pułku Strzelców

panice. Rosjanie do walki włączyli

wanej w ramach 1 Brygady Kawalerii

Konnych i inni, także spoza jednostek

Żołnierze 1 brygady kawalerii po walkach pod Warszawą