7

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 czerwca–15 lipca 2013 nr 12 (184)

Czy grekokatolicy w komarnie

bardzo krótko jako niepodległe, su-

aktualne – powiedział Westerwelle

werenne i zintegrowane państwo.

po spotkaniu.

„To stwarza Ukraińcom potężne

Na pytanie, czy leczenie byłej

zwrócą kościół katolikom?

problemy w jednoczeniu się w wy-

premier w Niemczech jest wystar-

obrażeniu tego, czym jest ukraiń-

czającym warunkiem, by Berlin po-

skość. Dlatego formułując nasze

trzymał dążenia Ukrainy w kwestii

oczekiwania związane ze zbrodnią

integracji z UE, szef MSZ odpowie-

– Deklaracji o pojednaniu Polaków i Ukraińców jest już tak wiele, a my chcemy

wołyńską, które są słuszne, bo

dział: „Myślę, że powiedziałem już

jedynie, ażeby grekokatolicy zwrócili nam zabytkowy kościół z XVII wieku – mówią

Ukraińcy powinni ją uznać i opisać,

dość. Rozmowy są skomplikowane,

katolicy z miejscowości Komarno w obwodzie lwowskim. – Ponad dziesięć lat temu

należy jednocześnie być cierpliwym

sytuacja nie jest łatwa, ale jesteśmy

(...). Nie zamykajmy się we własnym

gotowi, by wnieść konstruktywny

wydawało się, że to nastąpi po wizycie Ojca Świętego Jana Pawła II do Lwowa w

bólu” – mówił Smolar.

wkład – po to, by w tej kwestii znale-

czerwcu 2001 roku. Niestety, nadal modlimy się w kaplicy na starym polskim cmen-

ziono pozytywne rozwiązanie”.

Debata. Ukraiński spór o

Szef niemieckiej dyplomacji oce-

tarzu. Może coś się zmieni po spotkaniu hierarchów Kościoła rzymskokatolickiego

historię ma wpływ na rela-

nił rozmowy, w tym w szczególności,

cje z Polską. 21.06.2013

Polski i Ukrainy z biskupami Ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego?

spotkanie z Janukowyczem, jako

Pogodzenie pamięci o

„bardzo dobre”. – Całą atmosferę

Konstanty CzaWaga

Wielkiej Wojnie Ojczyź-

można określić jako bardzo konstruk-

tekst i zdjęcie

nianej z pamięcią o UPA

tywną – dodał.

to kluczowy problem dla ukraińskiej

Wśród tematów rozmów były

Ks. dr Michał Bajcar, który od kil-

polityki historycznej – ocenia w swej

kwestie gospodarcze i energetycz-

kunastu lat dojeżdża z Gródka wyja-

nowej ekspertyzie Ośrodek Studiów

ne oraz perspektywa podpisania

śnił: „Jest to tak bolesna sytuacja i od

Wschodnich. Podkreśla też, że na

umowy stowarzyszeniowej Ukraina-

tak dawna trwa problem dotyczący

Ukrainie zbrodnia wołyńska nadal

UE. „Niemcy chciałyby, by ta umowa

zwrotu kościoła wspólnocie rzymsko-

jest tematem tabu.

została podpisana”, jednak Ukraina

katolickiej. Wszystko jakoś stoi w

Ukazała się nowa publikacja

musi usunąć przeszkody na tej dro-

miejscu. My modlimy się dalej w tej

Ośrodka Studiów Wschodnich „Miej-

dze – mówił Westerwelle. Wskazał

kapliczce, w której w zimie zimno, la-

sce UPA w Wielkiej Wojnie Ojczyź-

na reformę sądownictwa i zmiany w

tem za gorąco. Nieraz podczas więk-

nianej”. Tematem opracowania, przy-

ordynacji wyborczej, podkreślił tak-

szych uroczystości mamy za mało

gotowanego przez analityka OSW

że, że nie do zaakceptowania jest

miejsca. A grekokatolicy mają wyre-

Tadeusza A. Olszańskiego, jest polity-

„wybiórcze stosowanie prawa”.

montowaną cerkiew w centrum Ko-

ka historyczna na Ukrainie i podejmo-

Westerwelle: niemcy nadal

marna oraz starą cerkiew drewnianą,

wane tam próby budowania wspólnej

chcą leczyć Tymoszenko.

zabytkową i jeszcze gromadzą się w

tożsamości.

ika, 21-06-2013

kościele. Nawiasem mówiąc, oteć

Ekspert zwraca uwagę, że w

Iwan – dziekan greckokatolicki – do

oficjalnym dyskursie pamięć o Ukra-

Na Ukrainie trwa we-

którego jakby należy nasz kościół,

ińskiej Armii Powstańczej jest kształ-

wnętrzny spór o rolę

każdej niedzieli, o ile mi wiadomo,

odprawia tam mszę o godz. 9 dla tak

towana tak, by przedstawić ją w

nacjonalizmu i komuni-

zwanej śmietanki komarniańskiej. A

pozytywnym świetle – jako formację

zmu w jej dziejach, co wpływa na jej

dla reszty wiernych – jak mówią lu-

bojowników o niepodległość, prze-

relacje z Polską – uznali ukraińscy

dzie – odprawia w cerkwi.

ciwstawiających się „wszystkim oku-

eksperci podczas dyskusji w Funda-

Należy zwrócić uwagę, że ko-

pantom Ukrainy”. Towarzyszy temu

cji Batorego. Ukraiński konflikt pa-

ściół p.w. Narodzenia Najświętszej

pomijanie nacjonalistycznej ideologii

mięci ma też znaczenie dla kwestii

Maryi Panny znajduje się w okrop-

oddziałów UPA z jednoczesnym mi-

zbrodni wołyńskiej.

nym stanie. Według słów ks. Bajcara,

nimalizowaniem i relatywizowaniem

W Warszawie odbyła się debata

dziekan greckokatolicki ciągle zwra-

ich zbrodni na ludności cywilnej (nie

„Pamięć o XX wieku a współcze-

ca się do biznesmenów o pomoc fi-

tylko polskiej).

sność. Ukraińskie spory o prze-

nansową. Wśród pilnych potrzeb jest

Do tej pory – jak pisze Olszański

szłość”. Wzięli w niej udział ukraińscy

przykrycie dachu, bo dach cieknie,

– „eksterminacja Polaków z Wołynia i

eksperci, w tym badacze z kijowskich

wymiana okien. Apele pozostają jed-

Galicji Wschodniej przez UPA jest na

ośrodków naukowych m.in. z Insty-

nem, dziekanem w Komarnie i wciąż

Na pytanie czy zwracał się w tej

nak bez skutku.

Ukrainie wciąż swoistym tabu, choć

tutu Historii Ukrainy, Uniwersytetu

te same argumenty: a w Przemyślu?

sprawie do miejscowego biskupa

„Jakby oddali kościół rzymskim

niektórzy ukraińscy historycy starają

Akademii Kijowsko-Mohylańskiej i In-

A w Polsce nie oddali tego lub tamte-

greckokatolickiego, ksiądz Bajcar

katolikom, to może by ktoś pomagał

się je przełamywać”. Ukraińskie wła-

stytutu Ukraińskiej Polityki. Tematem

go. A tu nie ma Polaków, a tu im nie

odpowiada: „Rozmawiałem z admini-

– mówi ks. Bajcar. – A on prosi w taki

dze unikają np. nazywania sprawców

rozmowy była wspólna ukraińska

potrzeba. Takie proste, prostackie,

stratorem apostolskim eparchii (diece-

dziwny sposób (widziałem jeden list

zbrodni wołyńskiej nie wskazując

pamięć historyczna i jej rola w budo-

nawet mało logiczne zarzuty, jakby

zji) stryjskiej biskupem Tarasem Seń-

przez niego napisany). Nie podaje in-

ich na pomnikach poświęconych

waniu tożsamości Ukraińców.

ten człowiek nie żył w tych realiach.

kiwym, specjalnie jeździłem do niego

formacji, że to jest kościół, nie podaje

ofiarom. Często brakuje też na nich

Na Ukrainie nie ma jednej, wy-

Wydaje się, jakby naumyślnie nie

– powiedział ks. Bajcar. – Mówiłem,

wezwania kościoła, tylko prosi pomoc

daty mordu. W efekcie zachowuje się

razistej polityki historycznej, dzięki

chciał, abyśmy w tym kościele nie

jaka jest sytuacja i że może to być roz-

na odbudowę świątyni. I wygląda to

wrażenie, że zbrodni dokonali jacyś

której władze pomagałyby oby-

odprawiali, aby ta świątynia nie była

wiązane. Natomiast władyka Seńkiw

tak, że prosi dla swojej świątyni. Sy-

nieznani „okupanci”. Milczenie na

watelom w budowaniu wspólnej

nasza. Tutaj mogę stwierdzić jedno-

powiedział mi dwie rzeczy: że on nie

tuacja jest dziwna, nie ma kto zade-

znacznie, że jest to tylko i wyłącznie

ma na tyle siły i wpływu, jako duchow-

cydować, żeby ten kościół wrócił do

temat zbrodni wołyńskiej jest o tyle

tożsamości – powiedział politolog

sprawa dobrej woli. Albo ona jest,

ny wobec kapłana, który tam jest. „Bo

właścicieli i był odnawiany. Mógłby

łatwe, że – jak tłumaczy Olszański

i historyk Konstantyn Bondarenko

albo jej nie ma”.

to nie wasz kościół rzymskokatolicki, a

stać się perełką i upiększać miasto

– „dla Ukrainy cywilne ofiary UPA

z Instytutu Ukraińskiej Polityki w

Podczas pobytów w miasteczku

nasz greckokatolicki”. I druga sprawa,

Komarno, tak jak wyremontowana

są zaledwie cząstką hekatomby jej

Kijowie. „Na Ukrainie w zależności

można spotkać tylu życzliwych ludzi.

że gdyby nawet wydał decyzję czyli

cerkiew. Jak chodziłem po kolędzie w

ludności cywilnej podczas okupacji

od regionu jest wiele mitów i stereo-

Czy może to tylko pozory?

dekret, (u nich to się nazywa gramo-

Komarnie, to ludzie wszyscy, których

niemieckiej”. Szacuje się, że tylko na

typów dotyczących przeszłości, w

„Relacje pomiędzy Polakami a

ta), to i tak musi się liczyć z tym, że

spotykałem i grekokatolicy, i prawo-

Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginę-

które wierzą nasi współobywatele.

Ukraińcami w Komarnie są dobre –

mogą taką decyzję zawetować ludzie.

sławni, i rzymscy katolicy wszyscy

ło wówczas 800 tys. osób.

Nie poszukuje się konsensusu, ale

stwierdza ks. Michał Bajcar. – W obec-

Nie może nic zrobić. No i z taką odpo-

mają podobne zdanie: tak, jest to już

- Tendencja ta nie jest przejawem

trwają spory, czasem wręcz prowo-

nych kryzysowych czasach pomagają

wiedzią wróciłem do Komarna. Nadal

najwyższy czas, żeby kościół wrócił

ani dowodem popularności nacjonali-

kacje dotyczące tego, kogo zaliczyć

sobie nawzajem. Bardzo dużo ludzi

modlimy się, bo wierzę, że kościół

do was i żebyście tam odprawiali. A

zmu typu banderowskiego wśród elit

do narodowych bohaterów” – po-

jeździ do Polski i z Polski przyjeżdżają

wróci do nas. Wymaga tego sprawie-

jest potrzeba, żeby tam odprawiać,

kijowskich (...), ale potrzeby wprowa-

wiedział badacz. – O ile zachodnia

do Komarna. Ci, którzy wyjechali po

dliwość Boża, ale nawet sprawiedli-

bo ludzie by naprawdę do tego ko-

dzenia UPA jako zmitologizowanej

Ukraina jest pronacjonalistyczna, o

wojnie, przyjeżdżają i odnawiają groby

wość ludzi, którzy tu mieszkają. Mają

ścioła przychodzili”.

„armii niezłomnych” do tradycji naro-

tyle na jej wschodzie dominują sym-

na cmentarzu. Jako kapłan pracujący

prawo mieszkać w mieście, gdzie Pan

Ks. Michał Bajcar wspomniał też,

dowej oraz niechęci do podejmowa-

patie komunistyczne. „Na wscho-

w Komarnie jakiegoś napięcia nie

Bóg im błogosławi, a nie tam, gdzie

że po spotkaniu episkopatu rzym-

nia tematów trudnych i kontrowersyj-

dzie Ukrainy tacy ludzie jak Stepan

widzę. Nawet wręcz bym powiedział,

blokowany jest zwrot kościoła”.

skokatolickiego Ukrainy i synodu bi-

nych, tak na arenie wewnętrznej, jak i

Bandera czy Roman Szuchewycz

jest taka sytuacja, że ludzie chcą,

Parafia rzymskokatolicka w Ko-

skupów Ukraińskiego Kościoła grec-

międzynarodowej – pisze ekspert.

są nie do przyjęcia jako bohatero-

aby było dobrze. I to, że kościół jest

marnie istnieje od 1473 r. Kościół p.w.

kokatolickiego w imieniu arcybiskupa

Dodaje też, że uznaniu przez

wie. Na zachodzie Ukrainy z kolei

jeszcze do dzisiaj nie oddany, nie-

Narodzenia Najświętszej Maryi Pan-

lwowskiego Mieczysława Mokrzyckie-

Ukraińców UPA za sprawców ludo-

nikt nie uzna za bohaterów działa-

którzy ludzie komentują wprost, że

ny został konsekrowany w 1658 r. W

go przyjeżdżał do Komarna ks. prałat

bójstwa przeszkadza przekonanie,

czy komunistycznych związanych

to jest „nasz ból i nasza choroba”.

czerwcu 1946 r. świątynię zamknięto.

Józef Legowicz, aby doprowadzić

że taka oficjalna deklaracja Kijowa

z państwem radzieckim” – mówił

Nie będzie dopóty dobrze w naszym

Za czasów sowieckich kościół wyko-

chociażby do wspólnego użytkowania

umożliwiłaby Polsce zażądanie od

Bondarenko.

mieście, dopóki kościół nie zwrócą

rzystywano jako magazyn mebli oraz

kościoła.

właścicielom. Obecny burmistrz Ko-

inwentarza gospodarczego. W 1992 r.

„Tak, przyjeżdżał ks. prałat Jó-

Ukrainy odszkodowania.

(...) Ukraiński konflikt pamięci

marna stwierdza, że jest za tym, aby

zwrócono go rzymskim katolikom, jed-

zef Legowicz, ale sprawa nie posu-

ma znaczenie dla pamięci o zbrodni

OSW: Na Ukrainie zbrodnia

kościół wrócił do katolików, ale to nie

nak wkrótce świątynia została prze-

nęła się nawet o centymetr do przodu,

wołyńskiej. Prezes Fundacji im. Ste-

wołyńska nadal jest

jest w jego kompetencji, bo świątynia

kazana wspólnocie greckokatolickiej,

– zaznaczył ks. Bajcar. – Wcześniej

fana Batorego Aleksander Smolar

tematem tabu

należy do grekokatolików”.

która ma tam dwie inne cerkwie.

rozmawiałem cztery razy z ojcem Iwa-

powiedział PAP, że Ukraina istnieje

24.06.2013