Wywiad

9

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 czerwca–15 lipca 2013 nr 12 (184)

Abp Mokrzycki:

Podstawą polsko-ukraińskiego pojednania

jest potępienie skrajnego nacjonalizmu

Podstawą polsko-ukraińskiego pojednania powinno być bezwzględne i jednoznaczne potępienie ideologii

skrajnego nacjonalizmu i czynów, które z niego wynikły – uważa abp Mieczysław Mokrzycki. Metropolita

lwowski w rozmowie z KAI mówi m. in. o zbliżających się obchodach 70. rocznicy zbrodni wołyńskiej, ocze-

kiwaniach związanych z wizytą abp Światosława Szewczuka, zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Grec-

kokatolickiego w Polsce i podpisanie wspólnej deklaracji polsko-ukraińskiej jak i o trudnych relacjach obu

obrządków na Ukrainie oraz sytuacji Kościoła rzymskokatolickiego w tym kraju.

Publikujemy tekst rozmowy z ła-

wiści. Byli wśród nich chrześcijanie

problemów z historii i współczesno-

cińskim metropolitą lwowskim:

wszystkich konfesji występujących na

ści. Z pewnością wielu czeka na to,

tych ziemiach. Zrozumiałym jest, ze

byśmy sobie po bratersku wyjaśnili

względu na uwarunkowania, że naj-

do jakiego zła doszło między naszy-

Od 25 lat toczy się bardzo

większe ofiary poniósł Kościół rzym-

mi narodami, co też przywróciłoby

ważny dialog pomiędzy Ko-

skokatolicki. Na przykład całkowicie

normalność między naszym episko-

ściołem rzymskokatolickim z

została zniszczona diecezja łucka,

patem i synodem Kościoła grecko-

Polski a Ukraińskim Kościo-

która miała wielowiekową historię.

katolickiego oraz wiernymi obu ob-

łem Greckokatolickim. Przy-

Archidiecezja lwowska uległa spu-

rządków, szczególnie na Zachodniej

niósł on m.in. historyczny,

stoszeniu. I mordowano także księży

Ukrainie. Niektórzy nie chcą przy-

wspólny dokument z 2005 r.,

greckokatolickich oraz duchownych

znać się do Kościoła rzymskokato-

który wpisuje się w jedną z

prawosławnych. Konflikt dotyczył nie

lickiego, bo to oznacza przyznanie

najpiękniejszych kart historii

tylko obszaru relacji między naroda-

się do bycia Polakiem. A demony

Kościoła ostatnich dziesię-

mi, ale sfery postaw i wartości.

z przeszłości ciągle podświadomie

cioleci: budowy pojednania

Myślę, że podstawą pojednania

wywołują lęk.

pomiędzy narodami, zwa-

powinna być bezwzględne i jedno-

śnionymi na skutek dwu-

Józef Piłsudski powie-

znaczne potępienie ideologii skraj-

dziestowiecznych totalitary-

dział, że „bez wolnej Ukra-

nego nacjonalizmu i czynów, które

zmów. Jak ten proces należy

iny nie będzie wolnej Pol-

z niego wynikły. Formuła, która na

kontynuować? Co jeszcze

ski”. Zatem – niezależnie od

Ukrainie próbuje się wyjaśniać czy

trzeba zrobić?

różnic jakie nas dzielą, win-

Kościół, wierny swej misji, powi-

uzasadniać np. to, co działo się

niśmy pracować nad poro-

nien utwierdzać pokój. I prawdą jest,

przed 70 laty na Wołyniu jest błędna.

zumieniem polsko-ukraiń-

że zawsze zabierał głos w sytuacjach

Bo chociaż nie jest to zbrodnia, któ-

skim, gdyż inaczej zagrozi

trudnych, dzielących narody, wywo-

ra obarcza cały naród, chrześcijanie

nam zupełnie inna potęga...

łujących konflikty czy podziały. Tak

muszą jednoznacznie potępić zbrod-

Co – patrząc z tej perspek-

było w sytuacji pojednania polsko-

nię, która wyrządziła wielką krzywdę

tywy – powinniśmy zrobić,

niemieckiego, tak też powinno być

narodowi i polskiemu, i ukraińskiemu,

aby zbudowanego dotąd

przy pojednaniu polsko-ukraińskim.

nazwać po imieniu zło, które dało jej

porozumienia, nie zburzyły

Jednak w tym drugim przypadku

początek. Niestety, takiej refleksji czę-

obchodzona „osobno” zbli-

okoliczności są bardziej złożone.

sto brakuje w środowiskach Kościoła

żająca się rocznica zbrodni

Przykładem w tym względzie jest

greckokatolickiego. Na szczeblu naj-

wołyńskiej?

przypadająca w tym roku 70. rocz-

wyższej hierarchii możemy nawet

Ewangelia w sposób jedno-

nica Tragedii Wołyńskiej. Pojednanie

obserwować publiczne zachwalanie

znaczny i radykalny nakazuje głosić

polsko-niemieckie stało się możliwe

ideologii nacjonalizmu i aktywne

prawdę. Jeśli poprzez rozmowy mię-

na gruzach nazizmu, przy jedno-

popieranie działaczy nacjonalistycz-

dzy Kościołami dojdziemy do zrozu-

czesnym potępieniu ideologii, która

nych. W takiej sytuacji trudno szukać

mienia i świadomości jej głoszenia

spowodowała ludobójstwo. Obecnie

zrozumienia dla właściwego odczyta-

będzie to wielki sukces. Tylko w

na Ukrainie, szczególnie Zachodniej,

nia trudnej przeszłości, gotowości do

prawdzie możemy pojednać się.

najbardziej naznaczonej cierpieniem,

pełnego pojednania.

Bez niej pojednanie będzie jedynie

nacjonalizm traktowany jest jako ide-

złudą i przyczyną kolejnych podzia-

Przypomnijmy, że mamy

ologia państwowotwórcza, a nacjona-

łów i wzajemnych pretensji.

już na koncie kilka pięknych

listyczni liderzy wynoszeni są do rangi

Konkretnym krokiem w tym

aktów przeprosin i pojed-

bohaterów. A brak wiedzy o przeszło-

kierunku może być upamiętnienie

nania polsko-ukraińskiego.

Abp Mieczysław Mokrzycki

ści i wynikającej z tego wrażliwości

chrześcijan, ofiar rzezi wołyńskiej.

Wspomnijmy słowa wypo-

Były to akty pojednania, w których

darzeń z przeszłości. Rocznica jest

społeczeństwa na straszliwe zbrodnie

Może należałoby rozpocząć od ba-

wiedziane przez kard. Lubo-

jednak owo zło nie zostało nazwane.

dzisiaj dobrą okazją do ostatecznego

jaką były np. nacjonalistyczne czystki

dania ich cnót i postaw heroicznych,

myra Huzara w obecności

Oczywiście list z 2005 r. był bardzo

uporządkowania tej sprawy i warto

etniczne na Wołyniu w 1943 roku,

przygotowując procesy beatyfikacyjne

papieża w 2001 r. we Lwo-

ogólny i jak wówczas zauważył abp

nie marnować czasu. Bo jeśli nie po-

bardzo komplikuje uporządkowanie

i kanonizacyjne. Tego pragnął bł. Jan

wie: „Stało się tak, że nie-

Leszek Sławoj Głódź, trudno było

wiemy w końcu prawdy o zbrodni, to

tej części wspólnej historii w duchu

Paweł II, nakazując zbieranie i prze-

którzy synowie i córki Ukra-

już w pierwszym liście wchodzić w

zostanie odłożona na kolejne lata, a

prawdy, sprawiedliwości, miłości i pa-

chowywanie świadectw męczeństwa

ińskiego Kościoła Grecko-

konkrety i szczegóły z historii obu na-

pojednanie znowu stanie się słowem,

mięci, czyli po prostu pojednanie.

Kościoła w czasach totalitaryzmu.

katolickiego wyrządzali zło

rodów. Ale należy też zauważyć, ze

które bardziej na Ukrainie dzieli niż

Upamiętniamy – dzisiaj – ofiary nazi-

Na czym polega wspo-

– niestety świadomie i do-

strony greckokatolickiej nigdy jesz-

łączy.

zmu i komunizmu, więc chyba należy

mniany brak?

browolnie – swoim bliźnim z

cze nie padły słowa totalnego potę-

W historiografii ukraińskiej mówi

też oddać cześć ofiarom ludobójstwa

Ale gdy padną ze strony

własnego narodu i z innych

pienia zbrodni. Mówiono najczęściej

się o przesiedleniach Polaków, a nie

na pograniczu polsko-ukraińskim.

UKGK  słowa  przeprosze-

narodów. W twojej obecno-

o tzw. tragicznych wydarzeniach na

o mordach. Często o konflikcie pol-

I niezależnie od wszelkich win jakie

nia za zbrodnię wołyńską, a

ści, Ojcze Święty, i w imie-

Wołyniu w 1943 roku.

sko-ukraińskim. A nie był to problem

nas dzielą, winniśmy pracować nad

strona rzymskokatolicka bę-

niu Ukraińskiego Kościoła

tylko natury stosunków polsko-ukra-

porozumieniem  polsko-ukraińskim.

Czy rozmawiacie na ten

dzie gotowa uznać też pew-

Greckokatolickiego, pragnę

ińskich, ale przede wszystkim natury

Tym bardziej, że czasem można od-

temat z biskupami grecko-

ne winy Polaków, i nasz Ko-

za nich wszystkich prosić o

etycznej. Tragedię zrodził zbrodni-

nieść wrażenie, że są środowiska,

katolickimi prywatnie, nie-

ściół łaciński przyjmie słowa

przebaczenie Boga”. Póź-

czy plan budowania własnego pań-

którym zależy na podsycaniu nieuf-

formalnie?

przeprosin, tym bardziej, że

niej, w „Liście biskupów

Podczas ostatniej naszej wspól-

stwa, m.in. przez usuniecie wszyst-

ności i robią wiele, aby skłócić nasze

Kościoły nie mogą brać na

greckokatolickich Ukrainy

nej konferencji, jesienią ub. r., przed-

kich „obcych”. Za takich uznano

narody, jakby ktoś był zainteresowany

siebie – w imieniu narodów –

i rzymskokatolickich Polski

stawiłem propozycję na temat wspól-

Polaków, w większości rzymskich

sztucznym wzrostem nastrojów na-

win za zbrodnie, czy nie był-

z okazji aktu wzajemnego

nego listu z okazji rocznicy zbrodni

katolików, od wieków mieszkających

cjonalistycznych na Ukrainie.

by to duży krok na przód?

przebaczenia i pojednania”

wołyńskiej. Niestety, nie doszło do

Polacy i Ukraińcy w Polsce i na

na tych ziemiach. Ale ofiarami rzezi

Dlatego uważam, że szczera re-

z 2005 r., padły słowa: „Prze-

jego podpisania. A list z 2005 roku.

Ukrainie pragną żyć w pokoju i jed-

padali nie tylko Polacy, ale wszyscy

fleksja, rachunek sumienia, zadość-

praszamy i prosimy o prze-

nie przyniósł przełomu w ocenie wy-

ności. Czekają na uporządkowanie

inni nie podzielający ideologii niena-

uczynienie za krzywdy jest jedyną

baczenie”.