10

Wywiad

28 czerwca–15 lipca 2013 nr 12 (184) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

ły codzienne życie odradzających

drogą do trwałego porozumienia

To zadanie dla historyków. Często

i Polski na czele z prezydentami.

episkopatu, który mówi w imieniu

się i nowych wspólnot parafialnych.

między narodami, a rocznica wo-

słyszałem od nich o winach Pola-

Swój udział już potwierdził biskup

społeczności. Jak na razie nie otrzy-

I trudno nie zauważyć spraw bieżą-

łyńska powinna być właśnie do tego

ków, np. o dyskryminacji „obcych” w

polowy Wojska Polskiego Józef

małem żadnej odpowiedzi.

cych, m.in. pilnej potrzeby poprawy

wykorzystana przez każdą ze stron.

otrzymaniu pracy itp. Ale czy to wy-

Guzdek, a także środowiska nauko-

Ksiądz Arcybiskup stoi

warunków życia i pracy kapłanów,

Chrześcijaństwo i miłość były przez

jaśnia zbrodnię? Czy wolno mówić o

we KUL, Uniwersytetu Jana Pawła

na czele episkopatu Ko-

spośród których wielu żyje w warun-

wieki podwalinami unii narodów Eu-

niej innymi słowami i pytać bardziej

II w Krakowie, IPN. Msza św. będzie

ścioła rzymskokatolickiego

kach takich, jakie zastali przyjeżdża-

ropy Środkowej.

o to, czy ofiara nie sprowokowała

sprawowana w łuckiej katedrze, a

na Ukrainie, Kościoła, który

jąc na Ukrainę, lub chrześcijańskiego

zabójcy niż po prostu potępić to,

po niej odprawione zostanie nabo-

My chyba też nie jeste-

uległ bardzo silnym prześla-

reagowania na narastający problem

czego usprawiedliwić się nie da.

żeństwo ekumeniczne. W czerwcu,

śmy bez winy wobec Ukra-

dowaniom w okresie sowiec-

biedy wśród miejscowej ludności.

z okazji rocznicy, we wszystkich

ińców. Przypomnijmy choć-

Podczas wizyty abpa Szew-

kim. Od 20 lat trwa proces

parafiach zostanie odczytany list

Ilu jest wiernych Kościo-

by Akcję Wisła...

czuka 28 czerwca br. dojdzie

jego odbudowy. Na jakim

Mówimy konkretnie o zbrodni

pasterski Rzymskokatolickiej Konfe-

ła rzymskokatolickiego na

do podpisania wspólnej de-

jest dziś etapie?

wołyńskiej i o jej ocenie moralnej.

rencji Episkopatu Ukrainy.

Historycznie archidiecezja lwow-

Ukrainie i na terenie archi-

klaracji naszych Kościołów:

Nie można rozmywać historii, nazy-

ska to druga, po Gnieźnie, kościelna

diecezji lwowskiej?

rzymsko i greckokatolickie-

Jakie są szanse na usta-

Kościół nasz w okresie komuni-

wać przesiedleniem, konfliktem pol-

metropolia. Kościół rzymskokatolicki

go. Jej sygnatariuszem bę-

nowienie dnia modlitw za

zmu został poważnie zdziesiątkowa-

sko-ukraińskim i przemilczać mord

był na tych terenach bardzo dużą

dzie obok przewodniczące-

wszystkie ofiary Tragedii Wo-

ny przez przesiedlenia, repatriacje,

– czystki etniczne. Nie można też

wspólnotą. Szczególny jego rozwój

go Konferencji episkopatu

łyńskiej i wspólne obchody?

wywózki, prześladowanie. Obecnie

następstwami politycznymi manipu-

Postanowiliśmy, że każdego

miał miejsce za czasów abpa Józefa

Polski  oraz  zwierzchnika

Kościół katolicki na Ukrainie jest w

lować w ten sposób, by przesłonić

roku druga niedziela lipca będzie na

Bilczewskiego. Wówczas na terenie

UKGK abpa Szewczuka – tak-

mniejszości – ok. 1,5 mln wiernych.

skale zbrodni. Ale szczegółowo wi-

terenie archidiecezji lwowskiej Dniem

archidiecezji lwowskiej było 1600

że Ksiądz Arcybiskup. Czego

Większość stanowi Ukraiński Kościół

nami narodów z punktu widzenia hi-

modlitw za wszystkie ofiary Tragedii

parafii i obejmowała ona trzy woje-

możemy się spodziewać po

Greckokatolicki, który ma ok. 5 mln.

storycznych uwarunkowań, a przede

Wołyńskiej. Czy będzie on obchodzo-

wództwa.

tym dokumencie?

Największą wspólnotą jest Kościół

wszystkim rejestracją ofiar i katów,

Chcemy, aby był to dokument

ny wspólnie z Kościołem greckokato-

Po II wojnie światowej, w czasach

prawosławny, liczący około 30 mln

powinny zająć się komisje historycz-

pojednania, które wymaga nazwa-

lickim, trudno mi teraz na to pytanie

komunistycznych, jego rozwój został

wyznawców.

ne, wspierane przez władze państwo-

nia zła po imieniu i przeproszenia za

Warto zauważyć, że fundamen-

we. My musimy upominać się o mo-

nie. Chcemy, żebyśmy wydarzenia

ty kościoła łacińskiego na Ukrainie

ralne oceny przeszłości i o ocalenie

na Wołyniu w 1943 określili „zbrod-

stanowiła kiedyś ludność polska. Ale

od zapomnienia tych, którzy już nie

nią”. Ufam też, że dojdzie do jed-

Kościół nigdy nie ograniczał się do

mogą się bronić.

noznacznego potępienia skrajnego

określonej nacji, był zawsze uniwer-

nacjonalizmu.

Jednak kiedy chcemy w

salny – dla wszystkich - jak mówi św.

ogóle uporządkować sto-

Jak tę wielką winę sprzed

Paweł: „Nie ma już Żyda, ani pogani-

sunki polsko-ukraińskie, to

70. lat, możemy dziś prze-

na, ani Greka”. I właśnie odnajdujemy

musimy szerzej spojrzeć niż

kuć w dobro. A chyba takiej

w szeregach naszych wiernych nie

tylko na zbrodnię wołyńską.

postawy wymaga od nas na-

tylko Polaków i Ukraińców, ale także

Oczywiście w tym wypadku

sza chrześcijańska wiara?

Rosjan, Rumunów, Węgrów, Słowa-

Aby zło zniwelować, a mnożyć

proporcje win i ofiar są nie-

ków. Wychodząc temu naprzeciw od-

dobro, potrzeba łaski Bożej. Człowiek

porównywalne. Jak wylicza

prawiamy msze św. w ich rodzimych

jest bezsilny, nawet wobec zła, które

w swej książce prof. Grze-

językach, a gdy jest taka potrzeba,

sam uczynił. Potrzebuje Chrystusa,

gorz Motyka pt. „Od rzezi

także w językach łacińskim, angiel-

który przynosi zbawienie, uwolnienie

wołyńskiej do akcji „Wisła”.

skim i niemieckim. Wracają ludzie

od ciężaru zła. Naszym zadaniem

Konflikt

polsko-ukraiński

od lat stojący poza Kościołem, bo

jest stanąć w prawdzie i wyznać:

1943-1947” stosunek ofiar

poszukują Boga, przychodzą nowi.

„Ojcze zgrzeszyłem względem Boga

wynosił 10:1. Czyli w całym

Kościół katolicki na Ukrainie odradza

i względem Ciebie” (Łk 15, 21). W

tym kilkuletnim okresie z rąk

się i zarazem odmładza.

przeciwnym razie nie możemy po-

Ukraińców zginęło dziesięć

wrócić do domu Ojca. Jezus niczego

Gdy mówimy o Lwowie,

razy więcej Polaków.

Grekokatolicy uważają, że był

nie piętnował z taką siłą, jak postaw

to rzymskokatolicka katedra

to konflikt polityczny polsko-ukraiń-

starających się ominąć prawdę. Za-

często nazywana jest „pol-

ski. Sprowadzenie ludobójstwa na

pewne dlatego, że jej siła ma podsta-

ską” katedrą. W tym kontek-

Wołyniu na ten poziom prowadzi

wowe znaczenie w walce ze złem.

ście rodzi się pytanie o na-

wprost do sfałszowania prawdy o

Ważne są słowa z Ewangelii św.

rodową tożsamość Kościoła

tym wydarzeniu. Był to okres II wojny

Jana: „Poznacie prawdę a prawda

na Ukrainie. Jaka jest jego

światowej. Sytuacja polityczna była

was wyzwoli”. Bez niej ciągle jeste-

odpowiedzieć. Ale zawsze na takie

bardzo ograniczony. Kiedy po 1991

przyszłość?

Kościółrzymskokatolickinadaljest

bardzo skomplikowana, ale ludzie żyli

śmy zniewoleni. „Wykuwanie dobra”

spotkania zapraszamy wszystkich

roku mój poprzednik, kard. Marian

postrzegany jako polski. I ma to swoje

na tamtych terenach razem: Polacy i

może się zacząć tylko od prawdy. Nie

hierarchów i ludzi dobrej woli..

Jaworski, obejmował stolicę metro-

uzasadnienie historyczne, gdyż przez

Ukraińcy, Rosjanie, Żydzi, Ormianie i

chodzi tu o żadne postawy wrogości,

polii lwowskiej na jej obszarze, w za-

Jakie oczekiwania ma

wieki tereny obecnej Ukrainy zachod-

inni. Pewnego dnia doszło do trage-

a nawet niechęci. Dla tych zaś, którzy

ledwie kilku otwartych kościołach, nie

Ksiądz Arcybiskup w związ-

niej należały, w większości, do Rzecz-

dii. Owszem – jak to powiedział re-

po którejkolwiek stronie chcieliby osią-

pracowało nawet dziesięciu kapła-

ku z wizytą abpa Szewczu-

pospolitej Polskiej. Dlatego mówi się

daktor Tomasz Terlikowski – można

gnąć własny cel, inny niż dobro bliź-

nów. Dzisiaj – po 22 latach – mamy

ka w Polsce?

nawet o „polskich”, „prawosławnych”

mieć pretensje do polityki sanacyjnej

niego, Jezus pisze słowa na piasku, w

Oczekujemy, że podczas wizy-

107 parafii, 307 świątyń, w których

świętach. Podobnie w Polsce – np. o

II Rzeczpospolitej, można uznać,

których tradycja każe widzieć uświa-

ty Konferencja Episkopatu Polski

posługuje ponad 160 kapłanów i ok.

Kościele protestanckim twierdzi się,

że nie była ona dobra, ale nic nie

domienie im ich własnych grzechów.

wesprze Kościół rzymskokatolicki na

80 sióstr zakonnych. Jest też semina-

że jest „niemiecki”. We Lwowie i wielu

usprawiedliwia  okrutnego  ludo-

Jezus czyni to nie po to, aby wytykać

Ukrainie, którego znaczna część sta-

rium duchowne, Instytut Teologiczny

miejscowościach na terenie Ukrainy

bójstwa. Czy istnieje jakiekolwiek

winę, lecz aby przez prawdę ocalić

nowią wierni polskiego pochodzenia.

dla świeckich, diecezjalna Caritas,

istnieją liczne wspólnoty polskie. Na

usprawiedliwienie dla odbierania

godność człowieka, bez względu na

Upomni się o to, aby nasz Kościół

która prowadzi przedszkola, domy

przykład w Czerniowcach i okolicy

komuś życia z tego powodu, że po-

to, po której stronie on się znajduje.

traktowany był na równi z innymi

dziecka oraz inne dzieła. Nieustannie

żyją górale czadeccy, którzy do dziś

chodzi z innego narodu?

Zawsze jednak prawda ma podsta-

obrządkami na Ukrainie i dla greko-

rozwijamy nasze struktury, budujemy

zachowali swoją polską tożsamość.

wowe znaczenie dla ocalenia zagro-

katolików był Kościołem braterskim.

nowe świątynie, sale katechetyczne,

Abp Szewczuk w wywia-

Ale język liturgii i przepowiadania był

żonej godności i właściwych relacji

Byśmy byli wspierani jako Kościół

plebanie,  odnawiamy  zabytkowe

dzie dla KAI używał na to,

i jest językiem tych, którzy słuchają,

międzyludzkich. Nie uwzględniona,

mniejszościowy przez Kościół więk-

sanktuaria. Tak więc proces odbudo-

co działo się na Wołyniu

a ta społeczność jest coraz bardziej

ukryta, wzgardzona, prędzej czy

szy i mocniejszy. Aby też dla nas, na

wy wciąż trwa i oczywiście spotykamy

określenia czystki etniczne

zróżnicowana. Nie można zatem mó-

później ujawni się. I to Ona rozpo-

Ukrainie, stały otworem drzwi świątyń

się przy tym z różnymi trudnościami.

dokonane przez Ukraińców.

wić o Kościele polskim, należy raczej

czyna dzieło zbawienia człowieka.

greckokatolickich, tak jak ma to miej-

Jest to chyba jakiś krok do

Jakie to trudności?

mówić o Kościele rzymskokatolickim

Prawdziwy krok naprzód, w historii

sce w relacjach międzykościelnych w

Pomimo starań nie odzyskaliśmy

przodu w sposobie mówie-

na Ukrainie.

i życiu każdego człowieka z osobna,

Europie Zachodniej. Mam nadzieję,

wielu dawnych świątyń, klasztorów

nia o tym wydarzeniu ze

może dokonać się jedynie w praw-

że abp Światosław, tak jak obiecał,

i innych budynków kościelnych. Nie

Jak w obecnej sytuacji

strony ukraińskiej?

Tak, i naprawdę szkoda, że sło-

dzie.

załatwi pozytywnie sprawę oddania

jest też łatwo pozyskać place pod bu-

świata i Kościoła realizowa-

wo to nie padło w liście pasterskim

naszych świątyń. I wierzymy, że nie

dowę nowych kościołów. Dodatkowo,

ny jest przez Kościół rzym-

Jak zatem będą wyglą-

Kościoła greckokatolickiego wyda-

będzie już incydentów publicznego

doprowadzenie do stanu używalności

skokatolicki na Ukrainie pro-

dały obchody 70. rocznicy

nym w marcu tego roku z okazji 70

obrażania Rzymskokatolickiej Konfe-

zniszczonych obiektów kościelnych

ces nowej ewangelizacji?

Tragedii Wołyńskiej na Ukra-

Proces ten napotyka na wiele

rocznicy Tragedii Wołyńskiej. Nie do

rencji Episkopatu Ukrainy i jego prze-

oraz utrzymanie funkcjonujących

inie?

trudności. Do niedawna jeszcze nie

mnie, jako hierarchy Kościoła rzym-

Podczas zebrania plenarnego

wodniczącego tak, jak miało to miej-

wymaga – systematycznie – bardzo

mieliśmy np. Mszału czy ksiąg litur-

skokatolickiego i przewodniczącego

episkopatu ustaliliśmy, że główne

sce po zebraniu KEP w marcu br.:

dużych nakładów finansowych.

gicznych w języku ukraińskim i rosyj-

episkopatu, należy ocenianie relacji

uroczystości odbędą się w Łucku, tak

kiedy przestawiłem opinie na temat

W przypadku wielu świątyń ko-

skim. Nadal nie mamy lekcjonarzy

polsko-ukraińskich. Niech robią to

jak miało to miejsce w poprzednich

uczczenia zbrodni wołyńskiej grecko-

nieczne są prace remontowe lub re-

i śpiewników po ukraińsku. Ale do

historycy. Ja pragnąłbym, aby powie-

latach. Odbędą się one w drugą nie-

katolicki biskup pomocniczy archidie-

stauracyjne – wymiana dachów czy

ludzi, szczególnie młodych staramy

dziano o tym, co się działo na Woły-

dzielę lipca. W tym roku 70. rocznica

cezji lwowskiej Benedykt powiedział,

zabezpieczenie zniszczonych, często

się docierać m.in. przez ruchy i sto-

niu, że była to zbrodnia, bo nic zbrod-

przypada 14 lipca i będzie miała cha-

że jest to tylko moje prywatne zdanie.

zagrzybionych murów. Nie można

warzyszenia, tzn. apostolat świec-

ni nie usprawiedliwia, żadne krzywdy

rakter ogólnokrajowy. Na uroczysto-

Napisałem wtedy list do abpa Świato-

również nie myśleć o nowych inwesty-

kich – Drogę Neokatechumenalną,

mniejsze, czy większe! Nie mogę na-

ści zaprosiliśmy biskupów i wiernych

sława z prośbą o publiczne przepro-

cjach, np. o budowie domów parafial-

Światło-Życie, Odnowę w Duchu

tomiast ocenić, jak postępowano wo-

obrządku greckokatolickiego, Ko-

siny, bo nie był to moje prywatne sta-

nych, ośrodków charytatywnych itp.,

Świętym, Wspólnotę Emanuel itp.

bec Ukraińców w II Rzeczpospolitej.

ścioły prawosławne, władze Ukrainy

nowisko, lecz głos przewodniczącego

które organizowałyby i dynamizowa-