17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 czerwca–15 lipca 2013 nr 12 (184)

220 rocznica urodzin

Aleksandra Fredry

20 czerwca minęła 220. rocznica urodzin jednego z najwybitniejszych komediopisarzy, ojca pol-

skiej komedii, Aleksandra Fredry. Genialny obserwator ludzkich charakterów, Fredro był i jest

autorem najczęściej grywanym w teatrach całej Polski. Uroczystości upamiętniające odbyły się

23 czerwca w Rudkach i Beńkowej Wiszni koło Lwowa, gdzie przez dłuższy okres życia miesz-

kał Aleksander Fredro.

trzy” tłumaczona na język ukraiński

eUGeNIUSZ SAŁO tekst

przez Andrija Pawłyszyna. Ten zna-

MarIa basza zdjęcia

komity pamiętnik jest źródłem wiedzy

Chociaż hr. Aleksander Fredro

o epoce i samym autorze. Są w nim

urodził się w Surochowie koło Jaro-

głównie wspomnienia z wojskowej

sławia, to jednak po wielu latach tak

młodości. Autor wraca też pamięcią

pisał w pamiętniku „Trzy po trzy” o

do dzieciństwa, przytacza śmieszne

swym dzieciństwie: „Surochów, gdzie

historie i anegdoty.

się urodziłem leży przede mną jak ob-

Andrij Pawłyszyn opowiadając o

raz w śnie kiedyś widziany. Ale świat

trudnościach tłumaczenia, zaznaczył,

mego dziecinnego i młodocianego

że chociaż Aleksander Fredro pisał

wieku cały w Beńkowej Wiszni”.

trochę archaicznym językiem, ale nie

Później w roku 1815, po porażce

na tyle, żeby go nie można było zrozu-

Napoleona,Aleksander Fredro, oficer

mieć. Ukraiński tłumacz, żeby przeka-

w jego sztabie, wraca do Beńkowej

zać cały Fredrowski koloryt wzorował

Wiszni. O wydarzeniu tym napisze

tak: „Wyjechaliśmy razem, z odmien-

nych pobudek: Napoleon na Elbę, ja

zasię do Rudek”.

Uroczystości rozpoczęły się

Mszą św. w kościele parafialnym w

Rudkach w intencji Aleksandra Fre-

dry i całej jego rodziny, pochowanej

w rodzinnej krypcie kościoła. Pod-

czas homilii ks. Łukasz Słaby mówił

o tym, że wszyscy jesteśmy dziećmi,

taras Wozniak

dziećmi Bożymi. Nawiązując do tego,

Uroczystości przed pałacem Fredrów w Beńkowej Wiszni

główny redaktor czasopisma „Ji” Ta-

sie na języku Iwana Kotlarewskiego,

ras Wozniak, przywołując postacie

Hryhorija Kwitki-Osnowianenki i Ta-

Szeptyckich, Oksana Dunas, prze-

Aleksandra Fredry, jego córki Zofii

rasa Szewczenki. – Celowo nie ape-

wodnicząca administracji rejonowej

Szeptyckiej i jej syna Andreja Szep-

lowałem do języka Iwana Franki czy

w Gródku, Wołodymyr Snitynskij,

tyckiego, wielkiego metropolity lwow-

Marka Czeremszyny, bo chciałem,

rektor Akademii Rolniczej we Lwowie

skiego, powiedział: – Trzeba było być

żeby książka była zrozumiana na

i konsul generalny RP we Lwowie,

dużym dzieckiem, żeby po tym jak

całej Ukrainie, tak jak wspomnienia

ambasador Jarosław Drozd odsłonili

Polska była rozdzielona przez trzy

Fredry są nabytkiem całej Polski –

tablicę pamiątkową. Ks. Łukasz, wi-

imperia, udźwignąć i spróbować od-

powiedział Andrij Pawłyszyn.

kariusz kościoła w Rudkach odczytał

nowić Rzeczpospolitą Polską. Trze-

– Dla mnie osobiście Aleksan-

modlitwę i poświęcił tablicę. Tablica

ba było być dużym dzieckiem, żeby

der Fredro jest polskim Szekspirem

ma przypominać o rodzie, który zrobił

oddać swojego syna dla ratowania

i polskim Molierem. I Szekspir, i Mo-

wiele dla polskiej i ukraińskiej tożsa-

ukraińskiej cerkwi. I trzeba było być

lier stali się faktycznie narodowymi

mości narodowej.

dużym dzieckiem, żeby podnieść

wieszczami długo po śmierci. Do

– Tak się złożyło, że wśród przed-

ukraiński naród do takiego stanu, w

dziś są centralnymi figurami drama-

stawicieli rodziny Fredrów i Szeptyc-

jakim przebywa on teraz.

tycznego mitu sceny, na której moż-

kich byli wspaniali ludzie działający

Następnie wszyscy uczestnicy

na wcielić najważniejsze narodowe

na rzecz wolnej i niepodległej Ukrainy

uroczystości wyruszyli do Beńkowej

archetypy. Bardzo dobrze, że pomię-

i byli wspaniali ludzie działający na

Wiszni, gdzie w pałacu Fredrów-

dzy życiem dramaturga i epoką w

rzecz wolnej i niepodległej Polski. Tak

jakiej wystawiane są jego sztuki jest

dystans czasowy. Teraz jest chyba

taki czas, kiedy Aleksander Fredro

ma być kwintesencją polskiego du-

cha narodowego – powiedział pod-

odsłonięcie tablicy pamiątkowej

czas prezentacji Andrij Pawłyszyn.

żeby ten pałac tętnił życiem – powie-

Nela Kindzerska, nauczycielka

to się splata. Tu w Beńkowej Wiszni

dział dyrektor Instytutu Polskiego w

gimnazjum w Rudkach odczytała

dużo się działo i zaczynało – powie-

Kijowie Jarosław Godun.

fragmenty z własnoręcznie napisa-

dział konsul generalny RP we Lwo-

Chór Akademii Rolniczej we

nego poematu o Zofii i Aleksandrze

wie, ambasador Jarosław Drozd.

Lwowie wykonał ukraiński i polski

Fredrach, który już niebawem ukaże

– Krok do przodu zrobiony nie

hymny narodowe. Po czym młodzież

się w druku.

dla tego, że jest tu tablica upamięt-

i koło gospodyń z Łanowic uświetnili

Na zakończenie Polski Teatr Lu-

niająca, a dla tego że wy tu jesteście.

występ swoim śpiewem i notką bio-

dowy ze Lwowa przedstawił tegorocz-

I dzięki wam za pamięć o tym pałacu

graficzną o Aleksandrze Fredrze.

ną premierę komedii Aleksandra Fre-

i to co tu się działo zostaje na przy-

W ramach uroczystości odbyła

dry „Ciotunia” w reżyserii Zbigniewa

szłość. Naszym wspólnym marze-

się prezentacja pamiętnika „Trzy po

Chrzanowskiego.

niem i Polaków i Ukraińców, jest to,

Krypta rodziny Fredrów