19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 czerwca–15 lipca 2013 nr 12 (184)

Polska wspiera

sekcji młodzieżowej OUN, aresz-

niu stanowiąca znaczną mniejszość

sprawę zasadniczą. Jednolitość AK

towanego we wrześniu 1941 r. (od

była całkowicie bezbronna i roz-

była osiągnięta dzięki jego mocnej

marca 1943 r. w Zellenbau), któremu

rzucona na rozległych obszarach,

indywidualności i umiejętności pre-

ratownictwo

udało się nawiązać kontakt z „Gro-

we wsiach, koloniach i osadach.

cyzyjnego i jasnego formułowania

tem”. Przebywał on w celi nr 69 (do

Natomiast UPA (pod dowództwem

koncepcji.

11 grudnia 1943 r.) i miał możliwość

OUN Bandery od wiosny 1943 r.)

Stosunek generała „Grota” do

medyczne

krótkiej wymiany zdań przez okno z

dysponowała tam siłami kilku tysię-

gen. W. Sikorskiego, jako Premiera

innymi więźniami, którym pojedyn-

cy dobrze uzbrojonych żołnierzy.

i Naczelnego Wodza, był pełnym

czo pozwalano na półgodzinny spa-

Do tej liczby dołączyło około 5 tys.

podporządkowaniem, karnością, nie-

na Przykarpaciu

cer. „Grot” nie od razu odezwał się

Ukraińców, służących wcześniej w

naganną lojalnością. Rowecki jednak

na różne zagadywania Stachiwa.

niemieckiej policji pomocniczej, a

zawsze bronił swoich praw i preroga-

Kontakt nawiązano w języku pol-

na rozkaz UPA zbiegłych do lasu. Te

tyw. Prowadziło to raczej do wzrostu

skim. W toku rozmowy „Grot” pytał

siły, wsparte częściowo przez ukra-

zaufania, jakim obdarzał go Sikorski.

Polska pomoże stworzyć pogotowie ratunko-

o Banderę i Stećka, później wyraził

ińską ludność cywilną, przeprowa-

Żadnej własnej polityki nie prowadził.

chęć porozmawiać z Banderą, co

dziły dobrze zaplanowaną krwawą

W stosunku do niemieckiego

we na Przykarpaciu. Z Iwano-Frankiwska do

okazało się tym łatwiejszym, że cela

etniczną czystkę, apogeum której

okupanta cechowała „Grota” abso-

Warszawy udała się w tych dniach delegacja

„Grota” (nr 71) była prawie obok celi

przypadło na 11 – 12 lipca 1943 r. W

lutna bezkompromisowość, nie do-

Bandery (nr 73). Do rozmowy doszło

ciągu tylko tych dwu dni w ponad stu

puszczająca myśli o jakichkolwiek

lekarzy. Wyjazd poprzedził szereg spotkań z

nad ranem 21 lipca 1943 r. Bande-

jednostkach administracyjnych po-

dwuznacznych kontaktach czy roz-

ra pytał o nowiny z „wolności”. „Wy-

wiatów horochowskiego, łuckiego i

mowach. W notatce Himmlera z 10

polskimi kolegami, w tym z prezesem Polskie-

jaśnienia i odpowiedzi, jakie dawał

kowelskiego wymordowano w różny

lipca 1940 r., znalezionej po wojnie

go Towarzystwa Medycyny Ratunkowej i przed-

Rowecki Banderze pokrywały się z

sposób kilkanaście tysięcy Polaków,

w archiwach III Rzeszy, znajduje-

tym wszystkim, o czym mówił on do

przeważnie kobiet, dzieci i starców.

my następującą ocenę życiorysu

stawicielami europejskich służb ratownictwa

mnie dwa dni przedtem. Szczególnie

W ciągu 1943 r. czystki trwały nadal,

Roweckiego, wypowiedzianą przez

medycznego.

podkreślał konieczność nawiązania

przenosząc się później, w roku 1944

Hitlera: „Rowecki bez wątpienia od-

przyjaznych stosunków polsko-ukra-

do Galicji Wschodniej. Straty tylko

znacza się osobowością wodza…”

ińskich”. Te relacje W. Stachiwa, wy-

na Wołyniu (według E. Siemaszko)

Podsumowując możemy stwier-

dane po raz pierwszy we Frankfurcie

wyniosły 60-70 tys. cywilów.

dzić, że dzięki wodzowskiemu ta-

nad Menem („Kronika”, nr 83-40) w

Taras Bulba-Borowiec, jeden z

lentowi gen. „Grota” Roweckiego,

1948 r., kończą się życzeniem auto-

twórców UPA, w liście otwartym do

Armia Krajowa urosła do prawdziwej

ra: „…aby ta krótka opowieść przy-

przywództwa OUN Bandery pisał

potęgi wśród podziemnych ruchów

służyła się w skromnych rozmiarach

m.in.: „Zamiast przestrzegania usta-

walczącej z Niemcami Europy.

do uzupełnienia materiału biografii

lonej taktyki, Organizacja (…) otwo-

wielkiego syna polskiego narodu”.

rzyła dla Ukraińców jeszcze jeden

W Sachsenhausen

Stefana „Grota” Roweckiego za-

front – polski. Poszły w ruch siekiery

Po aresztowaniu gen. „Grota”

mordowano w Sachsenhausen na

i żagwie. Wyrąbuje się i wiesza całe

przez hitlerowców 30 VI 1943 r.

początku sierpnia 1944 r., prawdopo-

polskie rodziny i wypala się polskie

przesłuchiwano go najpierw w śled-

zabudowania. „Siekiernicy” wyrą-

bują i wieszają w haniebny sposób

bezbronne kobiety i dzieci…” I na-

stępnie: „(…) Naród polski tak czy

inaczej istnieje i jak długo będzie

on w tej samej niewoli co i my, tak

długo w następstwie okoliczności

znacznie różni się od ukraińskiego,

będzie on nie naszym wrogiem, a

SABINA RÓŻYCKA

ponieważ protokół udzielania pomo-

sojusznikiem”.

cy w Europie znacznie różni się od

Na zaproszenie Roberta Gałąz-

W. Stachiw oraz inni przywód-

ukraińskiego. Uczestnicy spotkania

kowskiego, dyrektora Lotniczego

cy OUN przeżyli Sachsenhausen.

zapoznali się z działalnością placó-

Pogotowia Ratunkowego do War-

Jego relację z 1948 r. można zro-

wek leczniczych pogotowia.

szawy przyjechali ukraińscy leka-

zumieć.

Roman Melnyk zachwyca się

rze m.in. dyrektor wojewódzkiego

Natomiast dużo trudniej zro-

systemem ratownictwa medycz-

wydziału zdrowia Roman Melnyk,

zumieć niektórych współczesnych

nego w Polsce: w kraju stworzono

naczelny lekarz wojewódzkiego

duchowych  hierarchów  ukraiń-

pełny system okazywania pomocy

centrum ratownictwa medycznego

skich. Próba znalezienia przyczyn

w nagłych wypadkach. Składają się

Wołodymyr Pochmurski i naczelny

rzezi ludności polskiej sprzed 70

nań zwyczajne karetki pogotowia

lekarz szpitala wojewódzkiego Ostap

lat poprzez odwołanie się do „win

i reanimacyjne, są 23 śmigłowce,

Gryszczuk. Jak powiedział Roman

wzajemnych” jest moim zdaniem,

które mają bazy w 17 punktach na

Melnyk, w czasie wizyty lekarze

niczym innym jak próbą usprawie-

terenie Polski. Daje to możliwość

z Przykarpacia oglądali wydział

dliwienia tej zbrodni.

dotarcia do dowolnego punktu w

Lotniczego Pogotowia Ratunkowe-

Trudno o wyjaśnienie wszyst-

kraju w ciągu 20 minut. Wrażenie

go, stację pogotowia ratunkowego

kich okoliczności tej zbrodni i in-

robi też 12 motorówek ratunkowych.

„Meditrans” w Warszawie, bazę

nych tragicznych wydarzeń 1943

Jest świetnie wyposażona centralna

Wodnego Pogotowia Ratunkowego

r. Pozostają pytania, np. dlaczego

dyspozytornia, która ma łączność ze

na Zalewie Zegrzyńskim i Szpital

nie doszło do wymiany gen. „Grota”

wszystkimi samochodami pogotowia.

Bielański. Delegacja zapoznała się

na więźniów niemieckich (Rudolfa

Wrażenie zrobiła też kadra lekarska

z pracą bazy śmigłowców ratunko-

Hessa i innych) pomimo interwencji

– 30-40-latkowie, pracujący od lat w

wych, centralnym punktem dowo-

z boku rządu polskiego w Londynie

służbie zdrowia, również na kierow-

dzenia, systemem integracji służb

u władz brytyjskich i amerykań-

niczych stanowiskach. Łączą w sobie

ratunkowych na wszystkich etapach

skich?

Stefan „Grot” Rowecki z rodziną

doskonałą wiedzę specjalistyczną ze

akcji, z leczeniem przedszpitalnym

Pozostaje  nie  potwierdzone

sprawnym zarządzaniem, orientacją

i szpitalnym. Zapoznali się również

(oraz nie sprostowane) przypusz-

w sprawach ekonomicznych i naj-

czym więzieniu Gestapo w Berlinie

dobnie na osobisty rozkaz Himmlera,

ze szkoleniami lekarzy, systemem

czenie z relacji K. Pluty-Czachow-

nowszych technologiach.

przy Prinz Albrecht Strasse. Następ-

po odmowie Generała wsparcia nie-

ekonomicznym służb i systemem

skiego („Kuczaby”), bliskiego współ-

W czasie wizyty goście z Iwano-

nie (prawdopodobnie 16 VII 1943 r.)

mieckich starań przeciwko Powsta-

rozliczeń budżetowych.

pracownika i podkomendnego gen.

Frankiwska podpisali kilka umów,

uwięziono go w specjalnym bloku

niu Warszawskiemu. Zostawił po

– Program wizyty był bardzo na-

„Grota” o przyczynach jego areszto-

zgodnie z którymi strona polska

(tzw. Zellenbau) na terenie obozu

sobie swoisty żołnierski testament:

pięty, wszystkie punkty uzgodniliśmy

wania: „Istnieje jednak przekonanie,

będzie okazywać pomoc metodyczną

koncentracyjnego Sachsenhausen.

„W walce naszej obojętne czy się jest

wcześniej, – mówi naczelny lekarz

że odległa ręka, która pozbawiła go

i organizacyjną w szkoleniu specja-

Blok ten, dobrze strzeżony, był

generałem czy zwykłym żołnierzem,

wojewódzkiego centrum medycyny

wolności w tym dniu, była niewątpli-

listów z Ukrainy. Będą oni odbywali

przeznaczony dla ważniejszych po-

gdy przychodzi czas – trzeba odejść”

ratunkowej w Iwano-Frankiwsku

wie tą samą, która w cztery dni póź-

nieodpłatnie staże i szkolenia w

litycznych więźniów ze wszystkich

Było to również ostatnim rozkazem i

Wołodymyr Pochmurski. – Oprócz

niej spowodowała śmierć gen. Wł.

Polsce. Staże będą przebiegały w

części Europy. Każdemu więźniowi

pożegnaniem żołnierzy Armii Krajo-

kierownictwa w składzie delegacji

Sikorskiego w Gibraltarze. Oczysz-

szpitalu na warszawskich Bielanach.

przydzielono osobną cele i surowo

wej, pisane w Sachsenhausen przed

mieliśmy trzech lekarzy z pogotowia,

czano w ten sposób przedpole dla

Na jesieni br. planowane jest kolejne

izolowano od innych dla uniknięcia

18 X 1943 r.

którzy zapoznali się z dyżurami pol-

zbliżających się jesiennych prze-

spotkanie w Iwano-Frankiwsku. Od-

kontaktów, a nawet widzenia się.

skich kolegów z pogotowia. Każdy z

targów w Teheranie. (…) Musiało

będzie się tu konferencja naukowa,

Tym nie mniej takie kontakty nieraz

lekarzy odbył dzienny dyżur w LPR.

nastąpić – potrzebne komuś – zdez-

Ps

podczas której omówione zostaną

udawało się nawiązywać.

27 Wołyńska Dywizja AK powsta-

Latał na akcje. W kolejnym dniu

orientowanie polskiego dowodzenia

kolejne etapy współpracy ukraińskich

Warto obecnie przywołać rela-

ła dopiero na początku 1944 r. Do

dyżurowali w pogotowiu. Dowie-

i polskich stosunków, i to równocze-

i polskich ratowników.

cję Wołodymyra Stachiwa, członka

tego czasu polska ludność na Woły-

dzieli się m.in., że polskie pogotowie

śnie w Kraju i na emigracji”.