25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 czerwca–15 lipca 2013 nr 12 (184)

deł 15 czerwca 1782 r.) i pochowany

Potockiego dochodziła do 3000 osób

że możemy dziś podziwiać zabytki

wie olbrzymi, twarz rumiana, zawię-

na religię mojżeszową. Tak więc

został w krypcie ławry poczajow-

i stanowiła istotną siłę w okolicy. Po-

architektury, stanowiące oblicze Za-

dła, zawiesisty wąs, siwy sieledziec

działania Mikołaja nikogo w rodzinie

skiej, gdzie do dziś spoczywa.

równując: całe ówczesne wojsko ko-

chodniej Ukrainy.

na głowie zakręcony za ucho. Choć

nie zdziwiły. Odnoszono się do tego

ronne liczyło około 18 tys. żołnierzy,

Ciekawostkę stanowi fakt, że

to było w lipcu żupan siarczysty atła-

jeżeli nie ze zrozumieniem, to z po-

rozrzuconych po olbrzymich terenach

po śmierci Potockiego mnisi chcieli

sowy, pikowany bawełną kontusz na

błażliwością.

Majątek

Mikołaj Potocki był jednym z

Rzeczypospolitej.

obwołać go błogosławionym, a jest

opuszki oliwkowy, krótki ciężki nie-

Powstaje pytanie: dlaczego Po-

najbogatszych magnatów Rzeczy-

Zadziwia fakt, że skłonny do

tocki będąc u szczytu sławy i potęgi

to pierwszy stopień do kanonizacji.

zmierny cybuch w ręku”.

pospolitej. Jego majątek w rodzinie

pijatyki i rozpusty, Potocki nie tylko

nagle wszystko rzuca i zamyka się,

Jednak grzechy pana starosty prze-

Świat wewnętrzny starosty jawi

ustępował jedynie właścicielom Sta-

nie roztrwonił majątku, ale zdołał go

choć z dziewkami, jednak w klaszto-

ważyły i kościół pogrzebał ten am-

się jako stała walka dwóch przeciw-

nisławowa Józefowi i Franciszkowi

nawet powiększyć. Jeszcze w 1764

rze? Powodem było kilka przyczyn.

bitny projekt.

ności. Z jednej strony pijatyki, bójki,

Salezemu Potockim, (tego ostat-

roku przekazał w testamencie swe

Po pierwsze, bujna młodość,

znęcanie nad słabszymi, orgie sek-

niego nazwano „królem Rusi”). Co-

ziemie krewnemu Janowi Potoc-

nadmierne używanie alkoholu, tyto-

sualne i chuligaństwo, a z drugiej

Osobowość

roczny dochód Pana Kaniowskiego

kiemu. Po dziesięciu latach pojawił

– ofiarowywanie olbrzymich sum na

niu, liczne kobiety doprowadziły do

Znamy ponad 10 portretów Mi-

dorównywał 50 tys. dukatów. Do nie-

się drugi testament, w którym 200

kościół, pomoc ubogim, patronat nad

przedwczesnego wyniszczenia or-

kołaja Bazylego Potockiego. Patrzy

go należały Złoty Potok, Horodenka,

tys. złotych pozostawił swej żonie, a

ganizmu. Nie był w stanie i nie chciał

z nich na nas człowiek około pięć-

szkołami, szpitalami itd. Możliwie, że

Gołogóry, Buczacz, Podzameczek,

resztę przekazał instytucjom kościel-

w taki sposób starosta starał się w ja-

zarządzać olbrzymim majątkiem, dla-

dziesięcioletni, z podgoloną po sar-

Barysz i Peczeniżym ze swoimi klu-

nym. W ciągu ostatnich lat życia pie-

tego postanowił odejść.

kiś sposób odpokutować swoje licz-

macku głową. Potrójny podbródek

czami posiadłości. Oprócz tego w

niądze mało interesowały Mikołaja.

Po drugie, pan starosta nie miał

ne grzechy. Ale i tu pozostał wierny

i czerwony nos świadczą o upodo-

jego rękach było starostwo kaniow-

Nawet wówczas, kiedy niczym grom

dzieci. Dla szlachcica spłodzenie

sobie. Jaskrawym przykładem służy

baniu do alkoholu i dobrego jedze-

skie – jedno z najbogatszych w Rze-

z jasnego nieba, spadła na niego

następcy było jednym z głównych

epizod, gdy w ławrze poczajowskiej

nia. Zawadiacko podkręcone końce

czypospolitej, zgodnie z obowiązują-

wieść o odziedziczeniu olbrzymie-

zadań w życiu. To dziecko przej-

mieszkał w skromnym drewnianym

wąsów mogą świadczyć o niewyga-

cym wówczas prawem jedna czwarta

go majątku wygasłego rodu Opa-

mowało herb i było spadkobiercą

domku, lecz razem z dziewkami i łu-

słym popędzie seksualnym Pana

Buczacz, litografia z XIX w.

Kaniowskiego do płci przeciwnej. Na

lińskich. Przekazał prawa do niego

dochodu szła na utrzymanie wojska

wszystkich portretach przedstawia-

drugiemu pretendentowi – księciu

koronnego, a reszta pozostawała do

ny był w tradycyjnym stroju polskiej

Adamowi Czartoryskiemu. Ku wiel-

dyspozycji starosty. Na swoją stolicę

szlachty, czasem z krzyżem maltań-

kiemu zadowoleniu tego ostatniego.

Potocki obrał Buczacz. W mieście

skim. Obowiązkowym elementem

stał potężny zamek, w którym miesz-

każdego portretu jest buława, która

kał dumny magnat. To właśnie na Bu-

Dobroczynność

symbolizowała władzę absolutną

Olbrzymie fundusze przeznaczał

czacz najobficiej spadał złoty deszcz

na swoich włościach i sukcesy woj-

Potocki na działalność dobroczynną

szczodrego mecenasa.

skowe (z tymi gorzej). Prawa ręka

i budowę obiektów sakralnych. Wła-

Starosta nie wstydził się wzbo-

spoczywa na szabli-karabeli. Jest

snym kosztem koronował cudowną

gacania się z kasy królewskiej. Gdy

to nieodmienny znak szlachectwa,

ikonę Matki Bożej Poczajowskiej.

w 1739 roku rosyjska armia przeszła

bo jedynie szlachta miała prawo no-

Wydarzenie miało miejsce w 1773

przez Podole, starosta kaniowski wy-

roku. W tym celu zwrócił się do sa-

sić taką broń i okrywając się sławą

stawił Rzeczypospolitej rachunek na

Kościół w Horodence

w wyprawach wojennych i bronić

mego papieża.

12 mln złotych, na taką sumę ocenił

honoru „familii”. Przynależność do

Zadbał też Mikołaj Bazyli i o wła-

swoje straty. Niewiadomo, czy ta

pił je po plecach, gdy te głośno śmia-

sławy przodków. Poprzez kolejne

jednego z najznakomitszych rodów

sny pogrzeb. Na ten cel przeznaczył

suma została mu zrekompensowa-

ły się w cerkwi na nabożeństwach.

pokolenie można było doczekać

Rzeczypospolitej miał podkreślać

klasztorowi w Poczajowie 60 tys. zło-

na w całości, ale i dziesiątej części

Gdy wczytamy się w liczne aneg-

się kontynuacji dynastii we wnu-

rodowy herb Pilawa, który często

tych. Za jego pieniądze tworzyli tacy

wystarczyłoby z nawiązką do „prze-

doty o nim, dojdziemy do wniosku,

kach. Nie mając syna, Potocki nie

przedstawiano w prawym górnym

architekci, rzeźbiarze i artyści jak

zwyciężenia następstw moskiewskiej

że Pan Kaniowski był człowiekiem

widział sensu w gromadzeniu dóbr.

rogu portretu.

Bernard Meretyn, Marcin Urbanik,

inwazji”.

szczodrym i miał poczucie humoru

Dlatego właśnie cały swój majątek

Graficzne przedstawienie posta-

Gotfryd Hoffman, Jan Jerzy Pinzel,

Jako dzieci chłopcy zazwyczaj

(niekiedy „czarnego”). Nie zważając

rozdał dalekim krewnym i poszedł

ci uzupełniają wspomnienia współ-

Maciej Polejowski, Jaśko Kalino-

bawią się żołnierzykami. Potocki nie

na brutalność, charakterystyczna

do klasztoru.

czesnych. Oto, jak w swych utwo-

wicz, Łukasz Wołyński i wielu innych.

był wyjątkiem, ale gdy wyrósł, stwo-

dlań była sprawiedliwość. Jeżeli

I wreszcie, w 1772 roku nastę-

rach opisuje starostę kaniowskiego

Umiłowanie piękna zamożnego bu-

rzył swoje prawdziwe, prywatne, „na-

gniewał się na kogoś, gniew szybko

puje pierwszy rozbiór Polski. Galicja

Jan Ursyn Niemcewicz: „Wzrost pra-

czackiego alkoholika spowodowało,

dworne” wojsko. Liczebność wojska

mu mijał. A co najważniejsze – umiał

i Podole Zachodnie trafiło pod pano-

wanie Austrii. Polska, w której urodził

przebaczać.

się i wyrósł Potocki rozpadała się na

Za najbardziej oryginalny uczy-

jego oczach. Większość jego mająt-

nek współcześni uważali przejście

ku znalazła się poza granicami okro-

Mikołaja Bazylego na obrządek

jonego państwa. Dlatego odejście do

greckokatolicki. Chociaż w rodzinie

Poczajowa można rozpatrywać jak

Potockich istniał precedens zmiany

ucieczkę i próbę odgrodzenia się od

wiary. W XVII wieku chodziły słuchy,

tak okrutnego i niemiłosiernego świa-

że hrabia Walentyn Potocki rozcza-

ta. Być może mu się to udało.

rowany wiarą katolicka przeszedł

Zapraszamy chętnych do śpiewania

w polskim chórze mieszanym ECHO”

Próby oraz spotkania towarzyskie – poniedziałki i czwartki o godz.

18:30, pod kierownictwem profesjonalnych pedagogów i animatorów

muzyki.

Jeśli masz lat 30+, 40+, 50+ itd. i możesz poświęcic czas dwa razy

w tygodniu na próby (2 godz.), to nauczysz się pięknego repertuaru z

chóralistyki polskiej (i nie tylko). Jeśli jesteś młody i dysponujesz zapa-

łem do nauki, to skuteczne nowoczesne pliki dzwiękowe pomogą szybko

przyswoić tobie partie głosowe.

Skorzystaj z ZAPROSZeNIA!

Ławra Poczajowska, pocztówka z XX w.