Nieznane fakty z życia generała

37

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16 lipca–15 sierpnia 2013 nr 13–14 (185–186)

OBOZY gENERAŁA SIkORSkIEgO

„Nie ma sądownictwa polskiego i ci, którzy robią intrygi, znajdą się w obozie koncentracyjnym” – cytat

z przemówienia generała Sikorskiego na posiedzeniu Rady Narodowej 18 lipca 1940 roku. Sikorski nie

miał wtedy jeszcze żadnego obozu, jeśli nie liczyć stadionu Glasgow Rangers, na terenie którego pozwo-

lono mu trzymać przywiezionych właśnie z Francji więźniów obozu z Cerizay. Generał nie zabrał z Francji

polskiego złota (w ilości 75 ton!), za to dopilnował, aby zabrać do Wielkiej Brytanii swoich uwięzionych we

Francji przeciwników politycznych. Od razu wyjaśnijmy sprawę. To generał określał kto jest jego przeciwni-

kiem lub nawet wrogiem i delikwent, którego to dotyczyło nie miał w tej sprawie żadnego głosu. Wielu w ten

sposób napiętnowanych nie czuło się przeciwnikami generała.

wcale nie muszą być wygodne, że

Cytat: „Nie było szans na uzyskanie

nawet lepiej, jeśli będą bardzo nie-

przydziału wojskowego ani na jaką-

wygodne. Pan generał karał przecież

kolwiek pracę. Dowództwo zignoro-

swoich „wrogów”, a nie zabiegał o ich

wało prośbę przetrzymywanych w

wygodę. Wkrótce, do obozów pod

obozie 100 saperów o przydział pracy

namiotami zaczęto kierować nie tylko

w Londynie przy rozbiórce domów,

wrogów, ale emerytów i oficerów nie

naprawianiu szkód czy rozbrajaniu

posiadających przydziałów. W namio-

bomb”. (Londyn był wtedy intensyw-

tach zrobiło się ciasno i trzeba było

nie bombardowany i każda para rąk

szyMon KazIMIeRsKI

coś zmienić.

do usuwania szkód, była na wagę

11 sierpnia 1940, z polecenia Si-

złota). Osadzeni próbowali interwe-

Przeciwnicy i wrogowie

korskiego, na podstawie tajnego roz-

niować u generała. Pisali do niego

sikorskiego

Polacy przedzierali się z okupo-

kazu pełniącego obowiązki Dowódcy

błagalne listy, w których przekonywali

wanej Polski początkowo do Francji,

Obozów i Oddziałów WP w Szkocji

go, że są niewinni, albo jeszcze lepiej,

a później do Anglii tylko dlatego, że

generała Kukiela, w miasteczku Ro-

że nie został im przedstawiony żaden

tak im nakazywał patriotyczny obo-

thesay na szkockiej wyspie Bute,

powód zamknięcia w obozie. – Gene-

wiązek. Dla nich nie było ważne kto

powstało „zgrupowanie oficerów nie-

rał ani myślał się tym zajmować.

aktualnie rządzi w emigracyjnym

przydzielonych” zwane Stacją Zbor-

Po jakimś czasie zaczęły się

rządzie czy też kto dowodzi emigra-

ną Oficerów.

tragedie. Zaczęła się epidemia sa-

cyjnym wojskiem. Większość ofice-

Rothesay przed wojną funkcjo-

mobójstw. Bardzo różnie mówi się o

rów, a już na pewno szeregowych,

nowało jako kurort dla niedalekiego,

ilości tych samobójstw. Nic dziwnego,

w ogóle nie kojarzyła sobie osoby

dużego miasta Glasgow. Teraz puste

skoro nie ma dokumentów świad-

generała. Zlatywali się zewsząd do

i bezludne domki dla kuracjuszy wy-

czących choćby tylko o ogólnej ilości

niego jak ćmy do ogniska tylko dlate-

najął rząd polski i tu właśnie urządził

uwięzionych. Nie wiadomo, czy w

go, że tworzył polskie wojsko. To on,

swój obóz. Istnienie tego obozu wcale

ogóle prowadzono jakąś dokumen-

ku ich zaskoczeniu, wybierał sobie

nie było dla Polaków tajemnicą, choć

tację, czy może wszystko odbywało

spośród nich swoich wrogów. Miał

trzeba było się pilnować, bo w wojsku

się przysłowiowo – „na gębę”. Nie za

zresztą całą masę pomocników, któ-

szalało donosicielstwo i rozmowy na

bardzo wiadomo więc ilu było osa-

rzy mu tych wrogów chętnie wyszuki-

temat obozu mogły się skończyć bar-

dzonych, nie znane są prawdziwe

generał potrafił nienawidzić

wali. Wiadomo było, że przed wojną

dzo niemiło. Wkrótce w szeptanych

powody ich zamknięcia i to, jak dłu-

więzienia. Nadzoru nad Polakami

sanacja mocno mu dokuczała, ale ilu

gadkach zaczęto nazywać obóz Wy-

System tworzenia wrogów generała

przywożonymi na wyspę nie dało

było tych dokuczających mu sanato-

spą Wężów. Nie był to typowy obóz

Sikorskiego można zaobserwować na

się ukryć przed jej szkockimi miesz-

rów? Pięćdziesięciu? Stu? Niechby

koncentracyjny. Obóz pomyślany był

przykładzie sprawy znanego polskiego

kańcami, wobec tego miejscowa

stu pięćdziesięciu. A on mszcząc się,

sprytnie. Nie było drutów, bo Rothesay

ludność została uprzedzona, że są

prześladował setki, a może i tysiące.

leżało na wyspie i jej jedyny kontakt ze

pisarza i pilota Janusza Meissnera. wraz

to celowo odizolowani od polskiego

Kogo więc prześladował?

światem stanowił niewielki port. Wy-

z dwoma kolegami Zygmuntem Wasilew-

wojska ludzie w jakiś tam sposób

Na razie trzymał ich na stadionie,

starczyło zablokować port i miało się

skim i Arturem Horowiczem założyli

niegodni. Pijacy, fałszerze, eroto-

ale stadionu nie można było bloko-

w ręku wszystkich mieszkańców wy-

satyryczne pisemko nazwane „Polski

mani, złodzieje, homoseksualiści

wać zbyt długo, więc utworzono dwa

spy. Tak też zrobiono. W porcie stały

i co tylko jeszcze. Ludność wyspy

obozy pod namiotami. Jeden w Bro-

posterunki polskiej żandarmerii, które,

Spitfire”. Jedyny numer pisemka ukazał

natychmiast odsunęła się od tych

ughton, a drugi w Douglas na wyspie

co prawda nic nie miały do szkockich

się 5 września 1940 roku i wywołał „burzę

Polaków jak najdalej. Cała ich ko-

Man, położonej na Morzu Irlandzkim.

mieszkańców wyspy, ale które unie-

w szklance wody”. Śmieszne wierszyki

respondencja była kontrolowana i

Anglików zaskoczyło gdy Polacy od-

możliwiały wyjazd Polakom. Kogo

i satyra zawarta w pisemku doprowadziła

cenzurowana. Na wysłanie listu, czy

rzucili dużo lepsze warunki i lepszą

więc tu przywieziono, siedział już

telegramu musieli otrzymać pisemne

lokalizacje, które im oferowali. Nie

jak w kryminale, ale w kryminale bez

do szału generała i całe jego otoczenie.

pozwolenie władz obozu. Wszystkim

wpadli jakoś na pomysł, że obozy

ostentacyjnie wyrażonych atrybutów

Meissner od razu został zesłany na

Wyspę Wężów, bowiem generała Sikor-

skiego i jego dokonania wolno było tylko

wielbić i podziwiać.

go przebywali w obozie. Informacje

zarządzali „dwójkarze” [Oddział II

o obozie, jakie mamy, pochodzą od

Informacyjno-Wywiadowczy Sztabu

tych, którzy z obozu w końcu wyszli

Naczelnego Wodza (Wydział Kontr-

i to tylko od tych, którzy chcieli w ogó-

wywiadu)]. Osadzeni otrzymywali

le coś mówić. A takich było niewielu.

częściowe pobory. Mogli mieszkać

W sumie naliczono około 100

w pomieszczeniach wynajmowanych

samobójstw. Nieboszczyków nie cho-

przez polski rząd, ale najczęściej były

wano na cmentarzu. Zakopywano ich

to pokoje wieloosobowe i nie zawsze

gdzieś w dołach nie zaznaczonych

„szlafkamratom” udawało się odpo-

mogiłą, czy krzyżem. Teraz nikt już

wiednio dobrać. Jeśli więc mieli na

nie może wskazać nawet przybliżo-

to ochotę i było ich na to stać, mogli

nego miejsca ich pochówku. Kilku-

sobie wynająć prywatnie mieszkanie

nastu oficerów nie mogąc pogodzić

w miasteczku. I co dalej? Otóż cho-

się z niegodziwością jaka ich spotka-

dziło o to, że dalej już nic nie było.

ła, dostało zaburzeń psychicznych i

Pan generał zastosował w stosunku

wylądowało w szpitalu. „Rothesay to

do więźniów torturę nic nie robienia.

trupiarnia – pisał w swoim dzienniku

Próbowano się czymś zająć, ale

więzień Stefan Mękarski – z której

czym? Grali w karty, pili wódkę. Ale

ostatnio jednego oficera na tydzień

ile można grać w karty i pić wódkę?

Rothesay na wyspie Bute