7

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 15–28 października 2013 nr 19 (191)

Jakuck.

Ślady na ziemi nieludzkiej

Słownik miejsca”

Jedną z imprez towarzyszących 2. Przeglądowi Najnowszych Filmów Polskich

„Pod Wysokim Zamkiem” była wystawa prac lwowskiej artystki-fotografika Danuty

Greszczuk. W trakcie podróży na północ Rosji Danuta Greszczuk fotografowała

Niedawno rosyjski komik Paweł Wolia w jednym ze

ślady po byłych lagrach i specposiołkach.

swoich skeczy „Mapa Rosji” („Karta Rosiji”) zakpił

z Polaków, którzy, jego zdaniem, nie potrafią wskazać

na mapie świata położenia Jakucji, mimo, że jej

obszar jest dziesięciokrotnie większy niż powierzch-

nia Polski.

zaprzeczenie pustki, tylko z miejsca

ELŻBIETA ZIELIŃSKA

widać, jak nic je otacza. Walka z

pustką, bezustanne zmaganie się z

Wszystkim, którzy znaleźli się w

przestrzenią to codzienność Jaku-

grupie wyśmianych polecam lekturę

tów. Książek prezentuje odradzającą

książki Michała Książka pod tytułem

się kulturę narodu, przez władzę ra-

„Jakuck. Słownik miejsca”. Autor

dziecką skazanego na egzystowanie

przez dłuższy czas mieszkał na anty-

na marginesie historii. Pokazuje z za-

podach Federacji Rosyjskiej, w stoli-

cięciem socjologa stosunki społecz-

cy zimna, mieście istniejącym wbrew

ne panujące na rosyjskiej prowincji.

zasadom zdrowego rozsądku. W

Odtwarza z pietyzmem i wyjaśnia

swojej książce opisuje zwykłe życie,

niczym zawodowy historyk zawiłą

toczące się w niezwykłej przestrzeni.

historię powstania Jakucka. Dużo

Bazę do nakreślenia topografii stoli-

miejsca poświęca opisom przyrody,

cy Jakucji, a także całego regionu,

zwłaszcza, jak przystało na ornito-

stanowi słownik języka ludu Sacha,

loga, opisom lokalnych gatunków

stworzony przez dziewiętnastowiecz-

ptaków. Przede wszystkim zaś pisze

nego zesłańca, Polaka  Edwarda

o zimnie: „Najczęściej zamarzają w

Piekarskiego. Wykorzystanie jakuc-

Jakucku woda i owady, potem alka-

kich określeń czasu i przestrzeni

sze, mambie ty i psy. Niekiedy też

niezwykle intensyfikuje przekaz. Sły-

ptaki, czasem dzieci (…) Ludziom

szałam kiedyś, że Eskimosi znają kil-

danuta Greszczuk

zazwyczaj odmarzają palce, opuszki,

kadziesiąt słów na określenie koloru

Adam Kaczyński układał na podsta-

Tu dopiero uświadomiłam sobie

części uszu i nosa. Psom i myszom

śniegu, podobnie bogaty w niezwykłe

KrZYSZTOF SZYMAŃSKI

wie wspomnień byłych skazańców,

ogrom tragedii zesłanych ludzi,

tekst i zdjęcie

zaś ogony. Ziemia właściwie nigdy

dla europejskiego sposobu percepcji

którym szczęśliwie udało się przeżyć

trudy ich bytu, bezwzględnych

oraz il. z okolicznościowego

nie odtaje, bo odkąd zamarzła w plej-

zwroty i wyrażenia jest język jakucki.

te okropne lata i szczęśliwie wrócić

oprawców. Był to kontrast nie do

albumu

stocenie, do dziś pozostaje wieczną

Książek przytacza między innymi

do kraju. Temu tematowi poświęcony

przyjęcia. Przeszedł mnie dreszcz

zmarzliną”. Ten i podobne fragmenty

tłumaczenie na polski słowa „kuorat”

Wyprawę na tereny dawnych la-

był też film „Syberiada Polska”, który

i odczułam, że trzeba jak najprę-

– można je rozumieć jako dowolne

książki sprawiły, że Mariusz Wilk na-

grów Workuty i Peczory (tak zresztą

otwierał tegoroczny 2 Przegląd „Pod

dzej stąd wyjeżdżać i więcej tu nie

miasto, albo też miasto określo-

zwał Książka twórcą najlepszych opi-

brzmiała nazwa „Łagry Workuty i Pe-

Wysokim Zamkiem”.

wracać. Robiłam bez przerwy zdję-

ne – Jakuck, synonim miejsca, ale

sów zimna, jakie zaistniały w polskiej

czory”) zaproponował artystce pra-

Zapytana o wrażenia z wyprawy

cia, żeby jak najwięcej udokumen-

też miejsce najważniejsze, nie tyle

literaturze. Ja też zmarzłam czytając.

cownik IPN Adam Kaczyński, który

Danuta Greszczuk udzieliła krótkiej

tować. Minie parę lat to wszystko

stolica, co antynomia przestrzeni,

Mimo to gorąco polecam!

badał ten niezwykle tragiczny okres

wypowiedzi dla czytelników Kuriera:

zarośnie i zniknie… ale pamięć po-

w historii Polski. Tereny znał od daw-

– Wahałam się przez jakiś czas

zostanie na zawsze, bo nie sposób

na, bo już kilkakrotnie odwiedzał te

nad tym wyjazdem, ale w końcu

tego zapomnieć.

Michał Książek

okolice.

zwyciężyła ciekawość wobec tych

Z okazji wystawy fotograficznej

Na wystawie przedstawione są

odległych terenów – to ponad 4

pod patronatem Konsulatu General-

czarno-białe fotogramy, na których

tys. kilometrów w jedną stronę.

nego RP we Lwowie został wydany

można zobaczyć pozostałości po

Taka okazja więcej może się nie

album ze zdjęciami eksponowanymi

„Jakuck.

dawnych lagrach. Przejmujący jest

wydarzyć. Początkowo, wędrując

na wystawie. Przedmowę do wyda-

Słownik miejsca”

kontrast pomiędzy wspaniałą przy-

po tych terenach bardziej chłonę-

nia napisał Adam Kaczyński, który

rodą Północnej Rosji i sterczącymi tu

łam piękno przyrody, wspaniałe

podsumował wydanie w następujący

słupami z zardzewiałym drutem kol-

pejzaże. Był to okres białych nocy,

sposób: „Niech dla współczesnych,

czastym, resztki ścian z zakratowa-

o godz. 23 mogłam jeszcze robić

jakże często postrzegających świat

nymi oknami, potłuczone metalowe

zdjęcia. Ale to zauroczenie minęło,

poprzez pryzmat internetu, telewizji

Wydawnictwo Czarne

menażki, czy resztki obuwia skazań-

gdy pojawiły się pierwsze lagry, a

i natłoku informacji uwieczniony na

ców. To co czyni północna przyroda

raczej to, co po nich zostało. To było

kliszy obraz nie będzie jedynie kolej-

– skutecznie niszcząc tą materię wię-

coś nie do opisania: polanki wycięte

nym „newsem” do szybkiego zapo-

Wołowiec 2013

zienną – nie może zniszczyć ludzka

w potężnym lesie, resztki baraków,

mnienia, ale impulsem do głębszej

pamięć. To właśnie w wielu wypad-

ogrodzenia z drutu kolczastego, za-

refleksji nie tylko nad przeszłością,

kach trasy wędrówek na północ

padnięte mogiły z resztkami krzyży.

ale i nad sobą samym”.

Zapraszamy do oglądania

Kuriera Kresowego

na TV POLONIA!

Zapraszamy na nowy program

w TV Polonia – „Kurier Kresowy”.

Jest to program o nas – o Polakach

mieszkających na Ukrainie, dawnych

kresach  południowo-wschodnich

Rzeczypospolitej.

Wkrótce czwarty odcinek: 22

października, o godz. 14:20 czasu

pl, (15:20 ukr.) oraz o godz. 19:25

czasu pl, (20:25 ukr.).

Kolejne odcinki będą nadawane

co drugi wtorek o tej samej porze.

cy z redakcją Kuriera Galicyjskiego

Program przygotowuje Fundacja

i redakcją Słowa Polskiego.

Wolność i Demokracja we współpra-