15

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 3–17 lipca 2014 nr 12 (208)

Sapieha i kraszewski

Fantazje na tkaninie–

wystawa szkoły

multimedialnie

plastycznej Wrzos”

Trzy lata trwała współpraca bibliotekarzy, muzealników i na-

W galerii Polskiego Towarzystwa Przyja-

ukowców z Białorusi, Ukrainy i Polski nad projektem, który

ciół Sztuk Pięknych przy ul. Rylejewa we

zaowocował wydaniem dwupłytowego wydawnictwa dzieł

Lwowie szkoła plastyczna „Wrzos” pre-

Józefa Ignacego Kraszewskiego. Wydanie prezentowano

zentowała kolejną wystawę.

w obwodzie brzeskim na Białorusi podczas IV festiwalu

JURIJ SMIRNOW

„Brama Różańska”.

tekst i zdjęcia

Tym razem była to wystawa zbio-

co zostały zaktualizowane szerokie

ALINA WOZIJAN

rowa, na której prezentowano ponad

zasoby informacji potrzebnej współ-

trzydzieści obrazów dziesięciu człon-

Wśród ruin zespołu pałacowego

czesnym badaczom i czytelnikom.

ków szkoły. Można powiedzieć, że

Sapiehów w Różanie w obwodzie

Uczestnicy projektu przejechali

wystawa stała się podsumowaniem

brzeskim na zachodzie Białorusi,

„szlakiem Kraszewskiego” – z Róża-

pracy twórczej „Wrzosu” w sezonie

po raz pierwszy w 2011 roku w od-

ny na terenie współczesnej Białorusi

zima – wiosna 2014 roku. Właśnie

budowanej bramie pałacowej odbył

do miejsca, gdzie znajdował się na-

w tym okresie w szkole plastycznej

się festiwal „Brama Różańska”.

leżący do rodziców pisarza majątek

zmieniła się kierowniczka i teraz

Pierwsze święto zorganizowano z

Dołha koło Prużan, a następnie po

opiekunką artystów-amatorów jest

okazji prezentacji pierwszego wy-

stronie polskiej przez Białą Pod-

pani Marta Łaba, która traktuje swo-

dania elektronicznego „Sapiehiana:

laską do Romanowa na Podlasiu,

ją pracę społeczną nie tylko bardzo

księgozbiór rodu Sapiehów”. Była to

gdzie pisarz się wychowywał i skąd

Jolanta Szymańska

poważnie, ale też z niezwykłym za-

wydana w 2011 roku płyta kompak-

wyniósł pierwsze zainteresowania

angażowaniem i serdecznością wo-

towa, na której przedstawiono biblio-

kulturą i literaturą. Romanów słynie

bec członków stowarzyszenia. A są

grafię biblioteki rodowej ze zbiorów

z muzeum, mieszczącego się w od-

to w większości emeryci, dla których

hetmana Wielkiego Księstwa Litew-

twórcza praca jest często najważniej-

skiego Leona Sapiehy i jego synów

szym zajęciem w życiu. Marta Łaba

oraz ocyfrowane wydania najbardziej

podkreśliła, że kiedy przejęła ster

cennych książek. Całość zawiera 250

szkoły „Wrzos”, to miała dylemat, co

książek ze zbiorów bibliotecznych

nowego i oryginalnego może zapro-

rodowego majątku w Kodniu. Ponad

ponować jego członkom. Miało to być

3000 książek są obecnie rozproszone

coś ciekawego i niezwykłego, techni-

po bibliotekach Litwy, Ukrainy, Polski

ka malarska, którą we „Wrzosie” jesz-

i Rosji. Część zbioru została przeka-

cze nie znano. I taką techniką stała

zana jako darowizna dla Uniwersyte-

się technika batiku. „Słownik termino-

tu Wileńskiego przez syna hetmana,

logiczny sztuk pięknych” określa, że

a w 1832 roku, po upadku powstania

batik to „ręczna technika zdobienia

Stefania Łabaziewicz

listopadowego, nastąpiła konfiskata

tkanin (bawełnianych, jedwabnych)

na polecenie cara Mikołaja I, który

słońca” zwróciły uwagę wszystkich

polegająca na wykonaniu wzorów

podobno własnoręcznie wybrał osiem

obecnych. Stefania Łabaziewicz wy-

roztopionym woskiem, a następnie

skrzyń najcenniejszych książek z

brała temat patriotyczny. Jej „Godło”

zanurzeniu tkaniny w kąpieli z natu-

księgozbioru kodeńskiego.

wyróżnia się monumentalnością nie

ralnych barwników roślinnych”. Batik

W 2008 roku w Brześciu w zorga-

zważając na niewielki rozmiar obra-

pochodzi z Jawy, znany był w Afryce

nizowanej przez bibliotekę obwodową

zu. Prezentacje każdego z członków

i Azji od VIII wieku, zaś w Europie

konferencji „Księgozbiory brzeskie:

szkoły plastycznej przyjmowano bar-

nabył popularności w XIX – początku

problemy i perspektywy”, w której

dzo serdecznie oklaskami.

XX wieku i był związany z popularno-

udział wzięli bibliotekarze z Sankt

Na spotkanie z artystami-ama-

ścią sztuki chińskiej i japońskiej.

Petersburga, Wilna i Warszawy, pod-

torami przyszła liczna publiczność,

Członkowie „Wrzosu” z entuzja-

jęto decyzję o zrealizowaniu projektu

ich znajomi, krewni. Wśród obecnych

zmem opracowali swoje dzieła w no-

„Rekonstrukcja wirtualna biblioteki

byli członkowie Uniwersytetu III wie-

wej technice, zaś rezultat można było

rodowej Sapiehów”. Zrealizowano go

ku, parafianie parafii św. Marii Mag-

podziwiać na wystawie. Większość

wówczas przy udziale trzech biblio-

daleny, pracownicy Konsulatu Ge-

obrazów przedstawiała kwiaty, rośli-

tek – narodowych w Mińsku i Sankt

neralnego RP we Lwowie. Twórcze

ny, ptaki. Ale nie tylko. Wyróżniały się

Petersburgu oraz obwodowej w

osiągnięcia członków wystawy pod-

trzy kopie japońskich i chińskich ba-

Brześciu, przy wsparciu finansowym

sumowali konsul Marian Orlikowski,

tików, które wykonała Anna Rauch.

siedziby UNESCO w Moskwie.

członek zarządu głównego TKPZL

Wśród nich słynny chiński batik

Kontynuacją nowej tradycji stało

Wydanie zawiera materiały z hi-

budowanym domu Kraszewskich,

Zbigniew Pakosz, prezes Uniwer-

„Żuraw”, wykonany tuszem i farbami

się zorganizowanie 14 czerwca 2014

storii księgozbioru Sapiehów – jed-

natomiast w Dołhej nie zachowały się

sytetu III Wieku Ewa Małanicz. Zbi-

wodnymi na jedwabiu.

roku czwartego już z kolei festiwalu

nego z najpotężniejszych rodów ma-

nawet fundamenty majątku. Jedynie

gniew Pakosz zwrócił uwagę na to,

Na wysokim poziomie arty-

„Brama Różańska”, na którym zapre-

gnackich na terenie obecnej Białorusi,

w Prużanach w obwodzie brzeskim,

że członkowie „Wrzosu” aktywnie

stycznym wykonała swoje obrazy

zentowano kolejną pracę zbiorową –

który okazał znaczący wpływ na roz-

gdzie w dawnym pałacyku Szwykow-

działają w innych polskich organiza-

Jolanta Szymańska. Jej „Różany

wydanie poświęcone dorobkowi ży-

wój ojczystej kultury. Sapiehowie po-

skich mieści się muzeum „Pałacyk

cjach i placówkach.

raj”, „Zakwitły w polu” oraz „Zachód

ciowemu Józefa Ignacego Kraszew-

siadali kilka dużych księgozbiorów w

Prużański”, muzealnicy zajmują się

skiego. Nowy projekt multimedialny

Słonimiu, Różanie, Dereczynie, Kod-

gromadzeniem dokumentów i innych

składa się z dwóch płyt CD. Pierwsza

niu. Dziś większa część tych zbiorów

materiałów związanych z Józefem

płyta zawiera bibliografię, utwory

jest w posiadaniu Rosyjskiej Biblioteki

Ignacym Kraszewskim.

muzyczne i malarskie, monografię

Narodowej, Biblioteki Rosyjskiej Aka-

Płyta została wydana w 2013

oraz kronikę życia i twórczości Kra-

demii Nauk, Biblioteki Uniwersytetu

roku przez Narodową Bibliotekę Bia-

szewskiego. Druga płyta przedstawia

Wileńskiego oraz Biblioteki Uniwer-

łorusi w Mińsku z zasobów Biblioteki

elektroniczną wersję jego utworów

sytetu Warszawskiego. Na płycie

Obwodowej im. M. Gorkiego w Brze-

po polsku oraz w tłumaczeniach na

przedstawiony jest katalog książek,

ściu, Narodowej Biblioteki Białorusi,

języki białoruski, rosyjski i ukraiński.

które dawniej należały do zbiorów

Muzeum J. I. Kraszewskiego w Ro-

Realizacja projektu umożliwiła ze-

Sapiehów, 19 pełnotekstowych kopii

manowie, Miejskiej Biblioteki Publicz-

branie na jednym nośniku w formie

najcenniejszych egzemplarzy z ko-

nej w Białej Podlaskiej, Obwodowej

cyfrowej różnorodnych źródeł doku-

lekcji Rosyjskiej Biblioteki Narodowej,

Uniwersalnej Biblioteki Naukowej w

mentalnych, oryginały których są w

a także materiały o genealogii i biblio-

Równem, przy wsparciu Narodowej

bibliotekach, archiwach i muzeach na

grafia wydań o historii rodu Sapiehów

Komisji Republiki Białoruś w spra-

Białorusi, Ukrainie i w Polsce, przez

oraz ich księgozbiorów.

wach UNESCO.