20
kurier kulturalny
18 grudnia 201514 stycznia 2016 nr 2324 (243244) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Na żadnej imprezie nie ma takiej magii...
galicyjska Jesień Literacka (dokończenie z poprzednich numerów)
Dwa tygodnie trwala 25 jubileuszowa Międzynarodowa Galicyjska Jesień Literacka.
W tym roku miala tytul ,,Polska Ukraina jednym glosem". Festiwal ten już od lat jest
wydarzeniem w życiu literackim Polski, a od trzech lat również Ukrainy. Z JANEM TULI-
KIEM, ANDRZEJEM ŻMUDĄ i LIDIĄ PlACHTIJ rozmawial WOlODYMYR HARMATIUK.
miczne i równoważne. Zewnętrznym
dla dzieci, i lirykę, to on niezależnie
JAN TULIK
przykladem można tutaj się poslu-
od tego, że jest autorem znanym, po
(Krosno, Polska). Poeta, pro-
żyć, że Nagrodę Nike (polski Nobel)
prostu prowadzi warsztaty literackie,
zaik, dramatopisarz, eseista,
dostaje Rymkiewicz za zupelnie kla-
jest zapraszany na te spotkania. A ta
publicysta, recenzent: ,,...jest
syczne wiersze. Ale równocześnie
mlodzież lub nauczyciele, będąc na
to szalenie celowe pro-
dostaje Tadeusz Różewicz, lub inny
spotkaniach pod czas Jesieni Gali-
gramy szkolne nie są w tej
poeta, który pisze typowo frazą
cyjskich, potrafią sama proponować,
chwili zbyt zachęcające, jeśli
lub zdaniem tak zwany ,,czwarty
żeby coś tam dodatkowo zrobić. I ta
idzie o czytanie literatury.."
system wersyfikacyjny". Prozaizmy
poezja, ta literatura jest w taki spo-
W drodze do Tarnowa 8 paź-
powinny w dobrej poezji dziwić nie
sób czytana.
dziernika.
dla samego dziwienia, tylko dlatego,
Kolega Pana Jan Tulik
że tworzą sensy, refleksje i tak da-
Sporo lat Pan uczestniczy
uważa, że szkola wychowuje
lej. To samo jest i w naszym kraju,
w Międzynarodowej Galicyj-
obojętność do poezji, a czyta-
i również na Ukrainie, na przyklad,
skiej Jesieni Literackiej.
nie w ogóle nie jest na takim
u Staśka Szewczenki, czy u Wlodka
Jeszcze chyba od czasów
poziomie, jak kiedyś. Teraz,
Harmatiuka. Widać, że te tendencje
I Tarnowskich spotkań Lite-
w czasach gadżetów... Pan
Jan Tulik
Andrzej Żmuda
są podobne.
rackich...
jest wydawcą, więc widzi sy-
Nieregularnie od kilkunastu lat
Na spotkaniach autorskich czę-
stron rozwijać się jeszcze w innym
tuację od tamtej strony.
uczestniczę w tym festiwalu. On mu-
sto się slyszy następujące rzeczy:
W dzisiejszych czasach rynek
kierunku. Dla nas jest interesujące
Na pewno, literatura polega i po-
towal, zmienial się. Andrzej Grabow-
że my wiemy, że nikt tego nie kupi,
książki w Polsce zostal, że tak po-
to, że wy próbujecie w wielu przy-
ezja na pamięci, w związku z tym
ski, organizator, zalożyciel tego festi-
i tak dalej, takie dziwne wypowiedzi.
wiem, totalnie przeorganizowany,
padkach tworzyć zupelnie nowe for-
tematy są te same i odwieczne, czyli
walu, zawsze staral się dostosować
Nie, to nie tak. Ja, jako redaktor, z tą
ulegl zmianom dynamicznym. Jeśli
muly, awangardowe, które są inne,
milość, skąd się czlowieku wziąleś,
do aktualnej sytuacji ekonomicznej,
poezją mam sprawę od prawie 50 lat.
kiedyś się szlo do Empiku, to bylo
niż awangarda w innych krajach eu-
skąd te gwiazdy nad tobą, tylko że to
struktur stowarzyszeń pisarzy, i to
Mnóstwo ludzi pisze, i selekcja nie
8 regalów samej poezji. I na tych
ropejskich, i zarazem jest w waszej
wszystko we wspólczesnym języku.
mialo taki charakter wlaśnie rozwo-
jest taka jak kiedyś, bo kiedyś, żeby
regalach byly rozlożone najważniej-
literaturze to, co jest klasyką: rytm,
Jeżeli zachowa się ten uniwersalizm
jowy. Teraz kontakt z autorami z
trafić w oficjalne wydawnictwo, trze-
sze wydawnictwa polskie wydające
rym, co jest często taką strukturą
co kiedyś potrafila zrobić grupa Tu
Ukrainy i ten festiwal jest takim du-
ba bylo przejść recenzje wewnętrz-
poezję. Dzisiaj na ,,Zlotych tarasach"
duchową, więcej tam jest serca, niż
i Teraz to to ocaleje. I to slowo się
alistycznie idącym. Dużo festiwali ze
ne. Ale dzisiaj jest tak, że żaden po-
jest jeden regal nie do końca wypel-
intelektu. Przeważnie. Ale to nie jest,
ocala poprzez czytanie tej poezji.
względów ekonomicznych zanika.
rządny wydawca nie powinien sobie
niony. Duży katalog ,,Klub dla Ciebie"
oczywiście, kanon, a tylko zależy od
Czyli nie ma tak, że poeci
Dlatego MGJL ja sobie bardzo cenię,
pozwolić na to, żeby wydać kogoś,
zostal zlikwidowany, kilku wydaw-
autorów. Więc w tym przypadku to
i poezja przebywają jak gdy-
bo jest to jeden z nielicznych, który
nictw umarlo. Mówię to z praktyki,
polski pisarz może przecież powie-
się rozwija. Cenię ten typ spotkań z
wlasnej pracy zawodowej... General-
dzieć sobie, że biorę to, ale taka a
ludźmi. Oczywiście, że jest dużo po-
nie zainteresowanie poezją jest. Nie-
taka formula mi nie odpowiada. To są
wodów dla spotkania z przyjaciólmi
mal zawdzięczając tradycji polskiej,
takie naturalne warsztaty literackie.
pisarzami. Natomiast jest to cudow-
oprócz tego jednak, pewnemu wy-
Poza tym, literatura ukraińska jest
na okazja spotykać z czytelnikami.
chowaniu. Ponieważ tamto Państwo,
dość dobrze w Polsce znana dzięki
Oczywiście, że jest to szalenie
bez względu na ocenę polityczną
znakomitym tlumaczom.
celowe. Programy szkolne nie są w
tamtego zjawiska, ksztalcilo i uczylo.
tej chwili zbyt zachęcające, jeśli idzie
Poezja byla obecna w życiu. I dzisiaj
ANDRZEJ ŻMUDA
o czytanie literatury, o informację o
ta poezja też jest obecna w życiu,
(Rzeszów, Polska). Poeta,
literaturze, no to kto to ma zrobić? To
natomiast co do programów naucza-
krytyk literacki, wydawca.
jest wlaśnie kulturotwórcza, literatu-
nia poezji no to tutaj można mieć
rotwórcza rola tych festiwali.
wiele wątpliwości. Moim zdaniem,
Byl Pan na jednym z pierw-
ta poezja jest jak gdyby spychana
Czy uważa Pan, że litera-
szych spotkań, powiedzmy,
troszkę na marginesy. Podstawowym
tura ma czegoś uczyć?
na pra-Jesieni. U źródel Je-
Musimy tutaj takie rozróżnienie
blędem dla mnie jest to, że w wielu
sieni, jak Andrzej Grabow-
wprowadzić. Literatura uczy. Ona
sytuacjach wymienia się tylko Szym-
ski powiedzial.
ma ten walor poznawczy również.
borską i Milosza, tak jakby w ogóle
Jesień Galicyjska zaczęla się
Ale literatura, jako dzielo sztuki, nie
na tym się kończyla poezja. Zapomi-
jako konkursy i doszla do tak wielkiej
może być dydaktyczna. Wszelki
na się o innych autorach, a przecież
rangi. W organizowanych przez An-
dydaktyzm sztuce jest obcy. Dzielo
ci autorzy, którzy biorą udzial w tej
drzeja konkursach o Laur Skamienia-
Andrzej Grabowski, Lidia Plachtij, koncert finalowy 25 MGJL
sztuki ma mieć funkcję inspirującą.
Jesieni Galicyjskiej, są odnotowani
lego Miasta ja bylem stale jurorem.
w Dworku J. I. Paderewskiego, Kąśna Dolna, 10.10.2015
W różnych kierunkach: intelektual-
w wielu ważnych antologiach, mają
Też on prosil Henryka Cyganika,
nym, estetycznym, moralnym. A je-
znakomite recenzje w prasie poważ-
kto jest absolutnym grafomanem.
Tadka Śliwiaka, Jerzego Harasymo-
by w swoim soku, a czytelni-
żeli chodzi o literaturę, glówną rolą,
nej wspólczesnego życia literackie-
Wśród debiutantów mamy bardzo
wicza i innych. I ten konkurs doszedl
cy czy sluchacze myślą co
nie koniecznie pisaną, jest zachowa-
go. Jeszcze jedna rzecz nie wiem
ciekawe propozycje. Mogę wymienić
do Jesieni Galicyjskiej. To byly spo-
ja tu robilem, co tu czytam,
nie języka, a więc tożsamości naro-
dlaczego, w pewnych regionach kra-
Jana Owczarka z Jeleniej Góry, Kaja
tkania niesamowite, naprawdę wspa-
po co to wszystko?
No nie. Bo ktoś przeżywa, czuje,
dowej poszczególnych krajów, nacji,
ju zapomina się o ludziach, miesz-
Kowalewska, która w swoich trochę
niali autorzy się przewinęli. Wśród
ale on nie potrafi tego ani zapisać, ani
grup spolecznych. Języka, w którym
kających w danym regionie czy mie-
awangardowych slowotwórczych wy-
nich wspaniali kawalarze. Szkoda,
namalować, ani zagrać. Natomiast
ludzie się urodzili i wychowują. Jeże-
ście. Powinny być lepsze kontakty
powiedziach próbuje wyciągać jakieś
że nie ma nagrań nawet z rozmów
artysta czy poeta, czy malarz, czy
li literatura nie będzie tego ocalać,
wlaśnie z autorami, którzy mieszkają
inne sensy.
prywatnych jest to olbrzymia strata
muzyk to potrafi. I jeżeli te odczucia
zwlaszcza literatura, to kto? Niestety,
w konkretnym mieście, regionie, i ich
Generalnie patrząc na poezję,
dla kultury polskiej. To byli ludzie ob-
spotkają się, wtedy mamy do czynie-
ale taka spoleczność skazana jest na
literatura powinna być prezentowana
tego typu zjawiska na przestrzeni lat
darzone niesamowitym humorem, na
nia z odbiorem sztuki. I wlaśnie to
tragicznie nagle wymieranie.
nie poprzez spotkania autorskie czy
się powtarzają, mamy bardzo zna-
przyklad, Lech Konopnicki, znakomi-
mamy pod czas Jesieni Galicyjskich.
warsztaty, ale również w jakimś stop-
nych autorów, o nich się mówi i w
ty satyryk. Tak ta Jesień się zaczyna-
Od trzech lat już Jesień
Autorów, którzy uczestniczą w Jesie-
niu poprzez chociażby dodatkowe
pewnym momencie się zapomina. To
la. I taką się stala, jaką dziś ona jest,
Galicyjska odbywa się po
niach Galicyjskich, często uczniowie
zajęcia dla ludzi, uczniów, którzy się
są i nobliści, i ci, którzy nie doszli do
zawdzięczając tym początkom.
stronie ukraińskiej. Czy ta
i ich nauczyciele zapraszają do swo-
tą literaturą interesują. Tak jest tutaj
Nobla. Wspólczesna polska poezja
,,wymiana" daje pewne skut-
Jak się zmienila jakość
ich konkursów literackich jako juro-
co robi Andrzej i Jesień Galicyjska
ma się bardzo dobrze dlatego, że są
ki wzajemne czytelnikom, pi-
poezji wspólczesnej?
rów. Jeżeli się jest takim czlowiekiem
rozszerzane są wartości tego pięk-
bardzo ciekawi autorzy, i wielu auto-
Żyjemy w epoce synkretycznej,
sarzom?
renesansowym, jak Andrzej Grabow-
Wzajemna obserwacja i wzajem-
na. Tak że nie zgadzam się z tym, że
rów pisze bardzo dobre nie tylko tek-
gdzie nie ma ani hierarchii tematu,
ski, który pracowal w kabarecie i ma
na penetracja tych literatur jest jakąś
się nie czyta poezji. Tak może mówić
sty, ale bardzo dobrze się orientuje,
ani hierarchii poetyki. W związku z
za sobą teksty satyryczne i literaturę
taką kanwą, która pozwala każdej ze
ten, kto nie wie, jak pracuje rynek
jakie problemy są w rzeczywistości.
tym, wszystkie poetyki są autono-
