34
Z przedwojennej prasy
18 grudnia 201514 stycznia 2016 nr 2324 (243244) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Magia świąt o wszystkim po trosze
Wigilia... Kolędy... Przystrojona choinka w domu... Bialy puch i mróz... z tym
to ostatnio coraz gorzej, ale może jednak na święta spadnie śnieg i trochę
temperatura. W okresie międzywojennym w okresie świątecznym gazety
codzienne ukazywaly się w odświętnej szacie, w zwiększonej objętości,
oferując Czytelnikom wiele okazyjnych informacji. Aliści zdarzaly się też arty-
kuly o ,,nieświątecznej", jednak niezwykle aktualnej obecnie tematyce.
Na liche klótnie, na jalowe waśnie
Jakże to aktualne slowa do dnia
opracowal
I poprzez śniegów nieskalanych
dzisiejszego. W pierwszy dzień świat
KRZYSZTOF SZYMAŃSKI
bialość
25 grudnia, opisując przebieg uro-
Plynę marzeniem w księżycowe
Artykul redakcyjny na Boże Na-
czystości kościelnych dziennik cytu-
jaśnie.
rodzenie 1923 roku w Gazecie Po-
je list pasterski, odczytany z ambon
rannej przedstawial: Tajemnice
na świątecznych nabożeństwach:
Na górze gwiezdnych bezmiarów
,,Podajcie sobie dlonie w milości
gwiazdy betlejemskiej.
spocznę
W szarzyznę życia, bardzo fra-
braterskiej. Niech ustaną na zawsze
U stóp mych w dole, gdzie popatrzę,
sobliwego obecnie, już wciska się
wszelkie niesnaski partyjne. Niech
wszędy
gwar i promienny nastrój świąteczny.
milość i chwala Boża przenikną do
Palą się okna światlami choinek
Dobrze, iż obwarowala go tradycja
Waszych serc i zapanują na calej
I wszystkie domy dzwonią od kolędy.
przeciw zanikowi. Z roku na rok jawi
ziemi Polskiej".
się misterium narodzin Pańskich
Dziś trzeba apelować o to samo.
I dusza moja, wszystkich milująca,
w nieuszczuplonej wspanialości.
No cóż, wady narodu są niestety rze-
Nad widnokręgu zawieszona
Zmieniają się czasy, stosunki, cala
czą stalą i ustają jedynie w chwilach
skrajem,
fizjognomia życia ulega przeobra-
zagrożenia, a obecnie mamy okres
Srebrnym oplatkiem cichego
żeniom nieustannym, a czar Boże-
dobrobytu, więc wiele pozostaje do
miesiąca
go Narodzenia pozostaje jedną i tą
się chór aniolów, obwieszczając po-
żemy przeczytać ważne informacje
życzenia.
Podzieli się z calym ukochanym
sama zawsze wartością niezmienną,
kój ludziom dobrej woli, odpowiadal
dla mieszkańców Lwowa o Ruchu
Zaś w roku 1930 Wiek Nowy
krajem.
żadnym fluktuacjom ni dewaluacjom
chór pasterzy, tak też oba lączyly się,
tramwajów w święta.
opisuje historię powstania szopki i ja-
niepodleglą.
zgodnie wyrażając radość i wesele z
Miejska kolej elektryczna zawia-
selek pt.: Pierwsze Jaselka się-
I w ciszy nocy życzenie jedyne
Taka jest moc wiary, moc religji,
przybycia Pana.
damia, że w sobotę dn. 23. grudnia
gają swymi początkami 700
Szepcę w tej chwili ustami drżącemi:
moc najszlachetniejszych instynktów,
Otóż pierwsza Pasterka i
(jako urzędownie ustalony dzień
lat wstecz.
Daj wielki Boże, zanim ja przeminę
wetchniętych przez nią w duszę ludz-
pierwsze Jaselka na terenie Polski
wigilijny) zostanie ograniczony ruch
Tak popularna dziś u nas w okre-
Pokój i zgodę naszej polskiej ziemi!
kości. Czekające nas podniosle chwile
mają także bardzo dawne tradycje.
tramwajowy do godz. 18. Zaś w po-
sie Bożego Narodzenia szopka jest
winniśmy wzbudzić niejedną zbawien-
Jeszcze królowa Kinga zajmowala
niedzialek 25. grudnia, jako pierwszy
zwyczajem, który liczy już przeszlo
ną refleksję. Od nas samych zależy,
się osobiście wraz z calym fraucy-
dzień świat Bożego Narodzenia, ruch
700 lat i powstanie swe zawdzięcza
Święta, oprócz przyjemności, też
by pamiątki tajemnic religji, znajdu-
merem urządzaniem szopki w Kra-
wozów tramwajowych rozpocznie się
św. Franciszkowi z Asyżu. Mial on
czasami doprowadzić mogą do nie-
jące tak żywy oddźwięk w uczuciach
kowie, szyjąc szaty dla figur jasel-
dopiero o godz. 13.
pewnego razu wizję stajenki betle-
przyjemności, szczególnie gdy brak
narodowych, nie zastawaly nas tak
kowych wykonanych na jej rozkaz
Dalej Gazeta donosi o tym, że na-
jemskiej, gdy rozmyślal nad tem, jak-
umiaru w jedzeniu i piciu. Jak się tego
przez pierwszorzędnych snycerzy z
stąpilo ,,Wstrzymanie dalszej
ustrzec i jak z tym walczyć, można
pięknych gatunków drzewa. Matka
przeczytać w numerze świątecznym
repatriacji Polaków z Ukra-
Boska miala być ubrana w najwspa-
iny sowieckiej".
Wieku Nowego z 1930 roku w arty-
nialszą szatę samej Kingi, cudnie
Jak nas informują z pewnego
kule Specjaly gwiazdkowego
przystrojoną kosztownymi klejno-
źródla, w ostatnich dniach ukazalo
stolu.
tami, św. Józef dźwigal pancerz ze
się nowe rozporządzenie rządu so-
Jedną z cech glównych wszyst-
srebra i zlota, wysadzany drogimi
wieckiego, wedle którego wstrzymu-
kich świąt naszych to nie tylko odpo-
kamieniami. Dzieciątko bylo owinię-
je się powrót repatriantów z Ukrainy
czynek, ale także zmiany naszego
te w cieniuchne pieluszki, utkane rę-
do Polski do dnia 15 stycznia na-
zwyklego pożywienia. Każde święto
kami pobożnej królowej, z takiegoż
stępnego roku, przytem wpisy ostat-
nasze ma inne specjaly, a wszyst-
plótna uszyto suknie aniolków, kró-
nich repatriantów do odnośnych
kie w mniejszym lub większym
lowie otrzymali szaty, godne swe-
transportów muszą nastąpić do dn.
stopniu zmierzają do dwóch celów:
go dostojeństwa, a pastuszkowie
25 bm. Polacy, którzy nie zostaną
do podrażnienia naszego zmyslu
wystąpili w góralskich haftowanych
odniesieni do tych eszelonów, zo-
smaku i zepsucia naszego przewo-
serdakach. W krakowskiej szopce
staną automatycznie wykluczeni z
du pokarmowego. Efekt ten świąt
ukazuje się też karykaturowa postać
pośród repatriantów, tracąc przytem
naszych, to przeladowanie naszego
Heroda, dla którego szatę szyla
możność korzystania z prawa repa-
żolądka i jelit i psucie ich.
jedna z dam dworu, skarcona przez
triacji, przewidzianego przez odno-
Tak tedy widzimy, że specjaly,
Kingę za zbytnią zlośliwość, z gru-
śne umowy.
które gotuje nam stól gwiazdkowy
bego szarego plótna i czerwonego
Znaczna część Polaków nie
mają swe wady i zalety. Zalety prze-
pospolitego sukna. Koronę mial byle
uzyskala dotąd możliwości powrotu
wyższają niewątpliwie wady, dlatego
jak skleconą, bez ozdób. Podczas
do Polski przez urzędy repatriacyjne
korzystajmy z darów stolu świątecz-
tych wszystkich przygotowań Herod
i zmuszona jest dostać do rodziny w
nego, ale nie w nadmiarze. Boć stare
wisial na haku, wbitym w ścianę, a
sposób inny, a to nielegalny.
nasze przyslowie od dawna twierdzi,
mali paziowie nie szczędzili mu po-
Nie obywa się również bez
że co za dużo, to niezdrowo.
lajanek, a nawet i razów.
świątecznych akcentów poetyckich.
W 14. wieku oprócz jaselek z
Na stronie tytulowej Wieku Nowego
Prasa w tych dniach opisywala
przygnębionymi, jak obecnie. Weźmy
martwemi figurkami, pojawiają się
umieszczono wiersz Henryka Zbierz-
by uświetnić uroczystość Narodzenia
najrozmaitsze akcje spoleczne. Jed-
rozbrat z blędami i grzechami, w jakie
sceny dramatyczne, odgrywane
chowskiego W NOC WIGILIJ-
Pańskiego. Pod wplywem tej wska-
ną z nich byla: ,,Dla tych, którzy
popadliśmy zaraz u wstępu do nowej
przez żywych ludzi, o treści za-
zówki z nieba udal się św. Franciszek
NĄ.
pelnią straż na Kresach".
W noc wigilijną jest jasności tyle
epoki niepodleglości. Wzbudźmy w
czerpniętej z ewangelii o Narodzeniu
bezzwlocznie do lasu i tam przy po-
We Lwowie pod kierownictwem
I taki bezmiar przeczystego śniegu,
sobie jasne zrozumienie obowiązków,
Chrystusowem. Jaselka urozmaico-
mocy kilku zakonników zabral się do
wojewodziny Nakoniecznikoff-Klu-
Jakby umarlo wszelkie zlo na chwilę
które ta niepodleglość naklada na
no wkladkami humorystycznemi. Tak
budowania stajenki tak, jaką widzial
kowskiej, generalowej Popowiczo-
Na calej ziemi od brzegu do brzegu.
nas i moc potrzebną dla dopelnienia
powstaly w naszej szopce te wszyst-
w swej cudnej zjawie niebiańskiej.
wej, prezydentowej Brzozowskiej,
owych obowiązków. Uczyńmy Polskę
kie sceny z krakowiakami, góralami,
Na wieść o dziele św. Franciszka
prezesa poczty Moszory, naczelni-
W noc wigilijną nad tą bialą ziemią
tak dostojna, jasną i piękną, jak dostoj-
szewczykiem, żydem itd. a także
tlumy zbiegly się oglądać nieznane
ka Rogowskiego i Zarządu Bialego
Srebrzysty księżyc jak oplatek świeci,
ne, jasne i piękne jest światlo gwiazdy
tańce, a nawet kupleciki żartobliwe.
widowiska. O 12 godzinie w nocy w
Krzyża, powstal Komitet gwiazdkowy
Za jego światlem serce moje leci
betlejemskiej. Uczyńmy Polskę w myśl
Podobno najstarsze w Europie figurki
stajence nad żlobkiem św. Franci-
dla obdzielenia podarunkami żolnie-
Nad biale pola, które w śniegu
marzeń wieszczów narodowych taką
jaselkowe znajdują się w kościele św.
szek odprawil uroczystą Mszę św., a
rzy Korpusu Ochrony Pogranicza.
drzemią.
wlaśnie gwiazdą, zapaloną na niebie
Andrzeja w Krakowie.
zakonnicy, ukryci poza grupami anio-
Komitet ten otworzyl w województwie
Patrzę z góry na spraw ludzkich
dziejów po to, by poprowadzila ludy ku
Na dalszych stronach Gazety
lów i pasterzy, śpiewali pieśni o Naro-
lwowskiem 28 komitetów powiato-
malość,
Chrystusowi!
Porannej w rubryce Kronika mo-
dzeniu Chrystusa. Czasem odzywal
wych, które ogólem zebraly 1927 pa-
