36

Z pamiętnika podróżnika

18 grudnia 2015­14 stycznia 2016 nr 23­24 (243­244) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jesień 2015 ­ Donbas

Strzaly na wschodzie Ukrainy padają coraz rzadziej, ale nie znaczy to, że

cywilom mieszkającym tam nie jest potrzebna pomoc. Do wsi wokól linii

demarkacyjnej jeździ z pomocą humanitarną fundacja Vostok SOS.

Zdarzalo się, że na punktach kon-

uciekali z kotla w Debalcewie. Mu-

WOJCIECH JANKOWSKI

trolnych Ukraińcy nie przepuszczali

sialo tu być wiele ofiar. Pochowano

tekst

i wieś byla zupelnie odcięta od świa-

ich zbyt plytko ­ czuć fetor. Dopiero

ANNA WOźNIAK

ta. Za rzeką jest tzw. Lugańska Re-

teraz uzmyslawiam sobie w pelni, że

zdjęcia

publika Ludowa. Najbliższa szkola

jestem na terenie do niedana ogar-

Kijowska fundacja Vostok SOS

znajduje się po drugiej stronie rzeki.

niętym nie nazwaną, ale prawdziwą

na terenie Donbasu siedzibę ma w

Każdego ranka zatem rodzice prze-

wojną.

Siewierodoniecku. Z tym miastem

wożą swoje dzieci na drugą stronę

nie ma bezpośredniego polączenia

rzeki do LRL. Czlowiek przewożący

Starobielsk

kolejowego, należy dojechać do

dzieci nie pobiera za nie oplaty, ale

Przyjechalem do grupy Vostok

sąsiedniego Lisiczańska. Miasto to

dorosly musi zaplacić za miejsce w

SOS w momencie chwilowego wy-

przez jeden miesiąc, na wiosnę 2014

lódce 150 hrywien.

czerpania ­ opowiadali, że poprzedni

roku bylo kontrolowane przez tzw.

dzień byl trudny. Potrzebowali czasu

Lugańską Republikę Ludową.

na regenerację. Cala grupa pojecha-

Mironowskie

Z Kijowa przyjeżdża tu pociąg

Przejeżdżamy przez kolejne punk-

la do Starobielska, gdzie mieszka

raz na dobę. Nieszczęśliwie sklada

ty kontrolne. Przebieg rozmów zwykle

Maksym z żoną. Starobielsk, którego

się tak, że pociąg ten z Kijowa od-

bywa przyjazny, czasem zabawny.

nazwa brzmi zlowrogo dla Polaka,

jeżdża 20 minut przed przyjazdem

Dominuje język rosyjski, sporadycz-

okazal się malym, niewyróżniającym

pociągu ze Lwowa. Wybralem zatem

nie ktoś zwraca się po ukraińsku. Na

się miasteczkiem. Po krótkim space-

drogę przez Charków. Po przybyciu

kolejnym umocnionym posterunku,

rze mamy wrażenie, że znamy już

do Lisiczańska, od razu poczulem

nazywanym tu czysto slowiańskim

miasto tak, jak rodzinne. Moją uwagę

Samochód Vostok SOS konwojowany w drodze z Triochi-

atmosferę wojny. Żolnierze stoją na

określeniem ,,blok-post", żolnierz

przykuwa rzeźba stojąca na balko-

zbenki

peronie z karabinami. Pasażerowie

żąda pozwolenia, wydanego przez

nie... czyżby to byl...

przywykli z pewnością do tego wido-

wojsko. Wywoluje to naszą konster-

- To Nestor Machno! ­ krzyczy

sym są z Donbasu. Od razu widać,

żenie robią znajdujące się w oddali

ku i przechodzą obok nie zwracając

nację, gdyż 10 minut wcześniej byli-

kobieta, podchodzi do nas. ­ On tu

że grupa jest zgrana. Znają się od

haldy. Niekiedy przypominają pirami-

na żolnierzy szczególnej uwagi. Lu-

śmy sprawdzani przez lotną brygadę.

byl i schowal gdzieś skarb. Szukają

dawna. Żenia i Maksym są z Lugań-

dy. ,,Jedziemy przez donbaski Egipt"

dzie tlumią się obok marszrutki do

Trwa dluga dyskusja. Ania mówi, że

go, i nie znaleźli do dziś.

ska. Milan przyjechal z okolic Kra-

­ komentuje Żenia. Idyllę przerywają

Siewierodoniecka. Kierowca uspoka-

w obwodzie donieckim trudniej jest

Kobieta chwali nasz ukraiński ­

snego Limanu, czyli z terenu kontro-

umocnione punkty kontrolne. ,,Jeste-

ja wszystkich, zapewnia, że jeszcze

niż w lugańskim. Dlaczego? Chyba

,,Wy dobre po ukrainskij gawaritie"

lowanego przez Ukrainę. Tam wla-

śmy wolontariuszami. Wieziemy dary

przyjedzie i nie zostawi nikogo na

nikt nie zna odpowiedzi. Pytam, czy

­ rozmawia z nami lokalną gwarą w

śnie zaczęlo się cale nieszczęście

do...". ,,Proszę otworzyć samochód".

dworcu. Taksówkarze nagabują ­

każdy obwód ma inne zasady. ,,Każ-

proporcjach, gdzie jedno ukraińskie

ponad rok temu. Nie wiem jeszcze,

Procedura zazwyczaj jest taka sama,

100 hrywien. Decyduję się z trójką in-

dy obwód, każdy rejon, każdy blok

slowo na cztery rosyjskie. Nie jest

że historia Milana jest bezpośrednio

otwierają tylne drzwi, zaglądają do

nych pasażerów ­ to zaledwie po 25

post, każdy dowódca i każdy żolnierz

chyba entuzjastką wladzy ukraiń-

związana z tym wydarzeniami. Ania

środka i puszczają dalej.

hrywien od osoby. Rozmowa od razu

skiej. Ma straszną pretensję o to, że

zajmuje się Ukrainą od zawsze. Jest

zmierza ku aktualnym wydarzeniom.

wojsko wjechalo wozami pancerny-

wspólzalożycielką portalu Eastbook.

Czy określenie ,,opolczeńcy" jest od-

mi i zniszczylo drogę. Jej zdaniem,

Na stale mieszka w Kijowie. Radu

powiednim? Wspólpasażer przeko-

to specjalna demonstracja sily. Nie

jest z Kiszyniowa, chociaż dużo cza-

nuje, że to nie są żadni ,,opolczeńcy",

mogli pojechać inną drogą, nie przez

su spędza w Londynie, w pracę Vo-

a po prostu terroryści.

miasto? Rozmowa zapowiada się

stoku SOS wlączyl się niedawno.

Centrum Siewierodoniecka nie

na bardzo dlugą. Kobieta z chęcią z

Fundacja odwiedza miejscowo-

ma struktury miasta, do jakich przy-

nami rozmawia, ale nagle przyzywa

ści w strefie dzialań antyterrorystycz-

wyklem. Pytam przechodniów o

ją inna. Ewidentnie posiada nad nią

nych. Na miejscu rozdają paczki

centrum. Nie zawsze potrafią odpo-

zwierzchność i pewne jest również

z produktami pierwszej potrzeby:

wiedzieć, gdzie i czy w ogóle jest tu

to, że jest niezadowolona, że z nami

żywność, środki czystości. Na liście

jakieś centrum. Mam na sobie plecak,

rozmawia. Rozmówczyni przepra-

miejsc odwiedzanych są te, które

więc wszyscy odsylają mnie do ho-

sza, żegna się z nami i odchodzi,

leżą przy samej linii demarkacyjnej.

telu. Na przystanku pytam, czy jadę

a my pozostajemy porzuceni kilka

Intensywne dzialania zbrojne nie od-

w dobrą stronę, ktoś odpowiada: ,,Ja

metrów pod Nestorem Machną, któ-

bywają się już od kilku miesięcy, ale

też nie jestem stąd. Jakie tu są ceny!

ry prawdopodobnie mialby jeszcze

to są miejsca, gdzie nikt nie czuje się

Jak w Kijowie!". Prawdopodobnie tra-

więcej do opowiedzenia i nie tylko o

bezpiecznie.

filem na wychodźcę z Donbasu, który

swoim skarbie, ale z pewnością już

Jedziemy ponad godzinę przez

Maksym przerzuca paczki z pomocą humanitarną

uciekl do Kijowa, a potem jednak wró-

nie przemówi.

strefę ATO. Nazwa Donbas nabrala

cil bliżej swego domu...

Kolejne spotkanie bylo równie

kieruje się innymi zasadami!" W koń-

Punkty kontrolne są tu czymś

takiego ciężaru, że zdaję sobie spra-

Poszukiwanie restauracji też

zaskakujące. Podchodzi do nas

cu pozwalają nam odjechać.

tak naturalnym jak dzień i noc. Twa-

wę, że wplynąl on na moje wyobra-

nie jest latwe. Po doświadczeniach

śniady mlody mężczyzna, wita się ze

Wieś typu miejskiego, która znaj-

rze żolnierzy nie zdradzają napię-

żenie o tym regionie. Spodziewalem

lwowskich, wydaje się to czymś dzie-

wszystkimi serdecznie. Muszą znać

duje się niedaleko trasy Charków

cia. Od jakiegoś czasu czują się w

się zanieczyszczonego industrialne-

cinnie latwym ­ restauracje, bary

go dobrze. Pyta czy ktoś jeszcze nie

­ Donieck. Do niedawna wchodzila

miarę bezpiecznie, ale ich oczy są

go krajobrazu, który bylby męczar-

są na każdym rogu. A jednak, nie w

widzial wagonu i zaprasza mnie do

w sklad rejonu Debalcewo, obecnie

wypalone i zmęczone. Trudno dlugo

nią dla zmyslu wzroku. Tymczasem

Siewierodoniecku. Pytam, szukam,

tegoż miejsca. Pomysl wydaje mi się

należy do rejonu Artiomowsk. Przy-

utrzymać ich spojrzenie, uciekam ze

moje oczy cieszy widok Donbasu

w końcu znajduję restaurację kolo

równie absurdalny, jak zwiedzanie

jeżdżamy do Mironowskiego. Czeka-

spojrzeniem na bok. Czasami utną

rolniczego. Slońce czyni wyprawę

Placu Zwycięstwa. W środku wystój

kiosku z gazetami. Jestem w Staro-

la już na nas dluga kolejka. Glównie

krótką pogawędkę, zażartują i prze-

jeszcze powabniejszą. W Warszawie

zadziwiający. Można ten styl nazwać

bielsku ­ miejscu więzienia polskich

kobiety. Zazwyczaj na miejscu ktoś

puszczają. Przy kolejnym postoju

i we Lwowie jest już jesienna pogoda

,,sowieckim retro" ­ na ścianie Stalin,

oficerów. Zanim zawieziono ich do

wybiera osoby potrzebujące pomo-

mówię ,,znowu!". ,,Kiedyś bylo wię-

a tu lato broni się zawzięcie i nie ma

Beria i Stachanow, obok Wlodzimierz

miejsca kaźni, wiem, że byli tu wię-

cy. W kolejce stoją kobiety ze slużby

cej!" ­ odpowiadają koledzy z Vosto-

zamiaru ustąpić. W strefie klimatu

Wysocki. Sentyment za dawnymi

zieni, że tu gdzieś są pochowani ci,

zdrowia. Nie dostaly pensji od kilku

ku SOS. Spokój jest pozorny. Dzień

kontynentalnego jest ciągle cieplo.

czasami? Zastanawiam się, czy

którzy umarli zanim zdążylo zamor-

przed moim przybyciem do Siewie-

miesięcy. Bankomat nie dziala... nie

Nie są to już, co prawda, wakacyjne

Wysockiemu odpowiadaloby takie

dować ich NKWD. A mam oglądać

rodoniecka byli eskortowani przez

ma to zresztą większego znaczenia

upaly, ale dostojne slońce zapewnia

sąsiedztwo?

wagon kolejowy?

wóz pancerny BTM. Ania opowiada,

bo i tak malo kto ma jeszcze jakieś

nam milą temperaturę. Dopóki nie

Udaję się jednak z nowym

że emocji bylo bardzo dużo: byli we

środki na koncie. Tego dnia obcho-

znajdujemy się w cieniu, możemy

znajomym, który okazuje się du-

wsiach Loboczewo i Lopaskino nale-

dzony jest tutaj Dzień Nauczyciela.

chodzić w samych koszulkach. Don-

Vostok SOS

W Siewierodoniecku poznaję lu-

chownym Cerkwi Prawoslawnej Pa-

żących do Triochizbienki. Wsie usy-

Niewiele krząta się wokól nas. Więk-

bas ukazuje swoje walory. Krajobraz

dzi z Vostok SOS. W malym miesz-

triarchatu Kijowskiego, a wagon...

tuowane są nad rzeką, na granicy li-

szość jest w szkole na akademii. Po

jest lagodny, harmonijny. Kopalnie

kanku jedzą posilek przed wyjazdem

cerkwią. Wchodzimy do środka. W

nii demarkacyjnej. Ze światem lączą

rozdaniu paczek, zostajemy zapro-

ze swoimi wieżami pojawiają się na

z darami. Ania z Polski, Żenia, Milan,

ciągu kilku sekund zmienia się mój

szeni na poczęstunek. Sluchamy

je dwie drogi. W okresie, gdy pada

horyzoncie. Czasem przejeżdżamy

Maksym i Radu. Żenia, Milan i Mak-

stosunek do sytuacji, ulatuje gdzieś

opowieści ­ tędy ukraińscy żolnierze

deszcz, jedna jest nieprzejezdna.

kolo którejś z nich. Niesamowite wra-