42

Okruchy historii

18 grudnia 2015­14 stycznia 2016 nr 23­24 (243­244) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

26 Pulk Piechoty

Dowódcy 26 Pulku Piechoty:

Po opuszczeniu koszar przez

plk Jan Rządkowski ­

pierwszy rzut pulku, pozostaly nad-

8 XI 1918 ­ 13 I 1919

wyżki rezerwistów w liczbie ok 2000

plk Emanuel Herman ­

żolnierzy. Dowództwo nad nimi spra-

13 I 1919 ­ 10 VII 1920

wowal pplk Ludwik Dmyszewicz. Z

Częścią historii Lwowa w okresie międzywojennym byl

plk Ryszard Waniczek ­

nadwyżek tych zorganizowano 2

jego garnizon wojskowy. Ze względu na bliskość ZSRR

03 VIII 1920 ­ 21 III 1928

improwizowane bataliony. Walki o

plk Boleslaw Wilhelm Pytel ­

Lwów rozpoczęly się 12 września

byl on stosunkowo duży i ważny. Jedną z formacji, której

27 VIII 1928 ­ 31 VI 1933

1939 roku. Rezerwy 26 pp braly

chcialbym poświęcić trochę uwagi byl 26 Pulk Piechoty.

plk dypl. Orest Teodor Dżulyński ­

udzial w obronie linii na rzece We-

01 VII 1933 ­ 08 II 1936

reszyca oraz w walce o skladnicę nr

Oficjalnym początkiem tej formacji byl dzień 10.X.1918

mjr Tadeusz Knopp ­

6 w Holosku. Szczególnie zaciekle

roku, kiedy to jednostka otrzymala swoją nazwę.

20 II 1936 ­ 24 II 1936

walki pulk toczyl o Kortumową Górę.

pplk Ludwik Dmyszewicz ­

Lwów nie zostal zdobyty przez Niem-

25 II 1936 ­ 06 IV 1936

ców. 17 września 1939 r. nad ranem

plk dypl. Tadeusz Stefan Münnich ­

Armia Czerwona na mocy umowy z

06 IV 1936 ­ 14 XI 1938

Niemcami przekroczyla granicę II

pplk dypl. Franciszek Węgrzyn

Rzeczypospolitej. Pierwszy oddzial

14 XI 1938 ­ 28 IX 1939.

sowiecki dotarl do Lwowa w nocy

26 pp musial posiadać dobrą

z 18 na 19 września i zaatakowal

renomę, gdyż na praktykę do tej

barykady na Lyczakowie. Obrońcy,

jednostki zostali przydzieleni żol-

wcześniej uprzedzeni przez gen.

nierze armii japońskiej. Wśród nich

brygady Langnera, skutecznie od-

byl major Szakao Fuzit Suka (za-

parli atak. Kolejną próbę Armia Czer-

pis fonetyczny). Wedlug przekazu

wona podjęla 20 września, ale i tym

ustnego oficera tego pulku, byl on

razem zostala odparta. Ostatecznie,

czlonkiem rodziny cesarskiej. Armia

po rozmowach z przedstawicielem

polska, w przeciwieństwie do armii

Armii Czerwonej, zostal podpisany

zachodnich, miala doświadczenie

,,Protokól ogloszenia o przekazaniu

w prowadzeniu wojny ruchowej. I to

miasta Lwowa Armii Czerwonej". Do-

prawdopodobnie bylo przedmiotem

kument ten przewidywal dla oficerów

zainteresowania Japończyków. Na-

wolność osobistą, a także możliwość

leży też sądzić, że byli to jednocze-

wyjazdu za granicę. W tym samym

śnie oficerowie wywiadu.

czasie pplk Dmyszewicz, który dowo-

Wybuch wojny 1 września 1939

dzil zalogą Skladnicy Uzbrojenia nr 6

Szkola podoficerska

roku zastal pulk w pelni zmobilizowa-

w Holosku, zdecydowal się poddać

ny. W wyniku mobilizacji pulk liczyl

oddzialom niemieckim. Późniejsze

Wojskowego, którego zadaniem bylo

jej kierownikiem byl w 1923 roku por.

ANDRZEJ DWORZACZEK

91 oficerów i 3200 szeregowców i

wydarzenia potwierdzily trafność tej

szkolenie rezerwistów i przedpoboro-

Józef Waszkiewicz.

podoficerów. Zgodnie z planem, pulk

decyzji. Wszyscy oficerowie zostali

W początkowym okresie pulk

wych.

Żolnierze i oficerowie 26 pp brali

wlączony w sklad 5 DP, mial wejść w

zgromadzeni na Placu Bernardyń-

bral udzial w walkach na froncie

Na komendanta mianowano ma-

udzial we wszystkich uroczysto-

sklad armii ,,Pomorze", ale ostatecznie

skim, skąd mieli przejść do Winnik

wschodnim. Natomiast w maju 1919

jora Edwarda Pączka. Jego następ-

ściach we Lwowie i okolicach. Wiel-

wskutek wydarzeń na froncie, wszedl

i tam zostać zwolnieni. Jednak ta

roku, ze względu na pogarszające

cami byli kapitan Stanislaw Dworza-

kim wydarzeniem byl udzial w rewii

w sklad armii ,,Modlin". Jednostki do-

umowa nie zostala dotrzymana. Do

się stosunki z Niemcami i Czecho-

czek, a następnie kpt. Józef Walenty

wojskowej zorganizowanej w 1923

cieraly na front na ,,raty". 5 września

niewoli trafili oficerowie 26 pp: kpt.

slowacją, pulk zostal przerzucony na

Smagowicz. Komendzie PW nr 26

roku z okazji pobytu we Lwowie mar-

do Modlina przyjechalo dowództwo

Józef Janiszewski, por. Konrad Krzy-

granicę zachodnią i poludniową. W

podlegal Lwowski Batalion Obrony

szalka Francji i Polski Ferdynanda

i oddzialy pulkowe. Ostatecznie 26

worączka, por. Antoni Kulik, ppor. Wi-

początkach stycznia pulk ponownie

Narodowej. Przy 26 pulku istniala

Focha. Pulk bral udzial w ekshumacji

pp wziąl udzial w obronie Warszawy,

told Wladyslaw Aruszecki, ppor. Bo-

przeniesiono na front wschodni. Bral

orkiestra wojskowa, której kapelmi-

i przewiezieniu do Warszawy zwlok

walcząc po obu stronach Wisly. Naj-

leslaw Kohman, por. Antoni Marian

on udzial w walkach z Armią Konną

strzem byl m.in. kapitan Faustyn Kul-

nieznanego żolnierza z cmentarza

częściej jego poszczególne oddzialy

Kisielewicz, por. Jerzy Lachowski,

Budionnego.

czycki i por. Tomasz Szytersz.

Obrońców Lwowa.

byly podporządkowane innym forma-

ppor. Tadeusz Bronislaw Dworzyń-

Po zakończeniu dzialań wojen-

Sklad narodowościowy i wyzna-

W 26 pulku dużą wagę przywią-

cjom. Wszystkie jednostki walczyly

ski, ppor. Tadeusz Józef Kabel, ppor.

nych, rozkazem M.S. Wojskowych z

niowy pulku byl zróżnicowany ­ sluż-

zywano do sportu, który traktowano

z ogromnym poświęceniem i deter-

Henryk Jan Panaś. Wywieziono ich

dn. 22 sierpnia 1921 roku 26 pp zo-

bę odbywali tam Polacy, Ukraińcy,

jako element wyszkolenia wojsko-

minacją, ale na szczególną zaslużyl

do obozu w Starobielsku, skąd w

stal przeniesiony do Lwowa, a jego

wego. Na przelomie lat 20. i 30.

Żydzi i Ormianie. Żolnierze pulku

II batalion do Mostów Wielkich, a na-

stępnie do Kamionki Strumilowej. We

Lwowie 26 pulk zajmowal koszary

na początku przy ul. Jablonowskich,

a następnie przy ul. Kleparowskiej

22 i ul. Zamarstynowskiej 7.

W wyniku kolejnych zmian, w

1927 roku II batalion zostal przenie-

siony do Lwowa. Kolejne zmiany na-

stąpily w 1934 roku, kiedy dowódz-

two pulku oraz I i II bataliony zostaly

przeniesione do Gródka Jagielloń-

skiego. W Gródku Jagiellońskim pulk

zajmowal koszary przy ul. Lwowskiej.

Pod względem organizacyjnym 26

pulk należal do 5 DP, którego dowód-

cą przez dlugi okres czasu byl gen.

W. Czuma, późniejszy dowódca Kor-

Oficerowie 26 Pólku Piechoty

pusu Ochrony Pogranicza. General

Czuma byl we wrześniu 1939 roku

uczestniczyli też w świętach religij-

sobie III batalion. Nawet dowódca

1940 roku zostali przewiezieni do

zbudowano park sportowy wraz z

pierwszym dowódcą obrony War-

nych różnych wyznań. 19 stycznia

niemieckiej 19 DP nie mógl uwierzyć,

Charkowa i tam zamordowani.

plywalnią. Przy pulku istnial Wojsko-

szawy. Dla żolnierzy wyznania rzym-

1936 roku z okazji święta ,,Jordanu",

że jeden batalion potrafil przez dwa

Autor jest wnukiem pplk. Stani-

wy Klub Sportowy. W 1936 roku jego

skokatolickiego jako kościól garnizo-

które obchodzili żolnierze wyznania

dni stawiać opór calej dywizji, i nie

slawa Dworzaczka, dlugoletniego ofi-

prezesem byl pplk Ludwik Dmysze-

nowy wyznaczony zostal kościól św.

greckokatolickiego, z pulku do cer-

szczędzil polskim żolnierzom slów

cera 26 pp. Stanislaw Dworzaczek,

wicz. W jego sklad wchodzily sekcje:

Barbary w Gródku Jagiellońskim. W

kwi udala się na mszę św. kompania

uznania. 27 września nastąpila ka-

pomimo wielu perypetii wojennych

strzelecka, sportu wodnego, pilki

roku 1938 pod względem gospodar-

sztandarowa. Przy święceniu wody w

pitulacja Warszawy. Żolnierze 26 pp

i powojennych, przeżyl szczęśliwie

nożnej, tenisowa, siatkarska, koszy-

czym do 26 pp należaly: Komenda

stawach gródeckich kampania odda-

podzielili los pozostalych obrońców

do roku 1991, mogąc tym samym

karska, motocyklowa, szermiercza

Powiatowa Przysposobienia Wojsko-

oraz myśliwska.

la salwę honorową.

i trafili do niewoli. W czasie dzialań

przekazać wiele informacji o Lwowie

wego Lwów, Komenda PW Bóbrka,

Na bazie kadry 26 pp prowadzo-

wojennych z Niemcami poleglo 17

i jego 26 pp.

W pulku prowadzono również

Komenda Powiatowa PW Gródek

dzialalność oświatową. Ze względu

no również szkolenie na potrzebę

oficerów i ok. 430 żolnierzy. Rannych

Jagielloński, Komenda PW Jaworów,

na spory analfabetyzm wśród żolnie-

Slużby Celnej i Korpusu Ochrony

zostalo ok. 20 oficerów i okolo 220

Przy pisaniu artykulu wykorzysta-

Komenda PW Rudki i posterunek

rzy, prowadzono Szkolę Początkową,

Pogranicza. Jednym z oficerów pul-

żolnierzy. Na uwagę zasluguje bar-

no pracę Jerzego S. Wojciechowskie-

żandarmerii w Gródku Jagiellońskim.

którą ukończylo w sumie ponad 200

ku byl późniejszy dowódca I Dywizji

dzo duża ilość zabitych w stosunku

go ,,26 Pulk Piechoty" oraz archiwa

W 1928 roku przy pulku zostal zor-

szeregowych. W jednostce byla rów-

Pancernej na zachodzie gen. Stani-

do rannych, co zazwyczaj wskazuje

rodzinne. Reprodukcja zdjęć: Andrzej

ganizowany obwód Przysposobienia

nież Wojskowa Biblioteka Pulkowa, a

slaw Maczek.

na zacieklość walk.

Karolak.