45

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18 grudnia 2015­14 stycznia 2016 nr 23­24 (243­244)

Sic transit gloria mundi

Podczas jednej z podróży po palacach na Żyto-

mierszczyźnie, którą odbylem przed kilkoma

tygodniami, ostatnim punktem byla miejsco-

wość Browki Pierwsze (dawn. Browki ­ red.).

Miejscowość ta leży gdzieś pomiędzy Różynem,

Andruszówką i Popielną, niedaleko Wierzchowni

Cmentarz Obrońców Lwowa

kiej, Zapolskiej, Szajnochy, Ordona,

Mial dotrzeć pod jakiś adres. Nie

z jej rezydencją, którą tak upodobal sobie

Grottgera. Wszędzie leżą kwiaty ­

wiem, na jakiej ulicy, ale wiem, że jej

Honoriusz de Balzac.

pierwiosnki i żonkile, znak, że ktoś

nazwę zmienila powojenna wladza.

jest, że pamięta, że ten ogień wciąż

Kiedy Dziadek dotarl na miejsce, nie

gdzieś się tli. Potem (przedtem?)

byl pewien czy adres jest wlaściwy.

DMYTRO ANTONIUK

wdrapal się na Górkę Powstańców,

Aby się upewnić, zapytal jakąś star-

tekst i zdjęcia

zrobil kilka zdjęć zarośniętej i za-

szą panią, która akurat przechodzila.

niedbanej kwatery. W końcu dotarl

Pani zatrzymala się, zlustrowala go

W II tomie ,,Polskich zamków i

i na Cmentarz Orląt. Pewnie jak

od stóp do glów, chwilę milczala, po

rezydencji na Ukrainie" pisalem o

wszyscy wtedy ­ wąską ścieżką

czym powiedziala po polsku: ,,Mlo-

tym miejscu: ,,Byla to posiadlość

między grobami i krzakami i przez

dy czlowieku (Dziadkowi szedl już

Tadeusza Rylskiego, brata Anto-

obluzowaną deskę w plocie. Ten

szósty krzyżyk), tak, to jest ta ulica.

niego Ścibor-Rylskiego ­ zaloży-

Cmentarz Dziadek obszedl doklad-

Nazywala się tak przed wojną, nazy-

ciela ukraińskiej galęzi rodu, która

nie, dokumentując to, co pozostalo

wa się i będzie się nazywać. Proszę

jednak nie zrzekla się polskości.

po jego zaplanowanej zagladzie.

nie zwracać uwagi na tabliczki, które

Stosunki pomiędzy braćmi uklada-

Napisy, których nie zestrzelono, wi-

tu pozawieszali. Zresztą, dalam im

ly się nie najlepiej. Klasycystyczny

doczne wciąż, pozbawione krzyży

już termin, do którego mają się wy-

palac, który widzimy we wsi, wy-

bezimienne groby, na których stoją

nieść".

budowal Antoni Ścibor-Rylski (lub

bukiety wiosennych kwiatów... Oka-

Na jednym ze zdjęć zostala

jego syn Dionizy) okolo 1826 roku,

leczony, samotny luk triumfalny z na-

uwieczniona willa Franciszka Biesia-

o czym świadczyly niegdyś rzym-

pisem ,,Mortui sunt ut liberi vivamus"

deckiego, leżąca w odleglej od hotelu

skie cyfry na frontonie od strony

(ach, ta lacina). Pomiędzy grobami

,,Lwów" części miasta, do której bar-

parku. Calość rezydencji skladala

leżą już poukladane lastrikowe tafle,

dzo rzadko zapuszczają się turyści.

się z palacu, po obu bokach którego

znak nowych czasów na Cmentarzu

Zdjęcie zrobiono z niewielkiego pod-

staly boczne skrzydla (lewe zacho-

Lyczakowskim ­ widać, że w zde-

wyższenia. Czy przyciągnęla go tu

walo się dotąd), i parku. Otaczalo

wastowanych katakumbach dzialają

niezwykla architektura willi? A może

ją artystyczne ogrodzenie z kolumn

warsztaty kamieniarskie.

raczej...

toskańskich. Z przekazów wiemy o

Czy mógl w te wszystkie miej-

*

salonie ludowym z meblami w stylu

sca dotrzeć przypadkiem? Czy mial

Kiedy napisalam ten tekst, przy-

etno. Byl też gabinet w stylu Ludwika

przygotowany plan tej wizyty?

śnil mi się sen. Przyśnil mi się Dzia-

Filipa. Stala tu między innymi sza-

Dziadek przyjaźnil się z Wacla-

dek robiący to zdjęcie, a potem od-

fa, wykonana wlasnoręcznie przez

wem Ogielskim, wybitnym ortopedą,

wracający się i wchodzący do środka

Bronislawa Raciborskiego ­ ojca

pochodzącym ze Lwowa (po wojnie

gmachu. Zdjęcie zostalo zrobione ze

ostatniej wlaścicielki Browek, Marii.

mieszkal we Wroclawiu). Ogielski

schodów dawnego Instytutu Weigla,

Jej synem byl urodzony tu Zbigniew

byl znowuż zaprzyjaźniony z rodziną

który po wojnie zamieniono na Insty-

Ścibor-Rylski, przyszly pulkownik

Weiglów. W czasie wojny pracowal w

tut Epidemiologii. Kierowal nim ojciec

Armii Krajowej. W 1918 roku palac

Instytucie Rudolfa Weigla, w którym

profesor Henryk Mossing, wybitny

zostal rozgrabiony i splądrowany,

zostala wynaleziona i byla produko-

lekarz, najbliższy wspólpracownik

chociaż Ścibor-Rylscy mieszkali tu

wana szczepionka przeciwko tyfuso-

Weigla, który po wojnie zostal we

jeszcze do 1921 roku. Później w

wi. W Instytucie poznal swoją przyszlą

Lwowie, a w latach 60. przyjąl pota-

palacu umieszczono szkolę. W tym

Szczególnie dla mnie, bo pamię-

Niestety takie smutne są obec-

żonę Janeczkę. Podobno Ogielscy

jemnie święcenia kaplańskie.

czasie zniszczono wnętrza. Obec-

tam jeszcze stan zabytku sprzed

ne realia na Ukrainie. Na wszystkie

poprosili Dziadka o przyslugę, kiedy

O jakąż przyslugę poprosil

nie zabytek zostal wykreślony ze

kilku lat. Obecnie nie ma ani por-

zabytki grantów i entuzjastów nie

dowiedzieli się, że jedzie do Lwowa.

Dziadka Waclaw Ogielski?

wszystkich rejestrów i są starania

tyku, ani dachu, ani nawet stropów

starcza, więc giną te, które pozba-

o sprzedaży go za bezcen. Jeżeli

pomiędzy piętrami. Trudno nawet

wiono uwagi choćby na parę lat. Za

nie zatrzyma się tego procederu,

bylo odnaleźć drogę do palacu,

jakiś czas w Browkach Pierwszych

to palac zniknie calkowicie".

chociaż wcześniej dobrze byl wi-

nie będzie już palacu, gdzie swoje

Wygląda na to, że moje naj-

doczny od szosy. Obecnie jest tak

dzieciństwo spędzil ukraiński pisarz

gorsze prognozy powoli się spraw-

zarośnięty, że trudno go zobaczyć,

Maksym Rylski i gdzie urodzil się

dzają... Lewego skrzydla teraz

chyba, że podejdzie się pod sam

uczestnik Powstania Warszawskiego

już nie ma, aż serce boli patrzeć.

palac.

Zbigniew Ścibor-Rylski, ps. Motyl.

Willa Franciszka Biesiadeckiego